Co w numerze 126

Martwa koljada Kolędowanie zmarłym

Kolędowanie zmarłym zalicza się do wielkiego kompleksu działań o znaczeniu magicznym i symbolicznym, które przebiegają według ściśle określonego lokalnie scenariusza, różniącego się nieznacznie w poszczególnych miejscowościach Huculszczyzny. Składają się na niego, oprócz części muzycznej i słownej, także rekwizyty o znaczeniu symbolicznym towarzyszące czynności kolędowania: kołacz, świeczka, dzwonek, jabłko, wino i krzyż kolędnicki. Porządek działania obrzędowego jest regulowany przez swoiste prawa i przepisy.

fot. tyt. P. Kłapyta: Grupa kolędnicza (partia) z Bereźnicy Doliny przy wykonywaniu kolędy dziękczynnej (djakuwanje stołowi) – 2009

Miasto wielu tradycji Festiwal Trzech Kultur

Włodawa jako „pogranicze” zarówno trzech narodów, jak i trzech wyznań – judaizmu, prawosławia i katolicyzmu, współistniejących w codziennym życiu wielu pokoleń, nosi miano „Miasta Trzech Kultur”. Od 1989 roku odbywa się tu jedno z najbardziej znaczących wydarzeń dla rozwoju regionu, jakim jest Festiwal Trzech Kultur. W dniach 22–25 września miała miejsce już jego XVII edycja.

Fot. tyt. B2 Media: Klezmafour w Wielkiej Synagodze

Stojąc na beczce Kilka refleksji z jarosławskiego festiwalu

Jarosławski festiwal w tym roku doczekał się 24. edycji. Corocznie, w sierpniu organizowany jest przez Stowarzyszenie „Muzyka Dawna w Jarosławiu”, ale tym razem, prócz warsztatów, spotkań seminaryjnych, regularnych śpiewów liturgicznych (codzienne gregoriańskie jutrznie i nieszpory) i wielogodzinnych koncertów, do programu włączono Jarmark Jarosławski. Tym samym nawiązano do szczytnych tradycji XVI i XVII wieku. To tu odbywały się największe w Polsce i jedne z największych w Europie Środkowej jarmarki, na które przybywali kupcy włoscy, niemieccy, a także Ormianie, Tatarzy, Turcy, Węgrzy i Persowie. Wówczas i dziś styka się tu Wschód z Zachodem. Za sprawą handlu towarami i wymiany muzyką.

Muzyka drewna i dłuta Snycerstwo

Żyjemy w czasach, gdy komputery i maszyny pozostawiają już niewiele miejsca na pracochłonne rzemiosła, które dawniej wychodziły z trudem spod rąk miejscowych artystów. Snycerstwo też odchodzi powoli do lamusa, a większość prac zdobniczych, które powstają, jest już obróbką komputerową. Nie wszyscy jednak godzą się na taki obrót spraw. W Zagrodzie Maziarskiej w Łosiu, we wsi położonej w sercu Beskidu Niskiego, od prawie roku trwają warsztaty snycerstwa i jest szansa, że sztuka ta jednak przetrwa.

Fot. tyt. aut.: Praca Bogdana Kareła

Asterix, Obelix i Druidzi… Ritual Pagan Folk

Galia to starożytna kraina na terenie obecnej Francji, której nazwa odnosiła się również do rejonów Hiszpanii i północnej Portugalii. Około V w. p. n.e. zamieszkiwali ją Galowie, to jest Celtowie. Znamy tę historię z zabawnych, francuskich kreskówek oraz filmów fabularnych dla dzieci i młodzieży.

Wędrówka pełna przygód [folk a sprawa polska]

„Jeżeli do Itaki wędrować zamierzasz / życzyć sobie winieneś, by długa była wędrówka / pełna przygód i doświadczeń” – pisze Konstandinos Kawafis w jednym ze swoich najsłynniejszych i najpiękniejszych wierszy (tłumaczenie utworu: Zygmunt Kubiak). Zdaje się, że los zesłał nam wszystkim, nawet bez naszych szczególnych, uprzednich życzeń, wędrówkę pełną przygód i doświadczeń. Przemawia za tym, jak mówią niektórzy, „coraz bardziej otaczająca rzeczywistość”. Pozostaje pytanie, nawet jeśli z pozoru banalne, o to, z jakim nastawieniem wyruszamy w drogę.

Stach z Warty Powrót tradycji słowiańskiej

„Wśród autorów-stylizatorów mających na celu sztukę o treściach narodowych, pozycję wybitnie indywidualną zajmuje rzeźbiarz i malarz Stanisław Szukalski (tzw. Stach z Warty)”. Niebywale interesująca postać, ciekawy światopogląd, wspaniały dorobek artystyczny. Nieco zapomnianemu, a swego czasu zupełnie niedocenianemu artyście, możemy przyjrzeć się teraz dokładniej.

Fot. tyt. Koncern Ilustrowany Kurier Codzienny - Archiwum Ilustracji - Narodowe Archiwum Cyfrowe, Sygnatura: 1-K-5410-1: Wystawa prac Stanisława Szukalskiego i szczepu "Rogate Serce" w Towarzystwie Przyjaciół Sztuk Pięknych w Krakowie (1936)

Folklor – tradycja versus współczesność? Folklor – tradycja i współczesność, red. E. Wilczyńska, V. Wróblewska, Wydawnictwo Naukowe UMK, Toruń 2016

Parafrazując opis konia zamieszczony w Nowych Atenach – pierwszej polskiej encyklopedii powszechnej autorstwa Benedykta Chmielowskiego – można by śmiało rzec, że folklor jaki jest, każdy wie. Jeśli jednak przychodzi nam zdefiniować to zjawisko, sytuacja nieco się komplikuje. Folklor należy do grupy tzw. pojęć kontrowersyjnych, czyli takich, których ostateczne opisanie wydaje się być niemożliwe, a każdy autor jest w stanie przedstawić swoją definicję. Od czasów zaproponowania tego terminu przez Williama Thomsa vel Ambrose’a Mertona w 1846 roku w liście do czasopisma „Athenaeum” naukowcy spierają się o zakres zjawisk, jakie folk-lore (owa wiedza ludu) obejmuje.

Ciało, strój, biżuteria

W dniach od 10 do 11 października 2016 roku w Sali Widowiskowej Inkubatora Medialno-Artystycznego UMCS miała miejsce konferencja naukowa pn. „Ciało, strój, biżuteria w kontekście przemian kulturowych, społecznych i politycznych pierwszej połowy XX wieku” pod patronatem Jego Magnificencji Rektora UMCS, prof. dra hab. Stanisława Michałowskiego. Była to już druga odsłona refleksji nad zespołem zagadnień zaproponowanym przez dr hab. Ewę Letkiewicz, prof. UMCS (Instytut Sztuki UMCS). Tym razem obszarem eksploracji stały się zjawiska kulturowe z pierwszej połowy wieku XX. Przedstawione referaty koncentrowały się na tematyce stroju odświętnego i codziennego w Polsce, w kontekście świata mody, polityki i obyczaju.

Prezentacje

Jan Trebunia-Tutka „Po co tyle mówić”; Brzezica & Jar „Jarzyca”; Hoia Baciu „'nrădăcinat”; Bum Bum Orkestar „Niesiądz”