Artykuły z działu: Sto lat!

Centrum życiowych wartości Dom

139 (6 2018) Autor: Jerzy Bartmiński Dział: Sto lat! To jest pełna wersja artykułu!

Dom ma dla człowieka fundamentalną wartość bytową i społeczno-kulturową. W systemach mitologicznych jest pojmowany jako centrum i obraz całego kosmosu, imago mundi, także analogon ludzkiego ciała, czemu towarzyszy przekonanie, że „ciało użycza duszy schronienia”. „W swoim domu każdy czuje się, jakby się znajdował w środku świata” – napisał historyk religii. W Mitologii słowiańskiej czytamy: „Dom – w kulturze tradycyjnej to centrum najważniejszych wartości życiowych, połączenie szczęścia, dobrobytu, harmonii rodzinnej, wspólnota nie tylko żywych, ale i przodków”. Dlatego budowanie domu jest traktowane jako powtórzenie stwarzania świata, z towarzyszącymi rytuałami wyboru miejsca, zakładzin i zasiedlin, stanowienia granic.

Fot. www.polona.pl

Świat w pomarańczowym lustrze Wspomnienia. Wojciech Naja

139 (6 2018) Autor: Wojciech Naja, Autor: Damian Gocół Dział: Sto lat! To jest pełna wersja artykułu!

Wojciech Naja (ur. 1967) wspomina, jak z perspektywy lubelskich studentów wyglądał przełomowy okres lat 80. XX wieku. Opowiada o dorastaniu pod Włodawą, lubelskich teatrach alternatywnych, Niezależnym Zrzeszeniu Studentów, Pomarańczowej Alternatywie, lubelskich strajkach i barwnych happeningach.

Fot. „Kurier Lubelski”: Wojciech Naja, Lublin, 1 maja 1989

Przeżyłem ciekawy okres Wspomnienia. Jan Adamowski

138 (5 2018) Autor: Jan Adamowski, Autor: Damian Gocół Dział: Sto lat! To jest pełna wersja artykułu!

Prof. dr hab. Jan Adamowski (ur. 1948 w Bordziłówce Nowej) od lat 70. XX wieku prowadzi badania z zakresu językoznawstwa, kulturoznawstwa, folklorystyki i regionalistyki. Pracował m.in. w Muzeum Wsi Lubelskiej, Zakładzie Języka Polskiego UMCS, Zakładzie Tekstologii i Gramatyki Współczesnego Języka Polskiego UMCS. W latach 2004–2015 był Dyrektorem Instytutu Kulturoznawstwa UMCS, od 2004 roku pełni funkcję Kierownika Zakładu Kultury Polskiej UMCS. W ramach cyklu „Sto lat!” opowiada o życiu studenckim i naukowym na Uniwersytecie Marii Curie-Skłodowskiej od lat 70. do 80. XX wieku.

Fot. K. Butryn: Wręczenie Nagrody im. Oskara Kolberga Zamek Królewski w Warszawie 2017

Wolności oddać nie umiem

137 (4 2018) Autor: Jerzy Bartmiński Dział: Sto lat! To jest pełna wersja artykułu!

Wolność w kanonie polskich wartości zajmuje miejsce wyróżnione. To sztandarowa idea polskiej kultury, co najmniej od końca XVIII w., wartość, o którą walczyliśmy, kiedy jej brakło, ponosząc najwyższe ofiary. Szczególny status wolności został utrwalony w zasobie polskich „skrzydlatych słów”: mieliśmy okres szlacheckiej (mało chlubnej) złotej wolności, potem heroiczną walkę o wolność waszą i naszą, wojenne boje podsumowane w pieśni słowami wolność krzyżami się mierzy, gromkie hasło z czasów stanu wojennego Nie ma wolności bez Solidarności. Na koniec nieszczęsny dar wolności… Już w tych krótkich formułach zawiera się dramatyczna historia wzlotów i upadków idei.

Fot. A. Kusto

Z dzielnicy ludzi charakternych Wspomnienia. Krzysztof Cugowski

137 (4 2018) Autor: Krzysztof Cugowski, Autor: Damian Gocół Dział: Sto lat! To jest pełna wersja artykułu!

Krzysztof Cugowski (ur. 1950) opowiada o dzieciństwie i dorastaniu w Lublinie. To opowieść o repatriacji rodziny z Wołynia, ludziach z ul. Łęczyńskiej, dawnych szkołach, klubach studenckich i początkach przygody z muzyką.

Fot. R. Hołubowicz (lublin.com.pl/Wikimedia)

Ojczyzna, ale jaka?

136 (3 2018) Autor: Jerzy Bartmiński Dział: Sto lat! To jest pełna wersja artykułu!

Pytanie paląco aktualne. Ojczyzna, wolność, niepodległość – uświęcone polskie słowa-symbole wypisywane na sztandarach – jak są dziś rozumiane? Czy patriotyzm i słuszna duma z tego, co osiągnęliśmy i czym – jak ideą międzyludzkiej solidarności – możemy podzielić się z innymi, może przerodzić się w nacjonalistyczną ksenofobię, podejrzliwość i nienawiść do Innych? W gromkie zawołanie „Śmierć wrogom Ojczyzny”? Czy nie gubimy cennego dziedzictwa I Rzeczypospolitej, które niedawno pod hasłem „Od Unii Lubelskiej do Unii Europejskiej” było naszym wkładem do europejskiej „wspólnoty ducha”, świadectwem politycznej dojrzałości?

themaphouse.com/Wikimedia: Mapa Polski z atlasu Abrahama Orteliusa "Theatrum Orbis Terrarum" (wyd. 1592)

Tu jest moje gniazdo Wspomnienia. Zofia Matysiak

136 (3 2018) Autor: Damian Gocół Dział: Sto lat! To jest pełna wersja artykułu!

Zofia Matysiak (ur. 1927) wspomina Lublin okresu dwudziestolecia międzywojennego i okupacji.

Centralne Archiwum Wojskowe: Żołnierze Armii Krajowej w czasie Akcji „Burza”, Lublin 1944

Tak wtedy było Wspomnienia. Halina Górska

134-135 (1-2 2018) Autor: Damian Gocół Dział: Sto lat! To jest pełna wersja artykułu!

W tym roku mija sto lat od odzyskania przez Polskę niepodległości. Z tej okazji w tegorocznych numerach „Pisma Folkowego” pojawi się seria artykułów, nawiązujących do okrągłej rocznicy.

Fot. z arch. H. Górskiej: Uczniowie i wychowawcy Gimnazjum Państwowego im. M. Konopnickiej w Ostrogu nad Horyniem, lata 30. XX w.