Nowości płytowe
Tołhaje, Laar Farobiansah Gamelan, Europejski Fundusz Rozwoju Wsi Polskiej, Kapela Timingeriu, Karolina Beimcik, Skład Niearchaiczny
Tołhaje, Laar Farobiansah Gamelan, Europejski Fundusz Rozwoju Wsi Polskiej, Kapela Timingeriu, Karolina Beimcik, Skład Niearchaiczny
Moja muzyka powstaje zawsze w kooperacji: z reżyserami, tancerzami, muzykami, poetami, plastykami. W oparciu o doświadczenie, wiedzę, proces, wspomnienia współtwórców i moje. Zawsze jest to działanie wzajemne. I nauka.
(Paweł Odorowicz)
Muzykowanie na Lubelszczyźnie znacznie rzadziej opisywane jest w literaturze niż śpiew, który dla obszarów Polski Wschodniej stanowi zasadniczą dominantę wykonawczą. Samo zjawisko „muzykowania”, a więc podejmowania czynności gry na instrumencie może być rozpatrywane z co najmniej kilku perspektyw badawczych.
Fot. tyt.: J. Magierski. Ze zbiorów Pracowni „Archiwum Etnolingwistyczne” UMCS: Antoni Bednarz na kazimierskim festiwalu w roku 1976
Dr Mariola Tymochowicz jest etnologiem, adiunktem w Zakładzie Kultury Polskiej UMCS, prezesem lubelskiego oddziału Polskiego Towarzystwa Ludoznawczego, zastępcą redaktora serii Atlas Polskich Strojów Ludowych, kustoszem Działu Kultury Materialnej i Duchowej w Muzeum Lubelskim. O strojach ludowych na Lubelszczyźnie rozmawiał z nią Damian Gocół.
Rys. tyt.: J. Świeży. Ze zbiorów Muzeum Lubelskiego w Lublinie: Fragment haftu
Dźwięki Północy to gdański festiwal o wieloletniej tradycji. Początkowo tytułowa „północ” dotyczyła przede wszystkim obszarów naszego kraju, ze szczególnym uwzględnieniem Kaszub.
Fot. tyt. M. Samsel-Chojnacka: Sunniva Abelli (Rim)
W tym roku Fundacja Spichlerz Kultury organizuje Pardes Festival – Spotkania z Kulturą Żydowską w dniach 22–26 sierpnia. Z Aleksandrą Markiewicz, dyrektorem programowym tego wydarzenia rozmawiał Damian Gocół.
Fot. tyt. z archiwum Fundacji Spichlerz Kultury: Koncert zespołu Widymo w Teatrze Klepisko pod Kazimierzem Dolnym w 2016 r.
380 m2 powierzchni, 65 m długości, 9 pomieszczeń, 6 małych okienek i ok. 17 tys. eksponatów – to część południowego skrzydła Zamku Lubelskiego. Tuż pod jego dachem znajduje się magazyn zbiorów etnograficznych z zakresu tradycyjnej kultury i sztuki właściwej dla społeczności wsi i mniejszych miejscowości Lubelszczyzny leżących pomiędzy Wisłą a Bugiem. Oprócz muzealiów przechowywana jest również dokumentacja tekstowa, nagraniowa, rysunkowa i fotograficzna. Z Agnieszką Ławicką, kustoszem zbiorów etnograficznych w muzeum rozmawiała Agnieszka Matecka-Skrzypek.
Fot. z archiwum Muzeum Lubelskiego w Lublinie: Zbiory etnograficzne w magazynie muzealnym
Lubelska kapela Drewutnia obchodzi w tym roku 20. rocznicę funkcjonowania. Z tej okazji w maju w Centrum Kultury w Lublinie odbył się koncert jubileuszowy „Drewutnia i przyjaciele”, na którym wystąpiły zespoły: Burdon ze Lwowa, Werchowyna z Warszawy i łemkowska wiejska kapela Uherec z Lublina. Po dwudziestu latach wspólnego grania i muzycznych poszukiwań o zamiłowaniu muzycznym opowiadają Marianie Kril muzycy kapeli: Anna Różycka, Piotr Michalski i Mariusz Wołkowicz.
Fot. z arch. zespołu
Na festiwal w Kazimierzu jeżdżę od czterdziestu pięciu lat, czyli od dawna. Miejsce szczególne, piękne, architektura z bajki, wabią koronkowymi attykami kamieniczki w rynku , studnia przywodzi na myśl wieki minione, Wisła o zmiennych wysepkach zależnych od poziomu wody jest punktem odniesienia dla innych punktów – fary, klasztoru franciszkanów, zamku, Góry Trzech Krzyży. Spokojny Kazimierz, wręcz senny jesienią czy zimą – pod koniec czerwca zamienia się w tętniący życiem, muzyką, rytmami, kolorami tęczy płynącymi ze strojów regionalnych tygiel kultury ludowej. Tygiel, bo jej różnorodność w tym miejscu jest najlepiej widoczna. Zjeżdża się tutaj cała polska kultura ludowa.
Fot. A. Kusto: Kapela Jana Kmity (od lewej: Dominika Oczepa, Jan Kmita, Stanisław Bielawski), Powiślaki 2016
Maria Podraza-Kwiatkowska, wybitny historyk literatury polskiej, zwracała uwagę w jednym ze swych tekstów, że rozstaje nie były dobrze widziane w naszej tradycji literackiej. Jasiek w Weselu Wyspiańskiego mówi „strasy u rozstajnych dróg”, a Przybyszewski w Godzinie cudu pisze: „I znów widział rozstajne drogi wśród torfowisk i bagien. Nadeszła upiorna godzina, pełna tajemnych strachów i lęku”. Na bohaterów na rozstajach dróg czekają rozpacz, niewiedza, niepokój.
Muza mnie ostatnio nie rozpieszcza (a może to po prostu mój wątły talent poetycki powoli się wypala), za to zostałem niedawno jurorem konkursu na „Wiersz Wiejski”, ogłoszonego na portalu poemax.pl. Oprócz mnie w jury zasiadła Zyta Bętkowska, poetka z Długiego pod Sanokiem, zdobywczyni pierwszej nagrody w XIII Ogólnopolskim Konkursie Literackim „Złoty Środek Poezji” na najlepszy poetycki debiut książkowy roku 2016, oraz Janusz Radwański, folkowy basista i harmonijkarz ludowy z Kolbuszowej Górnej, współtwórca audycji „Wszystko jest folkiem” w Radiu Studnia, zdobywca drugiej nagrody w III Konkursie na Pieśń Dziadowską Nową, na co dzień pracownik Działu Etnograficznego Muzeum Kultury Ludowej w Kolbuszowej. Z korespondencyjnych obrad jury postaram się zdać sprawę Czytelnikowi „Pisma Folkowego”.
Fot. M. Froński: Chata z Obroczy
Można śmiało stwierdzić, że Roztocze na przestrzeni kilku ostatnich lat rośnie w festiwalową siłę. W większych i mniejszych miejscowościach pojawiają się co rusz imprezy ambitnie wzbogacające swój program. To za sprawą lokalnych animatorów – autochtonów i tych przyjezdnych, przysposobionych do swoich małych ojczyzn ubogaca się kulturalna mapa pięknej, lubelskiej krainy.
Fot. z arch. Festiwalu Stolica Języka Polskiego
Wolność w kanonie polskich wartości zajmuje miejsce wyróżnione. To sztandarowa idea polskiej kultury, co najmniej od końca XVIII w., wartość, o którą walczyliśmy, kiedy jej brakło, ponosząc najwyższe ofiary. Szczególny status wolności został utrwalony w zasobie polskich „skrzydlatych słów”: mieliśmy okres szlacheckiej (mało chlubnej) złotej wolności, potem heroiczną walkę o wolność waszą i naszą, wojenne boje podsumowane w pieśni słowami wolność krzyżami się mierzy, gromkie hasło z czasów stanu wojennego Nie ma wolności bez Solidarności. Na koniec nieszczęsny dar wolności… Już w tych krótkich formułach zawiera się dramatyczna historia wzlotów i upadków idei.
Fot. A. Kusto
Krzysztof Cugowski (ur. 1950) opowiada o dzieciństwie i dorastaniu w Lublinie. To opowieść o repatriacji rodziny z Wołynia, ludziach z ul. Łęczyńskiej, dawnych szkołach, klubach studenckich i początkach przygody z muzyką.
Fot. R. Hołubowicz (lublin.com.pl/Wikimedia)
Ledwo skończyliśmy świętować 700-lecie Lublina, a już mamy kolejny, i to o zasięgu krajowym, jubileusz 100 lat od odzyskania przez Najjaśniejszą Rzeczpospolitą niepodległości po latach zaborów i wymazania z map świata.
Fot. J. Frąk: Beliniacy” na placu Litewskim
Fajercarze to prosty w wykonaniu rarytas kuchni staropolskiej. Najlepsze są prosto z blachy posmarowane masłem, miodem lub podane z kwaśną śmietaną.
Fot. A. Szpura
Baranów Sandomierski na Podkarpaciu od ponad ćwierć wieku gości Ogólnopolski Festiwal Dziecięcej Twórczości Folklorystycznej „Dziecko w folklorze”. 17 czerwca 2018 r. odbyła się jego jubileuszowa 25. edycja, dofinansowana przez Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego. Od początku funkcjonowania festiwalu jego organizatorzy skutecznie realizują cel, jakim jest zachowanie, kultywowanie i popularyzowanie naszego bezcennego dziedzictwa kulturowego w ramach często zanikających już gatunków folkloru związanego z tematyką dziecięcą.
Fot. K. Strycharz-Bogacz
Wielki Gościniec Litewski był przez kilka wieków jednym z najważniejszych traktów handlowych Rzeczypospolitej. Łączył Warszawę z Wilnem, czyli Koronę Polską z Wielkim Księstwem Litewskim. Współcześnie został wytyczony szlak turystyczny wzdłuż Wielkiego Gościńca Litewskiego.
Fot. A. Szpura
W drugą sobotę czerwca w Maciejowicach odbyła się kolejna, tym razem jubileuszowa, XXV edycja Konkursu Kapel i Śpiewaków Ludowych Regionów Nadwiślańskich „Powiślaki”. W roku 1993 zapoczątkowała go Wanda Księżopolska, etnograf i folklorystka zajmująca się dokumentowaniem i upowszechnianiem dziedzictwa południowego Podlasia i wschodniego Mazowsza. Wówczas głównym organizatorem i jednostką finansującą było Centrum Kultury i Sztuki w Siedlcach, zaś Gminny Ośrodek Kultury w Maciejowicach został gospodarzem i współorganizatorem imprezy. Z czasem cały ciężar organizacji przejął maciejowicki GOK.
Fot. A. Kusto
Gorajecki Festiwal Folkowisko odbył się już po raz ósmy, ale jeszcze nigdy nie ściągnął na swoją scenę tylu legend. Kapela ze Wsi Warszawa, Yerba Mater czy Bogdan Bracha to czołowi przedstawiciele polskiej sceny folkowej, którzy zagościli na tegorocznym roztoczańskim festiwalu. Na ich koncerty i warsztaty przybyły setki miłośników kultury alternatywnej i dobrego wypoczynku z całej Polski.
Fot. z arch. festiwalu
Łapanie koguta to jeden z najpopularniejszych zwyczajów żniwnych na Dolnych Łużycach (dolnołuż. łapanje kokota w Janšojcach), w wioskach koło Chociebuża (niem. Cottbus). Tradycja jest praktykowana w sierpniu lub wrześniu, w zależności od wsi. Już w starożytności kogut pojawia się w kulturze jako symbol porannego odrodzenia słońca, a tym samym i życia. Z biegiem wieków nabiera w różnych kulturach niejednolitych znaczeń.
Fot. J. Michniuk
Słownik gwar Lubelszczyzny autorstwa prof. Haliny Pelcowej to opracowanie, którego przedmiotem są gwary regionu zróżnicowanego kulturowo. Język stanowi świadectwo jego przeszłości osadniczej, historycznej czy wyznaniowej.
Jacek Kleyff powraca w nasze rodzime strony. Po około trzydziestoletnim rozstaniu z regionem autor „Płachty nieba” i „Huśtawek” prezentuje nowy materiał nagrany z lubelską Kapelą Drewutnia.
Manntra „Meridian”; Ак Бүре, „Уйнап, көлеп, жырлап, биеп...”; Kożuch „Idzie burza”
Krakowska Hańba! przebojem zdobywa europejskie sceny muzyczne, jednak to muzykom nie wystarcza. Andrzej Zagajewski założył w 2017 r. Czereśnie, czteroosobowy zespół, który wykonuje repertuar dla dzieci. Grają najmłodszym na mandoli, banjo, ukulele, instrumentach perkusyjnych, gitarze basowej i tubie. W 2017 r. ukazał się debiutancki album „Ale wrzawa!”. Z liderem kapeli rozmawiają Alex Freiheit i Piotr Buratyński, czyli Siksa.
Fot. z arch. artystów