Na pytanie, jak rozumiemy dziś folk, nie potrafię jednoznacznie odpowiedzieć. Przychylałbym się jednak do zdania, że tak naprawdę to do końca go nie rozumiemy. Muzyka folkowa dziś jest, uważam, czymś innym niż w czasach, gdy była nazywana po prostu... muzyką – i to ten pryzmat czasu i przemian zniekształca naszą percepcję folku.
(Sviatyj)
Święty Jan Nepomucen, obok Jezusa Frasobliwego, Matki Boskiej Częstochowskiej i świętego Floriana, jest jednym z najpopularniejszych bohaterów polskiej pobożności ludowej. Przywoływany bywa w różnych okolicznościach, wykraczających poza tradycyjny zakres jego „kompetencji”, czyli zagrożeń związanych z wodą. Występuje zarówno w oficjalnej sztuce kościelnej, jak i w setkach przydrożnych kapliczek, dziełach wiejskich twórców, najczęściej anonimowych.
fot. J. Billert: Figura świętego Jana Nepomucena, Poznań
– Jesteśmy dzisiaj świadkami starego obrzędu dożynkowego, który był związany z zakończeniem żniw. Najważniejszym punktem tej uroczystości było wręczenie wieńców dożynkowych gospodarzowi lub dziedzicowi, poprzedzające wspólną zabawę mieszkańców dworu, żniwiarzy i mieszkańców wsi.
Powyższe słowa, jak co roku, zawsze w drugiej połowie sierpnia, i tym razem wybrzmiały w Muzeum Wsi Lubelskiej w czasie inscenizacji dożynek dworskich.
Jako przewodnik, regularnie oprowadzający wycieczki po Lublinie i regionie, często staję przed pytaniem, zadawanym mi przez turystów: „Co tu jest najważniejsze?”. Oczywiście, w tym przypadku nie chodzi jedynie o atrakcje do zwiedzenia. Przeważnie odpowiadam, że najważniejsza jest wielokulturowość, która nadała naszemu regionowi specyficzne oblicze. To dzięki niej mamy i drewniane cerkiewki Roztocza, i lubelskie cebularze, sztukmistrza z Lublina i doroczny festiwal Karnawał Sztukmistrzów. Nasza regionalna różnorodność to jednak coś znacznie więcej.
(Agata Witkowska)
Z Rafałem Sadownikiem, lubelskim animatorem piłki palantowej, rozmawia Agata Witkowska.
8 lipca miało miejsce zdarzenie bezprecedensowe w polskich mediach. Tamtego dnia zamilkła radiowa Dwójka. Zamiast muzyki i audycji publicystycznych, na słuchaczy czekał śpiew ptaków oraz komunikat wyjaśniający przyczynę i cel akcji. Wkrótce potem w Internecie pojawił się apel o poparcie protestu pracowników stacji. Wobec dramatycznej redukcji finansów na utrzymanie mediów publicznych - można przeczytać w tekście - pod znakiem zapytania stanęło ich dalsze funkcjonowanie. Radiowa Dwójka jest miejscem szczególnym, jako ośrodek, gdzie od lat pielęgnuje się niekomercyjną, ambitną kulturę.
Tak jak w zeszłym roku, i teraz nie mogło mnie zabraknąć na finałowym koncercie kolejnego, już dziesiątego Festiwalu Kultury Żydowskiej na Kazimierzu w Krakowie.
Lubelska Szkoła Flamenco wystawiła silną reprezentację podczas zeszłorocznych "Mikołajków Folkowych". W ramach "Sceny Otwartej" wystąpił zespół Jucal, były też dwudniowe warsztaty tańca flamenco prowadzono przez Alicję Kądziołkę. Z Andrzejem Lewockim - założycielem szkoły - rozmawia Agata Witkowska.
Kolejne Mikołajki Folkowe minęły i przeszły do historii. Od kilku lat impreza rozpoczyna się w czwartek. Swoistym preludium do całości w tym roku stała się prezentacja filmu "Ur-Musig" Cyrilla Schläpfera, poświęconego archaicznej muzyce Alp.
Agata Witkowska: Dlaczego gracie właśnie tę muzykę?
Michał Czachowski: Gramy dlatego, że odpowiada naszym wewnętrznym przekonaniom, stanom ducha - tak to można określić. Ja gram dlatego, że byłem na tej muzyce wychowywany od dziecka. Mój ojciec podczas studiów przebywał w Hiszpanii, gdzie zakochał się w muzyce flamenco. Przywiózł oczywiście ze sobą mnóstwo płyt. Moja mama słuchała ich, gdy była w ciąży - słuchałem zatem i ja. Kiedy byłem dzieckiem, muzyka weszła do mojej podświadomości, tak, jak gdybym był wychowywany w Andaluzji, wśród muzyków flamenco. Ona tak się we mnie zakorzeniła, że kiedy miałem kilkanaście lat, to stwierdziłem, że muszę ją grać.
Lubelski Festiwal Muzyki Ludowej „Mikołajki Folkowe” zagrał kolejny raz. Jak co roku przyciągnął ludzi, którzy przekonali się, że kultura ludowa może być dla współczesnego człowieka fascynująca, że można odnaleźć w niej wiele zagubionych wartości. Podobnie jak w poprzednich latach, były koncerty gwiazd i kameralne muzyczne spotkania. Nie zabrakło imprez towarzyszących, w tym Klubu Festiwalowego i Filmowego, warsztatów tańca, malowania na szkle. Słowem było w czym wybierać.
Spotkałam ich podczas rycerskiego turnieju w Sandomierzu. Gromada ludzi przebranych za Polan z IX czy X w. odcinała się wyraźnie od reszty uczestników imprezy, zwykle "standartowych" rycerzy jakich pełno na turniejach w całej Polsce. Zaintrygowali mnie tak bardzo, że postanowiłam dowiedzieć się czegoś więcej na ich temat.
Razem, od niedawna tworzą zespół "Jahiar Group". Jest to jedna z niewielu, jeśli nie jedyna w Polsce grupa grająca muzykę perską, afgańską i indyjską. Znakomicie oddają klimat tych utworów. Pierwszy koncert zagrali na początku tego roku w Lublinie, wystąpili też na festiwalach folkowych w Radomiu i Częstochowie. Ten interesujący duet przedstawi Agata Witkowska.
Powstali pod koniec roku 1996 w folkowym środowisku ACK UMCS "Chatka Żaka", pomysłodawcą był kierownik Orkiestry św. Mikołaja - Bogdan Bracha. Debiutowali ponad rok temu, na studenckiej imprezie kulturalnej "Zderzenia", od tamtej pory pojawili się na paru znaczących koncertach w naszym kraju - w Olecku, na Mikołajkach Folkowych w grudniu'97, gdzie odnieśli ważny sukces, zajmując pierwsze miejsce, oraz w Warszawie na festiwalu Nowa Tradycja, gdzie zdobyli drugą nagrodę. Teraz, w najbliższych planach mają czerwcowy wyjazd do Słowenii na festiwal Europejskiej Unii Radiowej, a w trochę dalszym - wydanie debiutanckiej kasety.
Kim byli Celtowie?
Nie jesteśmy w stanie określić najwcześniejszego momentu pojawienia się ich w Europie. Dyskusje na ten temat są rozległe. Historyczne źródła mówią, że jako kultura wysoko rozwinięta pojawili się na pewno około 500 lat przed naszą erą w okolicach Alp. Z czasem rozprzestrzenili się na całą Europę, od Hiszpanii po Polskę. Byli także w Azji Mniejszej, północnej Italii i na Wyspach Brytyjskich. Pewne zwyczaje pogrzebowe i sztuka wskazują jednak, że mogli istnieć już dużo wcześniej. Na pewno nacja ta była obecna w Europie już w przeciągu drugiego tysiąclecia przed nasza erą.
z dr Ryszardą Bulas z Instytutu Historii Sztuki KUL rozmawia Agata Witkowska
Muzykę żydowską lubię od bardzo dawna. W naszym kraju nie ma jeszcze zbyt wielu zespołów uprawiających ten rodzaj twórczości, toteż gdy zdarza się okazja do wysłuchania większej ilości klezmerskich brzmień, to zawsze z niej korzystam. Tak było w lipcu w Krakowie, gdzie pośród stylowych kamieniczek krakowskiego Kazimierza odbywał się kolejny już Festiwal Kultury Żydowskiej. Kulminacyjnym punktem festiwalu był koncert sobotni (3.07), transmitowany również przez telewizję. Magnesem dla mnie był w tym wypadku występ zespołu The Klezmatics. Oczywiście grupa ta jako gwiazda przewidziana była na zakończenie imprezy. Nazwy pozostałych wykonawców niewiele mi mówiły, co było równie intrygujące jak wysłuchanie słynnej amerykańskiej grupy. Na ulicę Szeroką przyszłam jeszcze w czasie prób mikrofonowych. Miałam zatem czas na rozejrzenie się w ofercie straganów, przyjrzenie się licznym zagranicznym gościom. Jednak rychło okazało się, że tłum widzów zaczyna szczelnie zapełniać przestrzeń przed sceną, i że ja też muszę tam iść, jeśli chcę stać w ulubionym miejscu - tuż przy barierkach.
W pewien lipcowy weekend wybrałam się do Ząbkowic Śląskich na doroczną imprezę pod nazwą Folk Fiesta. Ząbkowice to małe miasteczko, tym bardziej wrażenie zrobił na wszystkich najazd dwutysięcznej rzeszy wielbicieli Pawła Kukiza (nie bardzo wiem, co "Piersi" mają wspólnego z folkiem), jaki miał miejsce w noc poprzedzającą nasze przybycie. Takiego tłumu nie widziano tutaj jeszcze nigdy - dowiedziałam się w biurze organizatorów.
Na The Ukrainians do lubelskiego klubu Graffiti (25 maja) wybierałam się mając w pamięci poprzedni koncert zespołu w tym samym miejscu, cztery lata temu. Powie ktoś: to było dawno. Fakt.
W ciągu tysięcy lat swej historii muzyka rozwinęła się z tych skromnych początków w ogromnym stopniu. Poszatkowana, ujęta w karby zmyślnego systemu harmonicznego w dalszym ciągu fascynuje ludzi na całym świecie.
Agnieszka Kołczewska: Cokolwiek robimy, robimy w rytmie. W nim chodzimy, mówimy, śpiewamy. Rytmem jest całe życie. Uderzeniom serca podporządkowane jest funkcjonowanie całego organizmu. Zatem był on obecny od zawsze. To dlatego bęben był pierwszym instrumentem ludzkości.