Co w numerze 162

Ludowe artefakty Ulubione ludowe przedmioty

W moim domu „ludowe” było synonimem słowa „tatowe”. Dorastałam otoczona przedmiotami z pochodzącymi z badań terenowych i spotkań mojego Taty z twórcami ludowymi. Z meblościanki w salonie patrzyło na mnie pięciu glinianych Frasobliwych, drewniany koń i dzięcioł. Na kredensie biblioteczki stały dwie lampy naftowe. W kuchni wisiały niezliczone ręcznie robione łyżki, a na krzesło w sypialni zarzucony był tkany ręcznik.

(Magda Stefańska)

Ludowe tradycje współczesnego miasta (2) Folklor miejski

W poprzedniej części artykułu („Pismo Folkowe” 2022, nr 161) została omówiona geneza folkloru miejskiego i jego najważniejsze gatunki.

Ra-ra-ra! Ra-ra-ra! Pannonica nadal gra

Nasz kolega opowiadał, że kiedyś doświadczył śpiewania przez parę godzin wszystkich piosenek za pomocą sylaby „ra”. Nie wierzyłam w relacjonowaną atrakcyjność tego wydarzenia, ale w zetknięciu ze zmasowaną muzyką instrumentów dętych potwierdzam, że to możliwe – na tegorocznej Pannonice było całkiem sporo „ra-ra-ra” , ale też „tru-tu-tu”.

Lira Leonarda da Vinci Stanisław Nogaj

Stanisław Nogaj buduje liry korbowe. Uczył się u Stanisława Wyżykowskiego, który przekazał mu sztukę wyrobu różnych instrumentów strunowych. Dzisiaj Nogaj tworzy zarówno najprostsze liry dziadowskie, jak i eksperymentuje z elektroniką, wzbogacając modele o nowe możliwości akustyczne. O pracy budowniczego lir i wyzwaniach dzisiejszego rynku z artystą rozmawiała Magdalena Mazur.

Pojedynki z tradycją [folk a sprawa polska]

„Słuchałem dużo muzyki ludowej z Mazowsza, która zawsze mnie fascynowała, ale nie było okazji naprawdę jej dokładnie przeanalizować pod względem rytmicznym. I okazało się, że można połączyć te dwa światy muzyczne [muzykę z Polski i Indii – przyp. aut.]” – mówi znakomity polski basista jazzowy Michał Barański, który wydał właśnie fascynującą płytę „Masovian Mantra” w legendarnej serii Polish Jazz. Słucham jej tak, jak słuchałem wcześniej wielu innych krążków, w których nagraniu brał udział. Bardzo mi się podoba, choć pewnie grubym uproszczeniem byłoby określanie tej muzyki jako folkowej. Natomiast sama idea, sam pomysł na tak realizowane „pojedynki z tradycją” wydaje mi się nie tyle równie uprawniony, co raczej równie wartościowy artystycznie co – na przykład – granie (albo odtwarzanie) tychże tradycyjnych mazowieckich melodii przez przedstawicieli tzw. nurtu rekonstruktorskiego. Zwłaszcza że gośćmi lidera są tu m.in. Olga Stopińska, Joachim Mencel (wybitny pianista, który gra tu na lirze korbowej), a wreszcie Kacper Malisz, do którego pozwolę sobie jeszcze powrócić w dalszej części.

Dobry wojskowy to dobry etnograf Feliks Olesiejuk (1922–1999)

Feliks Olesiejuk był historykiem, etnografem i znawcą dziejów obszaru północnej Lubelszczyzny i południowego Podlasia. Badacz posiada tytuł Honorowego Obywatela Miasta Międzyrzec Podlaski. Od urodzenia związany był z pobliskim Drelowem, gdzie wyrastał w rodzinie chłopskiej, uczył się w tamtejszej szkole powszechnej, kontynuując naukę w Międzyrzecu Podlaskim. Pomimo licznych i odległych geograficznie późniejszych zobowiązań zawodowych to właśnie Międzyrzecczyzna stała się jego naukową pasją.

fot. A. Gauda: Kapliczka w Drelowie. Archiwum fotograficzne MWL, nr neg. 18881

Smaki i zapachy dzieciństwa Stanisław Jaroszewicz

Stanisław Jaroszewicz urodził się 11 marca 1943 roku w Podlesiejkach na obecnej Białorusi. W latach 1960–1962 pracował jako robotnik-monter zabawek muzycznych w Fabryce Zabawek Dziecięcych w Baranowiczach, był aktorem w Teatrze Ludowym tamże. W 1963 roku wyemigrował do Polski. W 1970 roku ukończył studia na Akademii Medycznej w Krakowie. Pracował w szpitalach m.in. w Pruszkowie, Grodzisku Mazowieckim i Milanówku-Turczynku. Był zaangażowany w działania NSZZ „Solidarność”1. O swoich wspomnieniach z dzieciństwa opowiedział red. Czesławie Borowik (Polskie Radio Lublin).

fot. 1871.by /Wikimedia: Budynki poczty i teatru w Baranowiczach, 1942

Małgośka mówią mi… Imiona

Imię towarzyszy człowiekowi od początku jego życia i jest chyba najczęściej słyszanym przez niego słowem. Poznając nową osobę, przedstawiamy się zazwyczaj imieniem. Może ono wywołać różne skojarzenia i wyobrażenia o tym, jacy jesteśmy. Czy rzeczywiście jest tak, że imię określa naszą osobowość? Co kieruje rodzicami przy tak odpowiedzialnym wyborze?

fot. Biblioteka Narodowa / Polona: Kalendarz Kościelny dla Parafii św. Józefa w Tczewie, R. 10 (1930)

Smaki śląskiego dzieciństwa

Moje smaki dzieciństwa kojarzą mi się z niewyszukanymi, choć nieraz wymagającymi wiele pracy potrawami codziennymi i świątecznymi.

fot. Wikimedia: Żur śląski

Dworskie dożynki w Lublinie

– Jesteśmy dzisiaj świadkami starego obrzędu dożynkowego, który był związany z zakończeniem żniw. Najważniejszym punktem tej uroczystości było wręczenie wieńców dożynkowych gospodarzowi lub dziedzicowi, poprzedzające wspólną zabawę mieszkańców dworu, żniwiarzy i mieszkańców wsi.
Powyższe słowa, jak co roku, zawsze w drugiej połowie sierpnia, i tym razem wybrzmiały w Muzeum Wsi Lubelskiej w czasie inscenizacji dożynek dworskich.

Prezentacje

Septicflesh „Modern Primitive”, Aleksandra Prijović „Zvuk Tišine”, Kapela Brodów „Krakowiaki”