Maria Pomianowska – multiinstrumentalistka, profesor sztuk muzycznych w Akademii Muzycznej w Krakowie – w grudniu 2022 roku po raz kolejny zasiadła w jury konkursu „Scena Otwarta” w czasie Mikołajek Folkowych. W rozmowie z Agnieszką Matecką-Skrzypek opowiada o nagrodzonych artystach.
fot. J. Jeżak: Laureaci Mikołajek Folkowych 2022
Charyzmatyczny muzyk i wokalista, natchniony mówca, chętnie dzieli się swą wiedzą i muzyką. Od kilku lat lublinianin. To właśnie w Lublinie i okolicy powstały jego trzy ostatnie mistyczne albumy prezentujące muzykę chasydzką. Z Symchą Kellerem rozmawiała Agnieszka Matecka-Skrzypek.
fot. R. Hetman
Konkurs Festiwalu Muzyki Folkowej Polskiego Radia „Nowa Tradycja” otwiera wielu wykonawcom drzwi do nagrań, płyt i koncertów nie tylko w kraju, ale też zagranicą. W tym roku napłynęło siedemdziesiąt zgłoszeń. Do konkursu organizatorzy zaprosili w sumie dwanaście zespołów i solistów. Jak zwykle artyści zostali dobrani tak, aby można było prześledzić różne zjawiska na scenie folkowej, od zespołów grających prawie tradycyjnie po didżeja. Konkurs trzymał w napięciu publiczność, bo nigdy nie wiadomo, co się może na takim koncercie objawić, okazać zaskoczeniem, klapą, zachwytem.
(fot. Występ zespołu Kosy D. Naugolnyk)
W lubelskim Centrum Spotkania Kultur 6 lutego 2020 roku odbyło się otwarcie wystawy obrazów zmarłego w zeszłym roku niezwykłego malarza ludowego Stanisława Koguciuka. Miesiąc później na kuratorskie oprowadzanie zaprosiła Katarzyna Kraczoń z Galerii Sztuki Ludowej w Lublinie. Na surowych, ceglanych ścianach Galerii zostało zaprezentowane trzydzieści sześć obrazów pochodzących ze zbiorów Beaty i Dariusza Mazurków. Pierwsze dzieło nabyli przypadkiem wraz ze starą chałupą. Kolejne prace, już w sumie około dwustu, pracowicie kolekcjonowali przez następnych kilkanaście lat.
Trójmiasto to ważny punkt na folkowej mapie naszego kraju. Tu niegdyś powstało wydawnictwo Orange World, tu odbywa się Globaltica – jeden największych polskich plenerowych festiwali muzyki inspirowanej tradycją. Wszystko to dzieje się za sprawą Piotra Pucyły i jego współpracowników. Ten domorosły muzyk, świetny menedżer i organizator od lat jest odpowiedzialny za program tego festiwalu, ale też i za jego identyfikację wizualną. Z Piotrem Pucyłą rozmawia Agnieszka Matecka Skrzypek
Koncert Dikandy fot. M. Sałatowski
Wyrosła w rodzinie, w której na domowych spotkaniach królował akordeon, a tata intonował wspólne śpiewanie. Na wielkopolskich zabawach i weselach grywał jej dziadek ze strony mamy, Marcin z Witkowa koło Gniezna. Muzykował też brat babci, niewidomy wujek Jan i brat mamy. Ona jednak nie pokochała tego instrumentu, odnalazła się jako organizator – Bożena Szota odpowiedzialna za poznański Ethno Port.
Ethno Port 2014, fot. M. Kaczyński / CK Zamek
Czeremcha to wieś leżąca, zdawałoby się, na końcu świata, na styku kultur. Od trzydziestu lat jest ważnym punktem na mapie polskiego folku. Letni Festiwal Czeremcha Wielu Kultur i Narodów, dawniej Z Wiejskiego Podwórza, jak magnes przyciąga wielbicieli muzyki tradycyjnej i samego magicznego miejsca. Jego spiritus movens jest zespół Czeremszyna i liderka – Baśka Kuzub-Samosiuk od lat szefująca również Gminnemu Ośrodkowi Kultury w Czeremsze.
fot. z arch. B. Kuzub-Samosiuk
Festiwal muzyki bałkańskiej na łąkach w Barcicach przyciągał tłumy fanów. W zeszłym roku nie udało się go zorganizować. Czy odbędzie się w tym? Jak będzie wyglądał? Co się zmieni? Od tego numeru w dziale Portrety folku będą gościć organizatorzy folkowych festiwali, ci, o których istnieniu uczestnicy tych wydarzeń często nie wiedzą. Z Wojciechem Knapikem, szefem festiwalu Pannonica, rozmawia Agnieszka Matecka-Skrzypek.
Fot. z arch. W. Knapika
W dniu 6 stycznia 2021 roku odbył się Przegląd Widowisk Kolędniczych w Miejskim Domu Kultury w Kolbuszowej. Organizatorami wydarzenia byli Miejski Dom Kultury w Kolbuszowej, Muzeum Kultury Ludowej w Kolbuszowej oraz Wojewódzki Dom Kultury w Rzeszowie. W przeglądzie uczestniczyło siedem zespołów, prezentujących różne obrzędy kolędnicze, m.in. „herody”, „szczodraki” czy „kolędowanie z gwiazdą”.
Fot. z arch. P. Kuli
Na prowadzonym przez Wojtka Ossowskiego „Folku w pigułce” wychowało się pierwsze pokolenie polskich muzyków folkowych. Dziennikarz radiowej Trójki wspierał raczkujących twórców i festiwale, przez wiele lat oceniał młodych artystów debiutujących na „Scenie Otwartej” Mikołajek Folkowych. Był też inicjatorem publikowanego w „Piśmie Folkowym” Ossowera – Encyklopedii Polskiego Folku. Wojciech Ossowski to kultowa postać, znana z niekonwencjonalnych i bezkompromisowych poglądów, gawędziarz, znakomity obserwator i trafny krytyk zjawisk zachodzących na polskiej scenie folkowej. Ekspert zarówno w dziedzinie polskiego, jak i światowego folku, dysponuje ogromną kolekcją nagrań. Bez prezentowanej przez niego muzyki i wsparcia dziennikarskiego scena folkowa z pewnością nie miałaby szans na rozwój.
fot. M. Sałatowski
Ostatni odcinek najnowszej historii polskiego folku poświęcamy dwóm nurtom wykonawczym, które bardzo silnie osadzone są w kulturze tradycyjnej Europy. Stanowią je muzyka klezmerska i bałkańska. Wielu z artystów sięga sporadycznie po wybrane elementy kultury żydowskiej lub wzbogaca brzmienie zespołu o instrumenty dęte, odwołując się do charakterystycznej dla południa Europy wyrazistości rytmicznej i dynamiki gry. My chcemy pokazać wykonawców, którzy nie tylko dysponują znakomitym warsztatem wykonawczym, ale w sposób świadomy starają się zgłębiać tajniki i niuanse tych niezwykle bogatych kultur i budować na ich gruncie swój indywidualny język wypowiedzi artystycznej.
Fot. z arch. zespołu: Kroke
Jest współtwórcą ruchu domów tańca w Polsce, etnografem, animatorem kultury i muzykiem-samoukiem. Tworzy scenariusze filmów dokumentalnych, audycje radiowe, współpracuje z Polskim Radiem. Ma ogromny wkład w dokumentowanie polskiej muzyki tradycyjnej i jej twórcze interpretowanie. Z Remigiuszem Mazurem-Hanajem rozmawiała Agnieszka Matecka-Skrzypek.
Fot. K. Huzarska
Współczesna scena folkowa ma różne oblicza. W tym odcinku chcemy zwrócić uwagę na zespoły, którym nie sposób odmówić profesjonalnego przygotowania muzycznego, świadomie wykorzystywanego w muzyce folkowej. Większość wykonawców to doświadczeni artyści, czerpiący z wielu wcześniejszych doświadczeń tworzenia w innych składach, a także w pojedynczych projektach.
fot. J. Poremba: Kwadrofonik
Bez niego polski folk nie byłby tym, czym jest obecnie. Pacyfista, zakręcony wizjoner zakochany w „czarnej” muzyce. Kolekcjoner płyt, urodzony radiowiec. Jego zawodowym życiorysem i zbiorem muzycznych przygód można byłoby z powodzeniem obdarzyć kilka osób. Autor legendarnej fuzji reggae z polską muzyką góralską.
fot. z arch. autora: Włodzimierz Kleszcz w Karrot Kawa i Kultura
Folklor miejski w przedwojennej Polsce darzony był sentymentem przez szeroką publiczność. Każde z większych miast miało oczywiście swoje kapele i swoją muzykę, ale to Warszawa i Lwów stały się jego ogólnopolskim synonimem. Ikonami tego nurtu była Kapela Czerniakowska, Stanisław Grzesiuk czy Szczepcio i Tońcio ze Lwowa. Jednak, kiedy nastała era rocka, folklor miejski stał się synonimem obciachu. Albumem „Luksus” z powrotem na podwórka i salony wprowadził go projekt Szwagierkolaska autorstwa Muńka Staszczyka z rockowymi wersjami przebojów Grzesiuka. Jednak modę na ten rodzaj muzyki można zauważyć od dziesięciu lat i z pewnością przyczynił się do tego ruch taneczny.
fot. W. Rudzki: Warszawska Orkiestra Sentymentalna
Historia najnowsza polskiego folku w kolejnym odcinku poświęcona będzie następnym grupom wykonawców, których zainteresowania twórcze przypiszemy do określonych typów. Od początku cyklu staramy się znaleźć elementy wspólne i różnicujące artystów, doszukać się kształtujących się na naszych oczach nurtów i charakterystycznych stylistyk. W aktualnym numerze poświęconym folkowi miejskiemu prezentujemy twórców niepokornych, dla których miasto stało się środowiskiem budowania własnych postaw, czego wyrazem stała się „nowa fala buntu”, czy obficie reprezentowany nurt indywidualnych wykonawczyń, artystek – muzykantek folkowych.
fot. B. Muracki: R.U.T.A.
Orkiestra św. Mikołaja to oczywiście jeden z najważniejszych polskich zespołów folkowych. Pod tą nazwą kryje się jednak kilkadziesiąt osób, całe środowisko, które nie zawsze widać na scenie. Krążą wokół siedziby zespołu w lubelskiej „Chatce Żaka” jak elektrony wokół jądra. Jedni pojawiają się w bieszczadzkim Jaworniku, drudzy przy okazji warsztatów, inna ekipa organizuje festiwal Mikołajki Folkowe. Swoim trybem pracuje redakcja „Pisma Folkowego”. Nad tymi działaniami czuwają Agnieszka Matecka-Skrzypek i Bogdan Bracha.
fot. Lubelska Szkoła Sztuki i Projektowania
Mikołajki Folkowe, festiwal lubelskiej „Chatki Żaka”, był jednym z inicjatorów spotkania, na którym opracowano Kodeks Odpowiedzialnych Festiwali. Tym samym kilkanaście festiwali i organizatorów wydarzeń z całej Polski zadeklarowało współpracę i działania zmierzające w kierunku zrównoważonego rozwoju.
Fot. G. Kawka
Historię folku w Polsce kończymy opracowaniem najbliższych czasowo wydarzeń. To, co na scenie folkowej objawiło się i zostawiło swój ślad od początku XXI wieku, próbujemy przedstawić w sposób bardzo umowny. Nie ma bowiem takich kryteriów, które pozwoliłyby definitywnie przyporządkować danego artystę lub wydarzenie do jednej kategorii. Polska scena folkowa jawi się jako bardzo dynamiczna, różnorodna i wielopłaszczyznowa, a jej specyficzny rys to silne indywidualności artystyczne i śmiałość w sięganiu po nowe pomysły. Na ile nasza typologia zjawisk okaże się trafna, pokaże czas. Kolejny odcinek poświęcony umownej epoce trzydziestu lat folku otwierają dwie grupy wykonawców – ci, dla których muzyka ma być kontynuacją źródła, oraz ci, którzy swobodnie żonglują tradycjami kultury Słowian.
Fot. J. Nowotyński: Kapela Maliszów
Nie jest muzykiem, choć umie grać. Rzadko można ją zobaczyć, choć wszyscy znają jej głos. Ceni sobie tradycję i awangardowe brzmienia. Bez niej polska muzyka folkowa z pewnością nie byłaby w tym miejscu, w którym jest obecnie – redaktor Maria Baliszewska.
Fot. z arch. M. Baliszewskiej: Maria Baliszewska w radiowej Dwójce