W moim domu „ludowe” było synonimem słowa „tatowe”. Dorastałam otoczona przedmiotami z pochodzącymi z badań terenowych i spotkań mojego Taty z twórcami ludowymi. Z meblościanki w salonie patrzyło na mnie pięciu glinianych Frasobliwych, drewniany koń i dzięcioł. Na kredensie biblioteczki stały dwie lampy naftowe. W kuchni wisiały niezliczone ręcznie robione łyżki, a na krzesło w sypialni zarzucony był tkany ręcznik.
(Magda Stefańska)
Helena Kołodziej, poetka i twórczyni ludowa z Lubelszczyzny, została laureatką 45. edycji Nagrody im. Oskara Kolberga w dziedzinie pisarstwa ludowego. Wyróżnienie honoruje artystów aktywnych w różnych dziedzinach sztuki tradycyjnej, którzy kultywują autentyczne wartości kultury swoich regionów. Nagroda przyznawana jest także animatorom, którzy gromadzą i przekazują, dokumentują, opracowują naukowo, chronią i zachowują dla przyszłych pokoleń wiedzę o kulturze ludowej.
fot. M. Ankiersztejn / IMiT: Helena Kołodziej i Alina Święs
Stowarzyszenie Twórców Ludowych powstało w roku 1968 w Lublinie – dla twórców i z inicjatywy ich samych. Stworzono je w celu integracji społeczności artystycznej oraz promowania i dokumentowania autentycznej twórczości ludowej. Obecnie Stowarzyszenie skupia ponad 2 tys. członków, głównie twórców sztuki ludowej, a w całej Polsce funkcjonuje dwadzieścia pięć oddziałów terenowych. Organizacja weryfikuje artystów w trzech dziedzinach: literatury, sztuki i folkloru muzycznego. Wizytówką stowarzyszenia jest Galeria Sztuki Ludowej na lubelskim Starym Mieście, którą prowadzi Katarzyna Kraczoń.
Fot. K. Butryn
Palma wielkanocna to współcześnie jeden z najważniejszych i najbardziej rozpoznawalnych atrybutów wiosennej obrzędowości dorocznej. Niedziela Palmowa, nazywana Kwietną lub Wierzbną, rozpoczyna uroczystości Wielkiego Tygodnia. W tym dniu we wszystkich kościołach odbywają się uroczyste procesje z barwnymi palmami.
Fot. K. Butryn: Palmy wielkanocne w Galerii Sztuki Ludowej w Lublinie
Historia dekorowania jajek w Polsce ma ponad tysiącletnią tradycję. Zwyczaj ten, powszechny niemal w całym kraju, jest nieodłącznym elementem świąt wielkanocnych i w swej tradycyjnej formie przetrwał do chwili obecnej. Najstarsza zachowana polska pisanka pochodzi z X w., została wykonana techniką batikową, a zabarwiona była na kolor brunatny. Znaleziono ją podczas wykopalisk archeologicznych w Opolu, w obrębie domu, którego mieszkańcy złożyli ją prawdopodobnie jako ofiarę wotywną dla duchów, opiekunów domu czy ulicy. Ze średniowiecznych wykopalisk na cmentarzyskach pochodzą także jaja ulepione z gliny, ozdobione polewą oraz wapienne z dekoracyjnym rytem. Trudno jednoznacznie stwierdzić, czy są jeszcze pogańskie, czy już chrześcijańskie. Jedno jest pewne – jajka zarówno w religii chrześcijańskiej, jak i w kulturze pogańskiej uważane były za symbol życia i nieśmiertelności, płodności oraz sił witalnych.
Fot. K. Kraczoń: Krystyna Cieśluk, pisankarka z Lipska