– Jesteśmy dzisiaj świadkami starego obrzędu dożynkowego, który był związany z zakończeniem żniw. Najważniejszym punktem tej uroczystości było wręczenie wieńców dożynkowych gospodarzowi lub dziedzicowi, poprzedzające wspólną zabawę mieszkańców dworu, żniwiarzy i mieszkańców wsi.
Powyższe słowa, jak co roku, zawsze w drugiej połowie sierpnia, i tym razem wybrzmiały w Muzeum Wsi Lubelskiej w czasie inscenizacji dożynek dworskich.
„Animacje Legend Lubelskich” to działanie o charakterze edukacyjno-artystycznym realizowane przez Ośrodek „Brama Grodzka – Teatr NN” w Lublinie w latach 2012–2014 w ramach Festiwalu Zaczarowany Lublin. Jego głównym założeniem było popularyzowanie oraz odkrywanie na nowo opowieści, podań i legend lubelskich.
Fot. materiały organizatorów
Trzecia edycja festiwalu, o którym już głośno mówi się w Polsce, odbyła się w Lublinie w dniach od 12 do 23 grudnia 2020 roku. W tradycji prawosławnej czas adwentu nazywany jest Małym Wielkim Postem. Organizatorzy udowodnili, że festiwalowa szkoła uważności i refleksji jest w czasie pandemii jeszcze bardziej potrzebna Lublinowi. Bogaty program online sprawił, że na stronie postfestiwal.eu gościli mieszkańcy całej Polski.
fot. M. Sulisz
W dniach 21–23 sierpnia 2020 roku w Lublinie odbył się Jarmark Jagielloński. Tematem 14. edycji festiwalu było zielarstwo. Na jarmarku można było kupić ludowe wyroby oraz wziąć udział w rozmaitych warsztatach, koncertach, wystawach i spektaklach.
Fot. I. Tokarczyk / Warsztaty Kultury
Ośrodek Międzykulturowych Inicjatyw Twórczych już po raz dwunasty pokazał, jak łączyć tradycję z awangardą. A działo się to w ramach lubelskiego festiwalu KODY, który w tym roku odbył się na początku września w formule hybrydowej, tj. z ograniczoną widownią i wolnym dostępem do streamingu na stronie internetowej. Jak zawsze – moc premierowych koncertów (w tym sześć premier takich kompozytorów jak: Jerzy Kornowicz, Krzysztof Penderecki, Witold Lutosławski, Zygmunt Krauze, Jagoda Szmytka, Wojciech Blecharz, Rafał Ryterski, Cezary Duchnowski, Maciej Filipczuk, Ryszard Latecki, Szabolcs Esztenyi, Hubert Zemler), efekty zamówień kompozytorskich, koncepty, idee i wielcy artyści…
Fot. T. Kulbowski / materiały OMIT Rozdroża
Moimi wszystkimi korzeniami i korzonkami (tymi, które znam) jestem przywiązany do Lubelszczyzny, mogę więc ulegać czarowi matczyzny i ojczyzny, ale nigdy na stałe nie mieszkałem ani w Lublinie, ani w regionie, co mi daje pewien dystans. Bez większego ryzyka mogę stwierdzić, że to miasto przez ostatnie pięćdziesiąt lat było de facto czymś w rodzaju stolicy polskiej kultury ludowej czy tradycyjnej – oba terminy dziś funkcjonują, a ten drugi propagował jako pionier Jan Bernad.
(Remek Mazur-Hanaj)
W styczniu tego roku w Muzeum Ziemi Lubartowskiej zakończyła się wystawa poświęcona pamięci Włodzimierza Dębskiego, żołnierza 27 Wołyńskiej Dywizji Piechoty Armii Krajowej. Na wystawie znalazły się obrazy, grafiki i pamiątki, które na co dzień zdobią domy rodziny i przyjaciół. Okoliczność wystawy zgromadziła ludzi, którzy znali autora prac jako żołnierza, ale czasem też artystę, nauczyciela czy regionalistę. Wspomnienia współpracowników, uczniów, ludzi kultury i nauki oraz członków rodziny stały się przyczynkiem do przywołania tej niezwykłej osobowości. Relacje rozmówców i uczestników wystawy spisała i opracowała Agata Kusto.
fot. z arch. U. Lübek: Włodzimierz Dębski w Muzeum Wsi Lubelskiej
Historia lubelskich dyskusji o ludowości i inspirowaniu się nią w kulturze współczesnej sięga 1983 roku. Wówczas to z inicjatywy prof. Jerzego Bartmińskiego Wojewódzki Dom Kultury w Lublinie zorganizował dyskusję na temat folkloryzmu. Problematyka, o której rozmawiało wtedy grono ekspertów, do dziś jest przedmiotem naukowych sporów. Jak przez prawie cztery dekady od tamtej debaty zmieniło się postrzeganie folku, folkloru i folkloryzmu?
fot. M. Musiał: Konferencja „Ludowość w sztuce, muzyce, literaturze i teatrze”, Lublin, 29 listopada 2019 – od lewej prof. J. Bartmiński, dr hab. J. Szadura i członkowie SKNE UMCS
Muszla koncertowa w lubelskim Ogrodzie Saskim 3 lipca 2020 roku wypełniła się gośćmi za sprawą koncertu Orkiestry św. Mikołaja. Kapela w składzie: Bogdan Bracha (śpiew, skrzypce, fujarki i instrumenty stroikowe), Anna Kołodziej (skrzypce i śpiew), Zbyszek Kowalczyk (gitara), Marcin Skrzypek (gitara, mandolina, koboz, cymbały, bębenki i śpiew) oraz Jacek Warszawa (perkusja) rozpoczęła koncertowanie o 20.15 i grała nieprzerwanie do 22.00 po wielokrotnych prośbach widzów o bis.
fot. z arch. zespołu
„Święci domowi, święci zimowi” – tak zatytułowano spotkanie z Łukaszem Ciemińskim, który do Lublina przyjechał, by opowiedzieć nieco o specyfice kultu świętych końca zimy. Snutym historiom towarzyszyły wspólne śpiewy pieśni ku czci patronów oraz warsztaty malarskie. Łukasz Ciemiński jest etnografem (choć woli określenie „etnolog”) z Muzeum im. ks. dr. Władysława Łęgi w Grudziądzu. Do Lublina zawitał na zaproszenie Stowarzyszenia Twórców Ludowych, by przybliżyć wizerunki świętych, będących zwiastunami wiosny. I tak 5 marca w Galerii Sztuki Ludowej przy ulicy Grodzkiej 14 odbyło się rzeczone wydarzenie.
Fot. E. Krzykała
W dniach 8–10 listopada 2019 roku na Targach Lublin już po raz dwudziesty odbył się festiwal fantastyki Falkon. Szumnie zapowiadane wydarzenie tradycyjnie ściągnęło do Lublina tysiące amatorów fantastyki, wielu wystawców oraz znamienitych gości. O słowiańskości także rozprawiano niemało.
fot. ze zbiorów Orkiestry św. Mikołaja
Kultura ludowa i najnowsze trendy w różnych dziedzinach sztuki: w muzyce, teatrze, architekturze, aranżacji przestrzeni, designie, ekologii promowane są m.in. na wydarzeniach lubelskich – Jarmarku Jagiellońskim, Europejskim Festiwalu Smaku, Międzynarodowym Festiwalu „Mikołajki Folkowe” organizowanym przez Stowarzyszenie Animatorów Ruchu Folkowego.
Fot. M. Wielgosz
W upalny sierpniowy wieczór dziedziniec Zamku Lubelskiego w Lublinie po raz kolejny stał się miejscem konfrontacji popularnych nurtów muzyki estradowej z muzyką tradycyjną. Koncert z cyklu re:tradycja odbywa się corocznie w ramach Jarmarku Jagiellońskiego, a organizowany jest przez Warsztaty Kultury.
Fot. I. Tokarczyk / Jarmark Jagielloński: Adam Bałdych i Jan Kmita
Stowarzyszenie Twórców Ludowych powstało w roku 1968 w Lublinie – dla twórców i z inicjatywy ich samych. Stworzono je w celu integracji społeczności artystycznej oraz promowania i dokumentowania autentycznej twórczości ludowej. Obecnie Stowarzyszenie skupia ponad 2 tys. członków, głównie twórców sztuki ludowej, a w całej Polsce funkcjonuje dwadzieścia pięć oddziałów terenowych. Organizacja weryfikuje artystów w trzech dziedzinach: literatury, sztuki i folkloru muzycznego. Wizytówką stowarzyszenia jest Galeria Sztuki Ludowej na lubelskim Starym Mieście, którą prowadzi Katarzyna Kraczoń.
Fot. K. Butryn
Od wielu lat dziesiąte piętro budynku Collegium Joannis Pauli II Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego może być traktowane jako swoista skarbnica wiedzy etnomuzykologicznej. Mieszcząca się w tym miejscu Katedra Etnomuzykologii i Hymnologii Instytutu Muzykologii, w tym bezcenne Archiwum Muzycznego Folkloru Religijnego IM KUL, są pięknym świadectwem pielęgnowania, a w wielu przypadkach również odkrywania na nowo naszej tradycji. To, co dawne, łączy się z tym, co nowe. W tym też miejscu 15 i 16 maja 2019 roku odbyła się Międzynarodowa Etnomuzykologiczna Konferencja Naukowa „Tradycje ludowe w kulturze muzycznej: Zachowanie dziedzictwa – Inspiracje – Przeobrażenia”.
Fot. A. Kusto
Czterdzieści dni Wielkiego Postu to rzadka okazja do wykonywania bogatego tradycyjnego repertuaru pasyjnego. W Lublinie w tym roku można było usłyszeć wiele tych pieśni podczas Wielkopostnego Śpiewania u Dominikanów czy nowego w Lublinie wydarzenia kulturalnego, łączącego sacrum z profanum – Post Festiwalu. Z pewnością wśród tych imprez wyróżniał się koncert męskiego zespołu wokalnego Jerycho, którego melomani lubelscy mogli wysłuchać ostatniego dnia marca w kościele pod wezwaniem św. Andrzeja Boboli. Organizatorem była Lubelska Akademia Muzyki Dawnej.
Fot. z arch. zespołu: www.jerycho2013.tumblr.com
2 listopada 2018 roku o godz. 18.00 na najstarszej lubelskiej nekropolii, czyli cmentarzu przy ul. Lipowej, obok kaplicy katolickiej miało miejsce III Zaduszkowe Zgromadzenie Śpiewacze „Dusze rzewnie zapłakały”. Spotkanie skupiało się wokół wspólnego śpiewu tradycyjnych utworów religijnych, które towarzyszą przejściu człowieka z doczesności do wieczności. Inicjatorem przedsięwzięcia był Paweł Grochocki – psycholog i psychotanatolog, a zarazem śpiewak tradycyjny i pogrzebowy, który uczył się pieśni od Jana Wnuka ze Zdziłowic na Lubelszczyźnie. Przed kilkoma laty, realizując ministerialne stypendium, założył Lubelski Komitet Pożegnalny. Zespół tworzy kilkanaście młodych osób, które cenią wartość i niezwykłe piękno pieśni za zmarłych.
Fot. K. Strycharz-Bogacz
Wojciech Naja (ur. 1967) wspomina, jak z perspektywy lubelskich studentów wyglądał przełomowy okres lat 80. XX wieku. Opowiada o dorastaniu pod Włodawą, lubelskich teatrach alternatywnych, Niezależnym Zrzeszeniu Studentów, Pomarańczowej Alternatywie, lubelskich strajkach i barwnych happeningach.
Fot. „Kurier Lubelski”: Wojciech Naja, Lublin, 1 maja 1989
Lubelska kapela Drewutnia obchodzi w tym roku 20. rocznicę funkcjonowania. Z tej okazji w maju w Centrum Kultury w Lublinie odbył się koncert jubileuszowy „Drewutnia i przyjaciele”, na którym wystąpiły zespoły: Burdon ze Lwowa, Werchowyna z Warszawy i łemkowska wiejska kapela Uherec z Lublina. Po dwudziestu latach wspólnego grania i muzycznych poszukiwań o zamiłowaniu muzycznym opowiadają Marianie Kril muzycy kapeli: Anna Różycka, Piotr Michalski i Mariusz Wołkowicz.
Fot. z arch. zespołu
Krzysztof Cugowski (ur. 1950) opowiada o dzieciństwie i dorastaniu w Lublinie. To opowieść o repatriacji rodziny z Wołynia, ludziach z ul. Łęczyńskiej, dawnych szkołach, klubach studenckich i początkach przygody z muzyką.
Fot. R. Hołubowicz (lublin.com.pl/Wikimedia)
Ledwo skończyliśmy świętować 700-lecie Lublina, a już mamy kolejny, i to o zasięgu krajowym, jubileusz 100 lat od odzyskania przez Najjaśniejszą Rzeczpospolitą niepodległości po latach zaborów i wymazania z map świata.
Fot. J. Frąk: Beliniacy” na placu Litewskim
Zofia Matysiak (ur. 1927) wspomina Lublin okresu dwudziestolecia międzywojennego i okupacji.
Centralne Archiwum Wojskowe: Żołnierze Armii Krajowej w czasie Akcji „Burza”, Lublin 1944
W dniach 5-6 września 2017 r. na Zamku Lubelskim odbyła się konferencja pn. „Tradycyjne pożywienie – od codzienności do sacrum po produkt regionalny”, zorganizowana przez Muzeum Lubelskie, Zakład Kultury Polskiej Instytutu Kulturoznawstwa UMCS w Lublinie oraz Polskie Towarzystwo Ludoznawcze Oddział w Lublinie.
fot. tyt. M. Drewniak
W dniach 6–7 września odbył się pierwszy Kongres Kultury Województwa Lubelskiego „Kultura i Gospodarka” zorganizowany z inicjatywy Wojewódzkiego Ośrodka Kultury w Lublinie, a przy udziale Centrum Spotkania Kultur i szerokim wsparciu Zarządu Województwa Lubelskiego. Pierwszy dzień należał do przedstawicieli świata nauki.
fot. z arch. red.
Na mapie kulturalnej województwa lubelskiego mieści się wiele wydarzeń z tradycją w roli głównej. Szczególnie ostatnie lata zaowocowały licznymi imprezami, które prezentują folklor muzyczny, obrzędy, taniec czy kuchnię regionalną. Należy wyróżnić wydarzenia cykliczne, które przyczyniają się do zachowania tradycji. Nie mogę nie wspomnieć o Festiwalu w Kazimierzu, który od ponad pięćdziesięciu lat dzięki praktycznie niezmienianemu regulaminowi pełni funkcję ochrony tradycyjnego repertuaru oraz stylu muzykowania i śpiewu.
(Andrzej Sar)
Siedzimy z Grzegorzem Miliszkiewiczem – kustoszem lubelskiego skansenu na ławach w pomalowanej na niebiesko dawnej kuchni. Chłodno mimo upalnego lata. Na stole obok leży chałka, po prawej stronie stoi pedałowa maszyna do szycia z misternie odlanymi żeliwnymi nogami.
fot. A. Wrona: Spektakl „Saga o Józku Drzewieniu” przy ul. Stodolnej w miasteczku
No i stało się. Czekaliśmy, czekaliśmy, no i się doczekaliśmy. Lublin obchodzi 700-lecie. A właściwie nadanie 15 sierpnia 1317 r. praw miejskich przez miłościwie nam panującego księcia Władysława, późniejszego króla zwanego przez potomnych Łokietkiem – choć nikczemnego wzrostu (jak mówił o sobie Wołodyjowski), to wielkiego duchem. Prowadząc dość burzliwe rozgrywki wojenno-polityczne, władca znalazł jeszcze czas, żeby z grodu kasztelańskiego zrobić Lublin miastem (co podniosło jego prestiż). Łokietek dał nam korzystne prawo magdeburskie, które było wtedy najlepsze, ale najstarszy herb nie był udany i w niczym nie przypominał dzisiejszego koziołka. Najpierw była głowa kudłatego, czarnego capa, będącego też na oficjalnej pieczęci, której odcisk (z kopii) można uzyskać w muzeum Piwnica pod Fortuną. Dzięki takiemu herbowi nasi nie mieli lekko. Mówili, że jadą kozi kupcy z koziego grodu, a za nimi beczano, meczano itp.
fot. J. Frąk: Kościół pw. Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny Zwycięskiej
Tegoroczna edycja lubelskiego Festiwalu Tradycji i Awangardy Muzycznej KODY poświęcona była szeroko rozumianej teatralności. Pomysłodawcy i organizatorzy od lat bardzo skutecznie zaskakują odbiorców pomysłami łączenia „tego, co było zawsze” z „tym, co być może”. W samej nazwie festiwalu obecna jest pewna sprzeczność. Jeśli awangardę definiować jako „działanie burzące dotychczasowy porządek, reguły w estetyce czy sztuce”, to zestawienie jej z tradycją należałoby rozumieć jako przeciwstawność i ukazanie owego kontrastu. Tymczasem to, co oferują „zakodowani” artyści, często jest efektem przenikania się obu postaw lub całkiem zgodnego ich koegzystowania.
Fot. z arch. festiwalu: Kronos Quartet, podczas próby festiwalu KODY
Wraz z pojawieniem się na terenie dzisiejszego Lublina pierwszych osad ludzkich, zaczął powstawać również prymitywny przemysł. Już w okresie neolitu (bo z tego okresu pochodzą udokumentowane ślady ludzi w późniejszym Kozim Grodzie) istnieli wyspecjalizowani „rzemieślnicy”.
Jak już powszechnie wiadomo, bieżący rok należy do Oskara Kolberga wnikliwego badacza polskiej kultury tradycyjnej, którego zasługą jest ogromna część obecnego stanu wiedzy o rodzimym folklorze, ludowych pieśniach i tekstach mówionych.
Doczekaliśmy się już szóstej edycji festiwalu KODY w Lublinie (14-18. 05. 2014). Główną koncepcją wydarzenia, organizowanego przez Ośrodek Międzykulturowych Inicjatyw Twórczych „Rozdroża”, jest atrakcyjne zestawianie projektów z zakresu muzyki tradycyjnej, jak i awangardowej. W tym roku motywem przewodnim festiwalu był czas jako czynnik spajający odległe epoki.
Ogólnopolska Konferencja Naukowa „Dzieje i perspektywy kultury”
Lublin, 24 maja 2019 r.
Organizatorzy: Fundacja na rzecz promocji nauki i rozwoju TYGIEL
Festiwal Tradycji i Awangardy Muzycznej KODY jest najważniejszym, cyklicznym przedsięwzięciem organizowanym przez Ośrodek Międzykulturowych Inicjatyw Twórczych "Rozdr
Przed nami jubileuszowa – 10. edycja Chatka Blues Festival. Lubelskie święto bluesa odbędzie się w dniach 11-12 października 2019 r. w Akademickim Centrum Kultury UMCS „Chatka Żaka” w Lublinie.
Lublin, 2-5 września 2020 r.
O OBROTACH …
Drodzy Fani Bakcynaliów,
„Pismo Folkowe” istnieje w strukturach ACKiM od 1996 roku. Od tego czasu stara się organizować spotkania promujące kolejne wydania. Wydarzenie poświęcone numerowi 152–153 odbędzie się w małej sali widowiskowej „Chatki Żaka” 1 czerwca 2021 roku.
Po dwuletniej przerwie zagra ponownie w Lublinie „Chatka Blues Festival”. W ramach wydarzenia odbędą się trzy koncerty prezentujące różne odcienie bluesa. Na scenie Chatki Żaka wystąpią: Paweł Szymański, Smooth Gentlemen i argentyńska gitarzystka – Vanesa Harbek z zespołem.
Koncert: Babooshki (Krzysztof Sawicki - support) w ramach festiwalu SchulzFest Lublin-Drohobycz 2022, 7 lipca 2022, godz. 19:00, Centrum Spotkania Kultur w Lublinie
Międzynarodowa Konferencja Naukowa
poświęcona pamięci prof. dr. hab. Jerzego Bartmińskiego
Żywa tradycja – dziedzictwo zbiorowej tożsamości
Lublin, 8–9 grudnia 2022 roku