Co w numerze 146-147

Doświadczenie pulsującego życia Janusz Prusinowski

Jest multiinstrumentalistą, uczniem wiejskich muzykantów, twórcą muzyki, pedagogiem. Jako pomysłodawca znaczących inicjatyw społeczno-artystycznych promujących polskie tradycje muzyki wiejskiej (warszawski Dom Tańca, festiwal Wszystkie Mazurki Świata) oraz inicjator nurtu współczesnych jej kontynuatorów postrzegany jest jako ikona muzyki tradycyjnej w Polsce. To lider zespołu Janusz Prusinowski Kompania (albumy uhonorowane Folkowym Fonogramem Roku Polskiego Radia), współautor płyt i interaktywnych spektakli muzycznych dla dzieci (wydawnictwo „Słuchaj uchem”). Z Januszem Prusinowskim o jego doświadczeniu w przekazywaniu tradycji oraz okolicznościach narodzin nurtu revival na gruncie powojennej muzyki ludowej rozmawiała, przy okazji warsztatów gry skrzypcowej w Żółkiewce, Agata Kusto.

Fot. A. Kusto: Janusz Prusinowski w czasie Taboru Lubelskiego, Żółkiewka 2019

Festiwale bardziej odpowiedzialne Kodeks Odpowiedzialnych Festiwali

Mikołajki Folkowe, festiwal lubelskiej „Chatki Żaka”, był jednym z inicjatorów spotkania, na którym opracowano Kodeks Odpowiedzialnych Festiwali. Tym samym kilkanaście festiwali i organizatorów wydarzeń z całej Polski zadeklarowało współpracę i działania zmierzające w kierunku zrównoważonego rozwoju.

Fot. G. Kawka

Pamięci muzykantów Jana Struczyka i Mariana Struczyka

Rok 1945. Słoneczny, jesienny dzień roboczy. Toczy się życie codzienne, każdy w Szóstce zajmuje się swoimi obowiązkami. Jan Struczyk (1903–1980) – jak co dzień – przygotowuje mąkę w swoim wiatraku. W tym miejscu należy wspomnieć, że rodzina Struczyków to od pokoleń właściciele wiatraka typu koźlak, który stał na Sachalinie, dzielnicy na obrzeżach wsi Szóstka. Każdy męski potomek w rodzinie Struczyków był przez lata nazywany „Młynarzem”. Jan Struczyk jest nie tylko młynarzem, ale i muzykantem – od młodości gra na skrzypcach i altówce. Nauczył się grać u Andrzeja „Dziadka” Trochimiuka (1887–1961), skrzypka mieszkającego na Starowsi. Dziesięcioletni Marian, syn Jana, uczy się grać na harmonii dwurzędowej.

Fot. z arch. A. Magier: Marian i Jan Struczykowie

Goran Bregović, Bijelo Dugme i Orkiestra Weselno-Pogrzebowa w Hali Stulecia

Grupa Bijelo Dugme została założona w 1974 roku w Sarajewie przez Gorana Bregovicia. Jest ona uważana za najważniejszy zespół w historii krajów byłej Jugosławii. Na początku działalności jej brzmienie oscylowało w kierunku rocka spod znaku Uriah Heep czy Iron Butterfly, głównie poprzez gitarowo-organowe pasaże, grane na tle solidnej sekcji rytmicznej oraz energetyczny wokal Željka Bebeka. Jednak już wtedy w kompozycjach zespołu pojawiały się elementy bałkańskiego folkloru, które w późniejszym okresie stały się jednym z ważnych składników twórczości formacji. Przyniosło to grupie jeszcze większą popularność, pozwalając jej w latach 80. XX wieku doskonale radzić sobie na rynku muzycznym zdominowanym przez punk czy Nową Falę. Także dalsza kariera Gorana Bregovicia oparta była na zręcznej adaptacji ludowej tradycji oraz wielokrotnym wykorzystywaniu swoich starych kompozycji z okresu Bijelo Dugme, które nagrywał potem w różnych konfiguracjach.

Fot. K. Opalski

Starsze dźwięki… [folk a sprawa polska]

„Jakie dźwięki można z niego wydobyć? Raczej te starsze?” – zapytała dziennikarka jednej z lokalnych poznańskich telewizji Ewelinę Grygier o flet, na którym artystka gra. Oczywiście, możemy próbować domyślić się, co dziennikarka miała na myśli, i wytłumaczyć ją: to jedynie niezgrabne sformułowanie, które w istocie kryło świadomą myśl. Być może. Mam jednak wrażenie, że owo pytanie mimowolnie pokazuje, jaki jest stosunek – i jakie zrozumienie – do istoty kultywowania muzycznych tradycji, typowy dla wielu tak zwanych statystycznych obywateli.

Historia najnowsza. Ojcowe nuty i psychodeliczne Świtezianki Kamienie milowe polskiego folku

Historię folku w Polsce kończymy opracowaniem najbliższych czasowo wydarzeń. To, co na scenie folkowej objawiło się i zostawiło swój ślad od początku XXI wieku, próbujemy przedstawić w sposób bardzo umowny. Nie ma bowiem takich kryteriów, które pozwoliłyby definitywnie przyporządkować danego artystę lub wydarzenie do jednej kategorii. Polska scena folkowa jawi się jako bardzo dynamiczna, różnorodna i wielopłaszczyznowa, a jej specyficzny rys to silne indywidualności artystyczne i śmiałość w sięganiu po nowe pomysły. Na ile nasza typologia zjawisk okaże się trafna, pokaże czas. Kolejny odcinek poświęcony umownej epoce trzydziestu lat folku otwierają dwie grupy wykonawców – ci, dla których muzyka ma być kontynuacją źródła, oraz ci, którzy swobodnie żonglują tradycjami kultury Słowian.

Fot. J. Nowotyński: Kapela Maliszów

Wszedł do autobusu człowiek z… dredem na głowie… Kołtun

…nikt go nie poratuje, nikt mu nic nie powie, tylko się każdy gapi… – ja też. Powszechnie tego typu fryzura kojarzy się z brakiem higieny i zaniedbaniem. Nic bardziej mylnego, sfilcowane grzebieniem i skręcone w dłoniach włosy wymagają większej uwagi niż normalne.

Biblioteka Narodowa / Wikimedia Commons: Kołtun, rycina z dzieła Thomasa Salmona „Lo stato presente di tutti paesi, e popoli del mondo, naturale, politico, e morale”, t. 7, Wenecja 1739

Nie wszystek umrę Kazimierz Kusznierow (1950–2020)

Zanim zdecydowałam się na napisanie artykułu, zastanawiałam się, jaki ma być ten tekst? Jedyna myśl, która przychodziła mi do głowy, to taka, że ma być piękny, bo Kazik miał wielkie serce do swojej pasji, do ludzi, do teatru.

Fot. S. Zdunkiewicz

Moribaya w Bardzo Bardzo

Modny klub warszawski, którego scena jest otwarta przeważnie dla szeroko pojętego jazzu, funky i ambitniejszych odmian popu, nie wydawał mi się najlepszym miejscem dla muzyki etnicznej. Centrum Promocji Kultury przy ul. Podskarbińskiej, jeden z szacownych domów kultury, jakich trochę w Warszawie jest, czy sala Państwowego Muzeum Etnograficznego to obiekty, gdzie muzyka świata, rozumiana jako dalekie podróże ku odległym kulturom po inspiracje i doświadczenie, znajduje gościnne progi i wyrobioną publiczność. Zespół Moribaya jednak miejscem introdukcji swojej drugiej płyty pt. „Fila”, wydanej dzień wcześniej, uczynił klub Bardzo Bardzo.

Fot. A. Kowalski

The HU w Warszawie

Koncert mongolskiej grupy The HU odbył się w Warszawie 25 stycznia 2020 roku. Przed tym zespołem w stołecznym Palladium wystąpiła formacja Fire From The Gods, ale wcześniej odpaliłem ich sobie na YouTubie i odpuściłem, jako że postgrungowe klimaty są mi wyjątkowo dalekie, a nie chciałem się męczyć.

Fot. W. Wilczyński

Znaszli ten kraj? Moniuszko z 1000 i jednej nocy

Na wstępie należy zaznaczyć, że „Moniuszko z 1000 i jednej nocy” w ogólnym zarysie nie jest nowym pomysłem Marii Pomianowskiej, lecz kontynuacją wcześniejszych projektów. Najbardziej zbliżony do idei „Moniuszki...” jest album „Chopin na 5 kontynentach”, gdzie kompozytorka opracowała jego pieśni oraz miniatury instrumentalne. Relacje pomiędzy muzyką polską a tradycjami świata unaoczniają „Poland–Pakistan. Sounds from Two Countries” (2013) oraz „Warszawa-Dakar” (2015). Jednakże kurs obrany przez kompozytorkę dekadę temu wydaje się tropem ciekawym, bowiem rekonceptualizuje on zakonserwowane wieloletnią tradycją wykonawczą utwory polskich twórców epoki romantyzmu.

Nowości książkowe

Dziedzictwo kulturowe w regionach europejskich. Odkrywanie, ochrona, (re)interpretacja, red. Ewa Kocój, Tomasz Kosiek, Joanna Szulborska-Łukasiewicz; Anna Kaźmierak, Turonie, żandary, herody; Gawędy o kulturach IV, red. Damian Gocół, Joanna Szadura