Co w numerze 132

Święty Florian w polskiej tradycji ludowej Święci Pańscy

Nosiciele kultury ludowej wyszukują patronów, którzy pomogą im w codziennych kłopotach. Dla mieszkańca wsi ważni są jedynie ci święci, którzy opiekują się sferami rzeczywistości istotnymi z jego punktu widzenia, np. św. Florian, św. Wawrzyniec i św. Agata chronią przed pożarem, św. Jan Nepomucen przed powodzią, św. Mikołaj, św. Roch, św. Benon i św. Wendelin opiekują się bydłem. Niektórzy święci pomagają w przypadku choroby, np. św. Walenty opiekuje się ludźmi chorymi na padaczkę, św. Błażej leczy ból gardła, a św. Apolonia jest patronką wzywaną w przypadku bólu zębów.

fot. J. Halicki: rzeźba św. Floriana w Nagodzicach

Pannonica 2017

Jesień już za oknem, a ja sobie przeglądam filmiki z Pannoniki i przywołuję lato. Po prawdzie w tym roku pogoda na festiwalu dopisała częściowo, wielki finał zalewając deszczem, ale całość i tak kojarzy się z wakacjami, Bałkanami, kolorami zwariowanych ciuchów i stoisk.

fot. tyt.: zespół Iglika

Dziewczyna z Helsinek Maija Kauhanen

Kiedy zaczyna grać i śpiewać, sala kipi od dźwięków, które wybiegają daleko poza fińską tradycję. Żartuje na swój temat, że ma muzyczne ADHD. Grając na kantele, śpiewa i używa elektroniki. Współpracuje m.in. z Mari Kalkun, gra w zespołach Rönsy, Folk'Avant czy Okra Playground. Potrzebuje też przestrzeni na własne, muzyczne poszukiwania, czego wyrazem jest jej solowy album „Raivopyörä”. O inspiracjach, czadowym graniu na instrumencie o starym rodowodzie, drodze ze współczesnych Helsinek w czasy dawnych eposów i z powrotem z Maiją Kauhanen rozmawia Jolanta Kossakowska.

fot. tyt. E. van Nieuwland: M. Kauhanen, WOMEX 2017 w Katowicach

Wizja i improwizacja VOŁOSI

VOŁOSI, jeden z najciekawszych rodzimych zespołów folkowych ostatnich lat, wraz w kilkoma innymi polskimi kapelami i Orkiestrą Kameralną Miasta Tychy AUKSO zagrali na koncercie otwierającym targi muzyczne WOMEX, które w tym roku odbywały się w Katowicach. Z Krzysztofem Lasoniem, członkiem grupy, rozmawiała Agnieszka Matecka-Skrzypek.

fot. tyt. R. Kaźmierczak: VOŁOSI na koncercie otwarcia targów WOMEX 2017

Uwalnianie dźwięków [folk a sprawa polska]

Trudno uwierzyć, iż upłynęły już trzy dekady od wydania dwóch pierwszych analogowych longplayów Kwartetu Jorgi (1985 i 1986 r.). W przyszłym roku minie trzydzieści lat od nagrania trzeciej, tzw. biskupińskiej płyty zespołu. Wielką stratą dla kultury polskiej jest fakt, że wspomniane dwa pierwsze albumy nie zostały dotychczas wydane na płytach CD i dostępne są prawdopodobnie jedynie na aukcjach antykwarycznych ze starymi, analogowymi wydawnictwami. Do tych refleksji skłonił mnie fakt, że z dala od zainteresowania mediów Maciej Rychły obchodził niedawno urodziny. Oczywiście, rocznice to dość banalne preteksty, żeby sobie o czyichś dokonaniach przypominać. Ale przecież czasami można zacząć od banału.

fot. tyt. H. Kotowski: Maciej Rychły na Festiwalu Skrzyżowanie Kultur 2011

Chory. O chłopskim statusie twórczości Artysta

Siedemdziesięcioczteroletni mężczyzna z Wołowic 25 lipca 2017 r. opowiedział mi o pewnym młodym, utalentowanym artyście z jego wsi, który zmarł w wieku dwudziestu jeden lat na gruźlicę. Chłopiec miał na imię Jan. W dzieciństwie spadł z wozu i uszkodził kręgosłup. Odtąd przebywał w domu, bo nie był w stanie pracować w polu. Nauczył się sztuki zegarmistrzowskiej. Był rzeźbiarzem-samoukiem. Rzeźbił w miękkim drewnie zwierzęta. Jego fantazyjne ptaszki czasem kupowali ludzie ze wsi. Mężczyzna pamięta „mądrość” i „rozumność” Jaśka. Uszkodzony kręgosłup wykluczył go z wiejskiej społeczności, tzn. nie pozwolił mu pracować w polu. Nikt nie uważał go za pełnego człowieka: „Kto nie pracował w polu, nie pracował w ogóle”.

fot. tyt. K. Niemkiewicz

Zamkowe rozmowy o pożywieniu tradycyjnym

W dniach 5-6 września 2017 r. na Zamku Lubelskim odbyła się konferencja pn. „Tradycyjne pożywienie – od codzienności do sacrum po produkt regionalny”, zorganizowana przez Muzeum Lubelskie, Zakład Kultury Polskiej Instytutu Kulturoznawstwa UMCS w Lublinie oraz Polskie Towarzystwo Ludoznawcze Oddział w Lublinie.

fot. tyt. M. Drewniak

Czeskie inspiracje Marty Topferovej Tento svĕt

Tegoroczne targi WOMEX były nie tylko okazją do posłuchania fantastycznych koncertów, ale także do powiększenia kolekcji płyt i poznania bliżej zupełnie nowej muzyki. Jednym z albumów, do których wracam najczęściej, jest „Tento svĕt” wokalistki Marty Topferovej i zespołu Milokraj. Czescy artyści wystąpili w tym roku podczas targów WOMEX na scenie Kato Connections, w sali kameralnej NOSPR-u. Rozbudzili tym koncertem moją ciekawość, dlatego od razu zainteresowałam się, jak ich muzyka prezentuje się w wersji studyjnej.

Prezentacje

Žalvarinis „Žalvarinis”, Maija Kauhanen „Raivopyörä”, Denisa „Denisa”, Nicolae Guţă şi Denisa „Nicolae Guţă şi Denisa”