Artykuły autora: Jan Adamowski

O wyższości Świąt Wielkanocnych

W dyskusji udział biorą:

• Andrzej Sar - muzyk, instruktor ds. Folkloru w Wojewódzkim Ośrodku Kultury w Lublinie
• Agnieszka Kościuk - „Gadki z Chatki”
• Michał Chaberek OP - Klasztor Dominikanów w Lublinie
• prof. Jan Adamowski - językoznawca i folklorysta, Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie
• Irena Krawiec - Zespół Śpiewaczy „Jarzębina” z Kocudzy

Od tradycji do współczesności czyli próba diagnozy aktualnego stanu polskiej kultury ludowej

Współczesna kultura ludowa to efekt synkretycznego nakładania się na siebie wytworów, zjawisk i wartości, o różnej prowe-niencji chronologicznej.

Dziś nie mówi się już wyłącznie o folklorze chłopskim, ale także robotniczym, szlacheckim, grup młodzieżowych, żołnierskim, grup przestępczych i zawodowych, a nawet uniwersyteckim.

O typach i odmianach gatunkowych kolęd polskich

Współcześnie słowniki języka polskiego oraz leksykony terminologiczne potwierdzają głównie jedno znaczenie słowa kolęda. Jest to już tylko pieśń o Bożym Narodzeniu¹, o ograniczonym obiegu - kościół i stół wigilijny oraz estrada i środki masowego przekazu. Należałoby może jeszcze dodać, że dzisiaj kolędy nie tyle się śpiewa, ile, przede wszystkim, słucha - w radiu, telewizji, z płyt, na estradzie, a nierzadko także w kościele.

Tymczasem, nawet w tak szczątkowo dochowanych innych znaczeniach tego słowa, można rozpoznać i odczytać zróżnicowane i bardziej archaiczne jego sensy. Ich szczegółowszą rekonstrukcję należy oprzeć na analizie historycznej i etymologicznej słowa.

Czy istnieje folklor współczesny?

Poszukiwanie bardziej wyczerpującej odpowiedzi na tak postawione pytanie ma dzisiaj sens nie tylko dla folklorystyki i folklorysty. Folklor, a szerzej kultura ludowa, to przecież (na przestrzeni wieków) jeden z ważniejszych składników kultury narodowej, co dokumentuje i potwierdza historia kultury. Ale z drugiej strony należy też pamiętać, że takie pytanie dzisiaj się dosyć często stawia - w nauce i publicystyce. W sposób złagodzony bywa ono przeformułowane następująco: "Czy zmierzch kultury ludowej?", jak zatytułowano jedno z wydawnictw z implikacją dla części pytających, że ten zmierzch już nastąpił, bowiem w społeczeństwie demokratycznym nie ma ludu (podmiotu tej kultury). Jeszcze inny rodzaj uzasadnienia dla podejmowania takich pytań tkwi w "niskim dziś prestiżu folkloru" - jak zauważa Jerzy Bartmiński co unaoczniają liczne konteksty użycia tego słowa w publicystyce, w języku polityków itp. Mówi się o folklorze politycznym z negatywną konotacją zawartą w sformułowaniu: "To tylko folklor". Z kolei w "Słowniku gwary uczniowskiej" Katarzyny Czarneckiej i Haliny Zgółkowej "folklor" to tyle, co 'brudny człowiek'.