Artykuły autora: Damian Gocół

O folku, folklorze i folkloryzmie z perspektywy czterech dekad Ludowe inspiracje

Historia lubelskich dyskusji o ludowości i inspirowaniu się nią w kulturze współczesnej sięga 1983 roku. Wówczas to z inicjatywy prof. Jerzego Bartmińskiego Wojewódzki Dom Kultury w Lublinie zorganizował dyskusję na temat folkloryzmu. Problematyka, o której rozmawiało wtedy grono ekspertów, do dziś jest przedmiotem naukowych sporów. Jak przez prawie cztery dekady od tamtej debaty zmieniło się postrzeganie folku, folkloru i folkloryzmu?

fot. M. Musiał: Konferencja „Ludowość w sztuce, muzyce, literaturze i teatrze”, Lublin, 29 listopada 2019 – od lewej prof. J. Bartmiński, dr hab. J. Szadura i członkowie SKNE UMCS

Folklor miejski: spojrzenie z Moskwy

W folklorze miejskim najbardziej fascynuje mnie to, że on jest obecnie najbardziej żywą i rozwijającą się częścią folkloru, mimo że poważnych opracowań doczekał się dopiero w drugiej połowie XX wieku. Ogółem rzecz biorąc, jest to historia typowa dla rozwijającej się folklorystyki – i to nie tylko rosyjskiej. Ten czy inny gatunek folkloru często pozostaje niezauważony, gdyż uważa się go za „późny”, „wtórny”. Jest lekceważony, a cała uwaga skupia się na tym, co archaiczne, zanikające. Tak dzieje się dopóki, dopóty ten lub inny element folkloru sam nie stanie się zagrożony zniknięciem – wtedy badacze zaczynają się nim zajmować na poważnie. Jednak w przypadku folkloru miejskiego mnóstwo przejawów tradycji da się zbadać w epoce jej „kwitnienia”, a nawet w momencie ich powstania.

fot. z arch. autora: Kafelki

Ludowość w sztuce, muzyce, literaturze i teatrze

W dniu 29 listopada 2019 roku w Akademickim Centrum Kultury UMCS „Chatka Żaka” w Lublinie odbyła się ogólnopolska konferencja naukowa, będąca jednym z wydarzeń towarzyszących Mikołajkom Folkowym. Organizatorami spotkania byli: Instytut Filologii Polskiej UMCS w Lublinie, Studenckie Koło Naukowe Etnolingwistów UMCS, ACK UMCS „Chatka Żaka”, Stowarzyszenie Animatorów Ruchu Folkowego oraz „Pismo Folkowe”. Honorowym patronatem wydarzenie objęli prof. dr hab. Jerzy Bartmiński (UMCS, IS PAN) i dr hab. prof. UMCS Stanisława Niebrzegowska-Bartmińska.

fot. P. Szura: Prof. dr hab. Jerzy Bartmiński i dr hab. prof. UMCS Stanisława Niebrzegowska-Bartmińska

Znaki pamięci Lubelszczyzny Marta Wójcicka

Dr hab. Marta Wójcicka, prof. UMCS prowadzi badania dotyczące pamięci zbiorowej, komunikacji, tożsamości, lingwistyki i folklorystyki. Pracuje w Zakładzie Kultury Polskiej UMCS. Jest autorką monografii Pamięć zbiorowa a tekst ustny (Lublin 2014) oraz Dawno to temu, już bardzo dawno... Formuły ramowe w tekstach polskiej prozy ludowej (Lublin 2010). Współredaguje serię wydawniczą „Tradycja dla współczesności”. O roli pamięci w tworzeniu tożsamości regionalnej oraz znakach pamięci Lubelszczyzny z Martą Wójcicką rozmawiał Damian Gocół.

Tradycja i improwizacja Ilja Sajtanow

Ilja Sajtanow to moskiewski muzyk – gra utwory improwizowane i inspirowane kulturą pogranicza z różnych państw Europy i Kaukazu. Uczył się muzyki klezmerskiej od Stasa Rajki, Merlina Shepherda, Marylin Lerner i Joshuy Horowitza. Na XXVIII Mikołajkach Folkowych prowadził warsztaty muzyki żydowskiej „Melodie z Lubelskiego i nie tylko” oraz wcielił się w rolę „żywej książki” w czasie wydarzenia cyklicznie organizowanego przez Studenckie Koło Naukowe Etnolingwistów UMCS. O muzyce pogranicza, improwizacji, matematyce i lubelskich nigunach rozmawiał z nim Damian Gocół.

Fot. J. Bodys: Mikołajki Folkowe 2018

Przeżyłem ciekawy okres Wspomnienia. Jan Adamowski

Prof. dr hab. Jan Adamowski (ur. 1948 w Bordziłówce Nowej) od lat 70. XX wieku prowadzi badania z zakresu językoznawstwa, kulturoznawstwa, folklorystyki i regionalistyki. Pracował m.in. w Muzeum Wsi Lubelskiej, Zakładzie Języka Polskiego UMCS, Zakładzie Tekstologii i Gramatyki Współczesnego Języka Polskiego UMCS. W latach 2004–2015 był Dyrektorem Instytutu Kulturoznawstwa UMCS, od 2004 roku pełni funkcję Kierownika Zakładu Kultury Polskiej UMCS. W ramach cyklu „Sto lat!” opowiada o życiu studenckim i naukowym na Uniwersytecie Marii Curie-Skłodowskiej od lat 70. do 80. XX wieku.

Fot. K. Butryn: Wręczenie Nagrody im. Oskara Kolberga Zamek Królewski w Warszawie 2017

Festiwal żywej pamięci Pardes Festival

W tym roku Fundacja Spichlerz Kultury organizuje Pardes Festival – Spotkania z Kulturą Żydowską w dniach 22–26 sierpnia. Z Aleksandrą Markiewicz, dyrektorem programowym tego wydarzenia rozmawiał Damian Gocół.

Fot. tyt. z archiwum Fundacji Spichlerz Kultury: Koncert zespołu Widymo w Teatrze Klepisko pod Kazimierzem Dolnym w 2016 r.

Nie zamykajmy tradycji w muzeum! Joanna Dziadowiec

W czasie XXVII Międzynarodowego Festiwalu Muzyki Ludowej „Mikołajki Folkowe” Studenckie Koło Naukowe Etnolingwistów UMCS po raz kolejny zorganizowało spotkanie z Żywymi Książkami. W rolę jednej z nich wcieliła się dr Joanna Dziadowiec – etnolog, kulturoznawca, autorka książki FESTUM FOLKLORICUM. Performatywność folkloru w kulturze współczesnej. Rzecz o międzykulturowych festiwalach folklorystycznych (Narodowe Centrum Kultury, Warszawa 2016). Z gościem Mikołajek o tradycji, kulturze ludowej, ochronie dziedzictwa niematerialnego i festiwalach rozmawiał Dawid Kobylański.

Tu jest moje gniazdo Wspomnienia. Zofia Matysiak

Zofia Matysiak (ur. 1927) wspomina Lublin okresu dwudziestolecia międzywojennego i okupacji.

Centralne Archiwum Wojskowe: Żołnierze Armii Krajowej w czasie Akcji „Burza”, Lublin 1944