Łapanie koguta to jeden z najpopularniejszych zwyczajów żniwnych na Dolnych Łużycach (dolnołuż. łapanje kokota w Janšojcach), w wioskach koło Chociebuża (niem. Cottbus). Tradycja jest praktykowana w sierpniu lub wrześniu, w zależności od wsi. Już w starożytności kogut pojawia się w kulturze jako symbol porannego odrodzenia słońca, a tym samym i życia. Z biegiem wieków nabiera w różnych kulturach niejednolitych znaczeń. Zawsze były one jednak w pewien sposób powiązane z płodnością, urodzajem oraz seksualną potencją męską. W średniowieczu krew koguta, jego wnętrzności, a nawet kogucie odchody były uważane za lekarstwa i afrodyzjaki. W kulturach słowiańskich ptak ten był często przedstawiany w haftach czy wycinankach. W południowej Polsce na chlebie weselnym nierzadko umieszczano koguta z ciasta, mającego zapewnić młodej parze zdrowie oraz dużą liczbę dzieci. U Serbów Łużyckich ma uosabiać tzw. ducha wzrostu, znanego również w innych europejskich kulturach. Jest zabijany po dożynkach, ponieważ stracił już wtedy swoje siły, stał się stary i słaby. Śmierć starego ptaka daje jednak życie nowemu kogutowi, który zajmuje jego miejsce i zapewnia dobre zbiory w nadchodzącym roku.
Martwy kogut zostaje powieszony za nogi na belce, części specjalnej bramy, ozdobionej dębowymi liśćmi. Konstrukcja jest stawiana na łące lub ściernisku. Przez bramę przejeżdżają młodzi chłopcy na koniach, próbując w galopie urwać głowę koguta. Ten, któremu uda się wykonać to niełatwe zadanie, zostaje pierwszym królem żniw. Drugim i trzecim królem są śmiałkowie, którzy zdobyli kogucie pióra. Dodatkową nagrodą dla każdego z nich jest możliwość wybrania swojej królowej spośród wystrojonych w strój ludowy dziewczyn. Jedyna trudność polega na tym, że wyboru dokonuje się z zawiązanymi oczami. Każdy król oraz jego koń otrzymują także wieniec z liści dębu. Po zakończeniu obrzędu uczestnicy i widzowie idą w uroczystym korowodzie przez wieś. Te procesje kończą się w restauracji/lokalnej gospodzie, gdzie dalej świętuje się dożynki, a królowie ze swoimi partnerkami mają do odtańczenia symboliczny taniec.
Zwyczaj łapania koguta wykształcił się ze wcześniejszej tradycji zabijania koguta (dolnołuż. zabijanje kokota). Niektórzy badacze tematu twierdzą, że opisany wyżej obrzęd nie miał nic wspólnego z tzw. duchem wzrostu, przypisując propagowanie tej teorii komunistycznym uczonym z okresu NRD. Dodają oni z nieukrywanym żalem, że prawdziwe źródło tej interesującej tradycji niestety zostało już zapomniane.
Wszystkie tegoroczne terminy łapania koguta są dostępne w rocznym kalendarzu imprez przygotowanym przez Serbską Informację Kulturalną pod adresem: https://protyka.sorben.com/?c=hsb,tliste,00-2017-00-02,8935
Justyna Michniuk
Łapanie koguta to jeden z najpopularniejszych zwyczajów żniwnych na Dolnych Łużycach (dolnołuż. łapanje kokota w Janšojcach), w wioskach koło Chociebuża (niem. Cottbus). Tradycja jest praktykowana w sierpniu lub wrześniu, w zależności od wsi. Już w starożytności kogut pojawia się w kulturze jako symbol porannego odrodzenia słońca, a tym samym i życia. Z biegiem wieków nabiera w różnych kulturach niejednolitych znaczeń.
Fot. J. Michniuk