Artykuły z działu: Galeria EtnoArtu

Bogorób Jan Rogiński

Wydawać by się mogło, że „bogorób” brzmi jak jawne wystąpienie przeciwko drugiemu przykazaniu Boskiemu lub afront poczyniony artyście. Nic podobnego! Od czasów zażeganego kryzysu ikonoklastycznego wiadomo, że dogmatyczny fakt Wcielenia zniósł zakaz tworzenia wizerunków Chrystusa i świętych. Jan Damasceński wyraził jasno nie tylko swoje przekonanie, ale i wiarę całej chrześcijańskiej ortodoksji, że „nie czci przecież drewna, farb – materii, a jej Twórcę, który zechciał stać się materialny”. Sprawa definitywnie wyjaśniona i zamknięta.

fot. z arch. aut.

Mistrz „ludowego gotyku” Piotr Woliński

Są w polskiej sztuce ludowej motywy uchodzące wręcz za ikoniczne – Chrystus Frasobliwy, Pieta czy rozmaite wizerunki Madonny z Dzieciątkiem. To właśnie one, ze względu na swoją ikonografię, a nierzadko i formę posiadają średniowieczną genezę, której najpełniejszy wyraz osiągnęły w okresie gotyku. W plastyce ludowej istnieją także wyraźne ślady form gotyckich, które są efektem bezpośredniej inspiracji rzeźbami średniowiecznymi, które w okresie renesansu i baroku, jako niemodne, trafiały do wiejskich kościołów, a nierzadko także przydrożnych kapliczek.

fot. Ł. Ciemiński: Pieta, Piotr Woliński, 2015

Kowalskiej roboty Teodor Kupś

Spotykałem Teodora Kupsia podczas każdej Jesieni na Pałukach – imprezy folklorystycznej, której targów sztuki ludowej oczekiwali wszyscy miłośnicy kultury tradycyjnej w regionie i poza nim. W legendarzach spotkania zapisały się opowieści o twórcach, którzy osaczeni przez kolekcjonerów sprzedawali swoje prace, zanim dotarli na wyznaczone dla nich kramy. Wspominają o tym nie tylko bywalcy żnińskiego święta, ale i wizytujący kiermasze w Kazimierzu Dolnym czy Płocku.

fot. z arch. aut.: Józef z Dzieciątkiem, rzeźba Teodora Kupsia

Widok zza bliska. Inne obrazy Zagłady

W dniach 1 grudnia 2018 – 31 marca 2019 w krakowskim Muzeum Etnograficznym im. Seweryna Udzieli prezentowana była wystawa „Widok zza bliska. Inne obrazy Zagłady”. Była ekspozycyjnym owocem szerszego projektu badawczego Awkward Objects of Genocide: The Holocaust and Vernacular Arts in and beyond Polish Ethnographic Museums. Zespół składał się z doświadczonych badaczy, jak: Erica Lehrer (Concordia University, Montreal) – znana z wcześniejszej wystawy w krakowskim Muzeum „Na szczęście to Żyd”, Roma Sendyka (kierująca projektem, Uniwersytet Jagielloński), Wojciech Wilczyk (fotograf),
Magdalena Zych (Muzeum Etnograficzne w Krakowie).

Barwna opowieść Tradycja w Obiektywie

Tradycja w Obiektywie to konkurs fotograficzny organizowany przez Stowarzyszenie Animatorów Ruchu Folkowego. Towarzyszy Mikołajkom Folkowym już od dziewięciu lat. W 2022 roku do konkursu napłynęło łącznie 115 zgłoszeń (nie tylko z Polski), w których zawarte były 203 fotografie. Uczestnicy starali się twórczo interpretować temat „tradycji” oraz ukazać zjawiska związane z szeroko rozumianą kulturą ludową.

Fot. tyt. Miejsce I – Tabor kaliski 2, fot. Janusz Jurek

Franciszkanka Lucyna Kozłowska

Artystyczne działania Lucyny Kozłowskiej kojarzą się współczesnym odbiorcom sztuki inspirowanej szeroko rozumianą plastyką ludową z wycinankami. Myśląc obrazami, widzimy ją skupioną nad kolejną pracą, w której brzmią nuty świętokrzyskiego folkloru i tradycji. Czasem rozczapierzają szpony jak wiedźmy z Łysej Góry, innym razem poetycko wznoszą ręce ku niebu, by wyśpiewać Franciszkową Pieśń Słoneczną. Na rozmaitych kiermaszach i jarmarkach, na których twórcy ludowi prezentują i sprzedają swoje prace, spotkać możemy ją wśród wycinanek, których obfitość potrafi przyprawić o prawdziwy zawrót głowy!

Biel się nie smuci Ostap Łoziński in memoriam

Nie powinno być o bieli, skoro trudno jej wyrazić smutek w równym stopniu, co radość. Biel się bieli jedynie – w zapatrzeniu mroźnych poranków – dźwięcznych jak cisza rozstań. Będzie jednak o bieli, bo białe były zastygłe twarze świętych zerkających na nas ze szkieł pokuckich ikon, które tworzył Ostap. Będzie i o czerwieni, bo „czerwonymi obrazami” nazywali Huculi te „wyrwy” w wiejskich chatach, przez które można było dostrzec ogień nieba. Dziś nad Ukrainą niebo znów w płomieniach, a święci niezmiennie - zastygli i niemi – i trudno tylko powiedzieć, czy oniemiali bezradnością, czy przerażeni okrucieństwem toczącej się wojny.

Widzący spod Lublina Tadeusz Adamski

Takie są rzeźby Tadeusza Adamskiego, wewnętrznie skupione i patrzące z niepokojem w dal, ale żadnej tu nerwowości, po prostu obawa i troska, że być może po raz ostatni widzi się świat, który na oczach twórcy począł się zmieniać i odchodzić w zapomnienie.

Fot. Ł. Ciemiński

Pogranicznik Marek „Prus” Głowacki

Tej opowieści o człowieku i jego sztuce nie da się rozgraniczyć na biografię i opis twórczości. Należy ją zacząć jednak od samego początku. Na początku było słowo, wcześniej zaś duch sprawczy. Kazimierz Głowacki – polski historyk sztuki, spiritus movens i mądra inspiracja, stryj Marka „Prusa” Głowackiego, który „pogranicznikiem” nazwał bohatera tej odsłony Galerii EtnoArtu.

fot. K. Augustyniak