Bogdan Bracha jest muzykiem Orkiestry św. Mikołaja i jednym z organizatorów festiwalu Mikołajki Folkowe. O zmianach w folku widzianych z perspektywy jurora Konkursu „Scena Otwarta” rozmawiała z nim Agnieszka Matecka-Skrzypek.
Coraz trudniej jest mi przypomnieć sobie wczesne lata, gdyż było to stosunkowo dawno. Jestem dzieckiem schyłkowego PRL-u, okresu, w którym cenna była zaradność. Na sklepowych półkach nie było bogatego wyboru. Kiedy jakiś produkt pojawiał się w sklepie, mówiono: „rzucili”. Czasem udawało się zdobyć jakieś czekoladki i inne atrakcyjne towary.
(Bogdan Bracha)
Orkiestra św. Mikołaja to oczywiście jeden z najważniejszych polskich zespołów folkowych. Pod tą nazwą kryje się jednak kilkadziesiąt osób, całe środowisko, które nie zawsze widać na scenie. Krążą wokół siedziby zespołu w lubelskiej „Chatce Żaka” jak elektrony wokół jądra. Jedni pojawiają się w bieszczadzkim Jaworniku, drudzy przy okazji warsztatów, inna ekipa organizuje festiwal Mikołajki Folkowe. Swoim trybem pracuje redakcja „Pisma Folkowego”. Nad tymi działaniami czuwają Agnieszka Matecka-Skrzypek i Bogdan Bracha.
fot. Lubelska Szkoła Sztuki i Projektowania
W dyskusji udział biorą:
Zakrojone na szeroką skalę badania nad refleksami mitologicznymi w huculskiej tradycji ludowej stały się przedmiotem zainteresowań i spontanicznych badań Orkiestry św. Mikołaja. W roku 1992 na rynku wydawniczym pojawiła się na chwilę, by równie szybko zniknąć, "Mitologia huculska" w opracowaniu Urszuli Kality i Bogdana Brachy. Jako prenumeratorzy naszego periodyku mają Państwo niebywałą okazję posiadania owego białego (dosłownie) kruka na własność. Prosimy zatem odnieść się doń z należnym szacunkiem i uwagą wnikliwego czytelnika. A kto wie, może kiedyś orkiestrowe badania nad mitologią, zgodnie z pierwotnym planem, przekroczą próg chatkowego archiwum.
... Zauroczyły natomiast swoim pięknem ludzi, którzy zaczęli mieszkać w nich i poznawać je. Sami nie spostrzegli, kiedy pokochali wierchy do utraty zmysłów. Jak "szatańskim dziełem" są górskie pasma, świadczy nie tylko przytoczony mit huculski, ale także "szatańska siła", króra zakochanym w nich każe wracać, gdy tylko przydarzy się rozłąka. Im większa miłość, tym większa zżera ich tęsknota. Taka właśnie tęsknota sprawiła, że grupa "mieszczuchów", z braku czasu i ... pieniędzy na ciągłe wyjazdy, stworzyła ich namiastkę w swojej okolicy. I tak powstała: Orkiestra św. Mikołaja.
Paweł miał okazję widzieć orkiestrowy bęben kiedy był jeszcze niepodobny do tego z plakatu "Mikołajków Folkowych' 98". Potężna olcha wyrastała na łąkach koło wsi Biadaczka całkiem niedaleko Lublina. Padła przy okazji szalejących w okolicy melioracji. Przestając być drzewem stała się doskonałym materiałem na bęben. A okolica, w której rosła była wyjątkowo bębnolubna, obok były wioski: Dąbrówka, Kamionka Pryszczowa Góra - dla znawców polskiego bębniarstwa miejsca znane i kultowe. Mieszkało tam wtedy już kilku bębnorobów, ze Słomą na czele.
W dyskusji udział biorą:
Niektórzy twierdzą, że istniejąca od 1988 roku Orkiestra św. Mikołaja nadała oblicze folkowi lat dziewięćdziesiątych. W nowe tysiąclecie zespół wszedł wydając piąty już album zatytułowany „Z dawna dawnego”, który zdobył uznanie słuchaczy i krytyków. Zawiera 17 utworów inspirowanych polską muzyką ludową, wśród których znalazły się pieśni przede wszystkim z Lubelszczyzny i Kurpi, a także Śląska i Beskidów. Tuż po zakończeniu nagrań z muzykami tworzącymi Orkiestrę: Sylwią Berezą, Urszulą Kalitą, Anną Kiełbusiewicz, Agnieszką Kołczewską, Bogdanem Brachą, Grzegorzem Lesiakeim i Marcinem Skrzypkiem spotkała się Małgorzata Jędruch z Radiowego Centrum Kultury Ludowej.
Na to pytanie odpowiadają:
Lubelski festiwal muzyki inspirowanej folklorem każdego roku, od jedenastu lat, przyciąga sympatyków folku z całej Polski. W swoich założeniach, od początku istnienia, ma na celu przybliżenie kultury ludowej, a szczególnie jej nowych muzycznych przejawów, współczesnemu odbiorcy. O „Mikołajkach Folkowych” 2001 opowiada Bogdan Bracha - współtwórca festiwalu, lider Orkiestry św. Mikołaja.
Na to pytanie odpowiadają:
Odpust Zupełny to najmłodsza grupa w lubelskiej „Chatce Żaka” miejscu znanym z odbywających się tam „Mikołajków Folkowych” i istnienia wielu zespołów folkowych, jak Orkiestra św. Mikołaja, Się Gra, a ostatnio Ania z Zielonego Wzgórza. Zespół gra w składzie: Bogdan Bracha - sopiłki, Paweł Giszczak - obój, Piotr Majczyna - mandola, Radek Marczewski - gitara basowa, Marcin Skrzypek - niestandardowy zestaw perkusyjny. Fascynuje ich muzyka dawna i towarzysząca jej aura.
Wydaje się, że po burzliwym roku 1996 Polski Folk podrzemuje trochę snem zimowym. Ktoś zapyta - dlaczego burzliwym? Może to rzeczywiście za mocne słowo. Może bardziej to określenie przyszło mi do głowy w wyniku marzeń o tym, by wreszcie coś wokół się zatrzęsło. Faktem jest jednak, że choć raczej kataklizmu nie było, to trochę ożywczego deszczu spadło.
Publiczność wchodząca na koncert musiała na wstępie pokonać zwały siana leżące u wejścia do sali. Owa ściółka posłużyła następnie za nader wygodne siedzenia uczestnikom tejże imprezy. No i zaczęło się... ostro. Orkiestra zagrała pierwszy kawałek, który swym brzmieniem bardziej przypominał hard rock niż folk, z którym grupa się idenfikuje.
"Pluj" - radzi Pan Bóg. Zaczął diabeł pluć, a gdzie tylko plunie, tam wyrastają góry. Jedna wyższa od drugiej, dochodzą aż do samego nieba. Przebiłyby nawet niebo, gdyby ich Pan Bóg nie zaklął. Od tego czasu przestały góry rosnąć...
Przeciętnemu mieszkańcowi naszego kraju słowo "folklor" nie kojarzy się dobrze. Zwykle przywołuje wizję boleśnie kolorowych festynów o bliżej nieokreślonych celach czy też nudnych programów w radio, przy słuchaniu których natychmiast rodzi się chęć przełączenia odbiornika na inny kanał. Osobom bliżej zaangażowanym w działalność zespołów folklorystycznych może kojarzyć się z pojęciem raczej niezrozumiałej tradycji, w imię której trzeba przebrać się w pobrane z magazynu stroje i śpiewać śmiesznie zniekształconym językiem banalne przyśpiewki. Wszystko to często dyktowane jest chęcią wyjazdu - do innego miasta, kraju - bo taką możliwość zespoły pieśni i tańca stwarzają. Jedyną motywacją jest chęć zobaczenia kawałka świata. Niewielu zastanawia się nad tym, czy istnieją jeszcze miejsca, gdzie tego rodzaju twórczość jest naprawdę potrzebna i pełni funkcję inną niż ozdoba politycznych i innych "spędów".
Gdy myślę o celtomanii, latynomanii, i innych maniach, przypominają mi się słowa ojca bohatera najważniejszej książki mojego dzieciństwa, czyli "Przypadków Robinsona Crusoe": "Pamiętaj synu, ziemia jest okrągła i wszystkie drogi prowadzą do domu". Nie raz w życiu (wcale się tego nie wstydzę) przyszło mi wspominać tekst powieści, która obawiam się, nie była dla mnie zwykłą książką przeczytaną wśród wielu innych pod szkolną ławką. Być może to właśnie ona jest przyczyną moich ciągłych wędrówek w poszukiwaniu bezludnych wysp i zaginionych łemkowskich Atlantyd...
13 lipca 2024 roku odeszła od nas Ewa Zabrotowicz – nasza Przyjaciółka i Współpracowniczka. Współtwórczyni i wierna orędowniczka idei, które pojawiły się w Lublinie w Chatce Żaka i szybko zyskały ogólnopolski zasięg.