Co w numerze 131

Wydarzenia Lubelszczyzny Za co kochamy Lubelszczyznę?

Na mapie kulturalnej województwa lubelskiego mieści się wiele wydarzeń z tradycją w roli głównej. Szczególnie ostatnie lata zaowocowały licznymi imprezami, które prezentują folklor muzyczny, obrzędy, taniec czy kuchnię regionalną. Należy wyróżnić wydarzenia cykliczne, które przyczyniają się do zachowania tradycji. Nie mogę nie wspomnieć o Festiwalu w Kazimierzu, który od ponad pięćdziesięciu lat dzięki praktycznie niezmienianemu regulaminowi pełni funkcję ochrony tradycyjnego repertuaru oraz stylu muzykowania i śpiewu.

(Andrzej Sar)

Lubelski sztetł O skansenie

Siedzimy z Grzegorzem Miliszkiewiczem – kustoszem lubelskiego skansenu na ławach w pomalowanej na niebiesko dawnej kuchni. Chłodno mimo upalnego lata. Na stole obok leży chałka, po prawej stronie stoi pedałowa maszyna do szycia z misternie odlanymi żeliwnymi nogami.

fot. A. Wrona: Spektakl „Saga o Józku Drzewieniu” przy ul. Stodolnej w miasteczku

Mały festiwal – wielka idea Na Rozstajnych Drogach

„Spotykamy się już po raz siódmy. Bywało różnie, sił czasem brak i lat coraz więcej na karku. Były momenty rezygnacji i poczucia bezsensu. Nie możemy jednak zaprzestać organizowania festiwalu”. W takich słowach redakcja gazety festiwalowej „Na Rozstajnych Drogach” zainaugurowała rozpoczęcie siódmej edycji festiwalu muzyki tradycyjnej, odbywającego się corocznie na terenie Ordynacji Zamojskiej Klucza Janowskiego. Z Krzysztofem Butrynem, pomysłodawcą, organizatorem i wykonawcą w sali zdziłowickiej remizy rozmawiała Agata Kusto.

fot. A. Kusto: Warsztaty z Bronisławem Rawskim. Szklarnia 2012

Bizzilla, czyli maltańskie koronkarstwo Koronka maltańska

Mówi się, że największych odkryć, czy to naukowych, geograficznych, czy też archeologicznych, dokonano przez przypadek. Tak samo było ze mną, wędrującą poprzez ciasne uliczki Victorii, stolicy Gozo. Wybrałam się do miasta w celu zakupu świeżych warzyw i pokręcenia się bez sensu i celu po labiryncie ulic. Ir-Rabat bądź po prostu Rabat, jak nazywają je miejscowi, nie przypomina wielkiego miasta. Liczbę ludności szacuje się na nieco ponad 6 tys., co w Polsce odpowiada raczej większym wsiom. Burzliwa przeszłość, która pozostawiła po sobie takie budowle jak słynna cytadela czy też wprawiająca w zachwyt barokowa bazylika św. Jerzego, uświadamiają nam, że Victoria pełni dumną funkcję stolicy drugiej co do wielkości wyspy, wchodzącej w skład Malty, nie tylko na papierze.

fot. z arch. autorki: Gozo 2016

Po naszemu Baciary Betyár Banda

Betyár Banda, Kapela Zbójnicka, zawitała w zeszłym roku do Lublina, gdzie występowała w ramach Spotkania z Kulturami Świata poświęconego Węgrom. Członkowie Kapeli poszukują archaicznych melodii węgierskich i wspólnego muzycznego mianownika dla nacji zamieszkujących karpacki tygiel. Skład zespołu nie jest stały, do Polski przyjechali: Csaba Boros, Szilárd Nagy i Nóra Gölöncsér. Muzycy mieszkają w różnych regionach Węgier: w Jászberény/Jászszentandrás, w okolicach Budapesztu oraz pod samą serbską granicą – okolice Makó. Z Szilárdem Nagyem rozmawiała Daria Galicka.

fot. z arch. zespołu: Csaba Boros

Ostatni zbuntowany Fabrizio De André

Ten urodzony 18 lutego 1940 roku genueńczyk do dzisiaj pozostaje chyba najbardziej znanym zbuntowanym Włochem, nie licząc oczywiście Marca Materazziego i Maria Balotellego. Pochodził z zamożnej rodziny, jego ojciec zrobił karierę w przemyśle cukrowniczym, matka wywodziła się z rodziny winiarskiej. Wczesne lata spędził na wsi, ale po wojnie rodzina wróciła do Genui, gdzie Fabrizio nie potrafił się wpasować w obowiązujące schematy – wywalano go z jednej szkoły za drugą, a wszędzie zdecydowanie lepiej układało mu się z kolegami niż z gronem nauczycielskim. W wieku 18 lat wyprowadził się z domu, skłócony z ojcem. O mało co skończyłby jednak studia prawnicze, ale zaczął już nagrywać piosenki i dostawać tantiemy, więc odpuścił.

fot. www.italienindividuell.de

Jubileusz Lublin

No i stało się. Czekaliśmy, czekaliśmy, no i się doczekaliśmy. Lublin obchodzi 700-lecie. A właściwie nadanie 15 sierpnia 1317 r. praw miejskich przez miłościwie nam panującego księcia Władysława, późniejszego króla zwanego przez potomnych Łokietkiem – choć nikczemnego wzrostu (jak mówił o sobie Wołodyjowski), to wielkiego duchem. Prowadząc dość burzliwe rozgrywki wojenno-polityczne, władca znalazł jeszcze czas, żeby z grodu kasztelańskiego zrobić Lublin miastem (co podniosło jego prestiż). Łokietek dał nam korzystne prawo magdeburskie, które było wtedy najlepsze, ale najstarszy herb nie był udany i w niczym nie przypominał dzisiejszego koziołka. Najpierw była głowa kudłatego, czarnego capa, będącego też na oficjalnej pieczęci, której odcisk (z kopii) można uzyskać w muzeum Piwnica pod Fortuną. Dzięki takiemu herbowi nasi nie mieli lekko. Mówili, że jadą kozi kupcy z koziego grodu, a za nimi beczano, meczano itp.

fot. J. Frąk: Kościół pw. Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny Zwycięskiej

Wielki finał Festiwalu Folkloru, a za rok złoty jubileusz

Zakończył się 49. Międzynarodowy Festiwal Folkloru Ziem Górskich w Zakopanem. Święto góralskiego folkloru trwało aż 9 dni, wzięło w nim udział ponad 1,2 tys. artystów z 14 zespołów zagranicznych i 4 polskich. Pod okiem międzynarodowego jury walczyli oni o złote, srebrne i brązowe ciupagi. Prezentowane na scenie oraz podczas wydarzeń towarzyszących piękne stroje, zwyczaje, muzyka i taniec, a także liczne atrakcje dla dzieci i dorosłych zachwyciły festiwalową publiczność i wszystkich odpoczywających w tym czasie pod Tatrami. W piątek 25 sierpnia podczas finałowego koncertu laureaci otrzymali nagrody i ostatni raz dali popis swoich muzycznych i tanecznych umiejętności, żegnając się z zakopiańskim festiwalem, który za rok obchodzić będzie złoty jubileusz.

fot. z arch. festiwalu

Moc muzyki i piękno tradycji

Niepowtarzalne święto kultury pogranicza – siódmy Festiwal Folkowisko – już za nami. Od 12 do 16 lipca w Chutorze Gorajec artyści i goście wydarzenia wspólnie tworzyli nowe działania artystyczne, prezentowali swoje osiągnięcia, wymieniali się wiedzą i umiejętnościami, a przede wszystkim dobrze się bawili.

fot. z arch. festiwalu

Jak zdobywa się Oskara

Od 2014 roku Stowarzyszenie Dziedzictwo Podlasia organizuje konkurs śpiewaczy „Szansa na Oskara”. Jego nazwa nawiązuje zarówno do postaci Oskara Kolberga, etnografa i zbieracza folkloru, jak i popularnego programu rozrywkowego „Szansa na sukces”. Formuła wydarzenia jest daleka od przeglądów powiatowych, regionalnych czy ogólnopolskich. Uczestnicy „Szansy na Oskara” mają za zadanie nauczyć się pieśni danego wykonawcy lub zespołu i do momentu wylosowania przez prowadzącą, Annę Jakowską, rekwizytu z tytułem pieśni nie wiedzą, co konkretnie będą śpiewać.

fot. A. Kusto

Zmory na koniach jeździły Dlaczego wąż nie ma nóg?

Nakładem Wydawnictwa Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej ukazała się w Lublinie w 2015 roku interesująca pozycja Dlaczego wąż nie ma nóg? Zwierzęta w ludowych przekazach ustnych. Publikację opracowało troje badaczy z lubelskiego zespołu etnolingwistycznego – Jerzy Bartmiński, Olga Kielak i Stanisława Niebrzegowska-Bartmińska. Książka stanowi drugą część serii Materiały etnolingwistyczne. Pierwszym tomem cyklu było wydawnictwo Przestrach od przestrachu. Rośliny w ludowych przekazach ustnych, przygotowane przez Stanisławę Niebrzegowską w 2000 roku – tę pozycję omawialiśmy na łamach 30. numeru „Gadek z Chatki”. Oba tomiki powstały w związku z przygotowywanym w Lublinie pod kierunkiem Jerzego Bartmińskiego i Stanisławy Niebrzegowskiej-Bartmińskiej wieloczęściowym Słownikiem stereotypów i symboli ludowych.

Prezentacje

Alne/Stworz „Warńija” (split); E-An-Na „Jiana”; Dobranotch „Makhorka”; Laboratorium Pieśni „Puste noce”