Świętowanie w Bukowinie

Rok 2016 jest czasem, w którym świat muzyki ludowej w Polsce obchodzi złote jubileusze. Do takich wydarzeń należą przede wszystkim festiwale: Ogólnopolski Festiwal Kapel i Śpiewaków Ludowych w Kazimierzu nad Wisłą oraz Ogólnopolski Festiwal Sabałowe Bajania w Bukowinie Tatrzańskiej. Obydwa przedsięwzięcia artystyczne obchodziły w minionym roku 50 urodziny.

Nazwa „Sabałowe Bajania” symbolizuje góralskie zamiłowanie do ludowych gawęd oraz stanowi hołd złożony Janowi Krzeptowskiemu „Sabale” – legendarnemu gawędziarzowi i pieśniarzowi podhalańskiemu. Pamięć o jego postaci ściągnęła w połowie sierpnia do Bukowiny muzykantów, śpiewaków, gawędziarzy, starostów i drużbów weselnych z całej Polski. Podczas trwających pięć dni prezentacji, na scenie Bukowiańskiego Domu Ludowego wystąpili zarówno mistrzowie tradycji słowno-muzycznych, jak i ich młodsi następcy. Można było spotkać wykonawców reprezentujących różne pokolenia.
Uczestnicy oceniani byli przez kompetentne jury, w skład którego wchodzili: mgr Aleksandra Bogucka – etnomuzykolog, dr Artur Czesak – językoznawca, mgr Benedykt Kafel – etnograf, mgr Dorota Majerczyk – etnolog oraz dr hab. Stanisław Węglarz – antropolog kulturowy. Wszyscy wykonawcy zostali docenieni, a przewodnicząca jury podczas swojego przemówienia podkreśliła, iż przyznane miejsca są jedynie symbolem i nie ma różnic pomiędzy miejscem pierwszym a trzecim, ponieważ każdy wykonawca wiernie oddał swoją tradycję i każda prezentacja ma taką samą wartość.
Należy podkreślić, iż wieloletnia tradycja organizowania niniejszego festiwalu z pewnością sprzyja rozpowszechnianiu kultury ludowej wśród młodzieży oraz zachęca starsze pokolenie do przekazywania ludowych zwyczajów i nauczania ich młodych ludzi. Niezmiernie cieszy fakt, iż z roku na rok przybywa młodych wykonawców. Agata Korban, 20-letnia skrzypaczka z Dębskiej Woli (woj. świętokrzyskie), laureatka trzeciej nagrody w konkursie instrumentalistów, tak wypowiada się na temat festiwalu: „Muzyką ludową zainspirowali mnie moi bracia z tatą na czele (…). Dzięki festiwalowi mogę patrzeć, jak piękna jest kultura ludowa nie tylko w moim regionie, ale także w innych zakątkach Polski (…). Bardzo się cieszę, że miałam możliwość wzięcia udziału w konkursie podczas tegorocznych Sabałowych Bajań w Bukowinie Tatrzańskiej. Tego typu wydarzenia kulturalne pozwalają mi oraz innym młodym ludziom na kultywowanie tradycji ludowych, a także na rozwijanie swoich pasji. Dzięki festiwalom folklorystycznym, takim jak Sabałowe Bajania, nieustannie odnajduję w sobie energię do wykonywania muzyki ludowej, co daje mi chęć do przekazywania naszej kultury kolejnym pokoleniom”.
Sabałowe Bajania to nie tylko występy konkursowe. Każdy mógł znaleźć coś dla siebie w bogatym programie festiwalu. Wydarzeniu towarzyszyły pokazy rękodzieła ludowego. Można było podziwiać sztukę koronkarstwa, kroszonkarstwa, tkactwa, haftu i wielu innych tradycyjnych wyrobów, które powstawały podczas Targów Sztuki Ludowej. Każdy, kto przybył w okolice Bukowiańskiego Domu Ludowego, mógł również spróbować tradycyjnych potraw kuchni polskiej. Miejscowe gospodynie przygotowały kulinarne, tradycyjne rarytasy. Niezwykle ważnym wydarzeniem był korowód kapel i wykonawców ludowych, którzy dostojnie przejechali przez całą Bukowinę na wozach ciągniętych przez konie w towarzystwie dziarskiej muzyki ludowej, inaugurując hucznie festiwal.
Tegoroczne Bajania przyciągnęły nie tylko pasjonatów tradycyjnej muzyki polskiej, ale także stworzyły okazję do zainteresowania kulturą ludową turystów niezwiązanych ze środowiskiem ludowym. Każdego wieczoru na scenie obok Domu Ludowego występowały zespoły folkowe i kabarety, które wręcz „zarażały” przybyłych gości bakcylem kultury ludowej.
Punktem kulminacyjnym Ogólnopolskiego Festiwalu Folkloru była Sabałowa Noc, podczas której występowały zespoły regionalne z Bukowiny Tatrzańskiej, prezentując tradycje taneczne oraz śpiew wielogłosowy, typowy dla Podhala. Wybierano również Wierchowe Orlice oraz pasowano na Zbójników osoby najbardziej zasłużone dla kultury Podhala. Tego wieczoru odbył się huczny pokaz sztucznych ogni oraz zbójnickie tańce przy watrze – potężnym ognisku góralskim. Zwieńczeniem Sabałowej Nocy był koncert zespołu Golec uOrkiestra.
Festiwal Sabałowe Bajania jest jednym z najważniejszych wydarzeń promujących tradycyjną kulturę ludową w Polsce. Zaangażowanie organizatorów sprawia, że z roku na rok szeroko pojętym folklorem interesuje się coraz więcej młodych ludzi, a tradycja nie ginie, lecz jest ciągle przekazywana z pokolenia na pokolenie. Zapewne niejednemu słuchaczowi podczas występów zakręciła się łza w oku na widok dzieci pięknie opowiadających gwarą historie nauczone i przekazane z dziada pradziada. Cieszy fakt, że młodzież nie wstydzi się tradycji, lecz stara się ją kultywować i rozpowszechniać. Z pewnością Sabałowe Bajania będą w przyszłości świętować jeszcze niejeden jubileusz!

Lidia Biały
studentka muzykologii Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego Jana Pawła II. Prymistka w Kapeli Biała Muzyka.