książka

Widok zza bliska. Inne obrazy Zagłady

№ 166 (3 2023) Autor: Łukasz Ciemiński Dział: Galeria EtnoArtu

W dniach 1 grudnia 2018 – 31 marca 2019 w krakowskim Muzeum Etnograficznym im. Seweryna Udzieli prezentowana była wystawa „Widok zza bliska. Inne obrazy Zagłady”. Była ekspozycyjnym owocem szerszego projektu badawczego Awkward Objects of Genocide: The Holocaust and Vernacular Arts in and beyond Polish Ethnographic Museums. Zespół składał się z doświadczonych badaczy, jak: Erica Lehrer (Concordia University, Montreal) – znana z wcześniejszej wystawy w krakowskim Muzeum „Na szczęście to Żyd”, Roma Sendyka (kierująca projektem, Uniwersytet Jagielloński), Wojciech Wilczyk (fotograf),
Magdalena Zych (Muzeum Etnograficzne w Krakowie).

Efemerofity Migracje instrumentów

№ 166 (3 2023) Autor: Ewelina Grygier Dział: EtnoLektura

Efemerofity to „gatunek roślin obcego pochodzenia, który przypadkowo został zawleczony i – zwykle przejściowo – występuje we florze danego kraju lub obszaru”. Co mają one wspólnego z instrumentami muzycznymi? Najprostsza odpowiedź jest taka, że rośliny często służą za materiał do budowy instrumentów. Tym razem chodzi jednak o coś innego. W grudniu 2020 roku Muzeum Instrumentów Ludowych
w Szydłowcu zorganizowało konferencję pod nazwą „Efemerofity na ziemiach polskich – śladem migracji instrumentów muzycznych”. Jej pokłosiem jest polsko-angielska, bogato ilustrowana publikacja naukowa.

Pół wieku folk-rockowych wspomnień Fairport Convention

№ 163 (6 2022) Autor: Krzysztof Opalski Dział: Recenzja

Gonna See All My Friends – A People’s History of Fairport Convention jest najnowszą pozycją brytyjskiego autora i wydawcy Richarda Houghtona, która ukazała się w listopadzie 2022 roku nakładem Spenwood Books. Jej tytuł został zaczerpnięty z refrenu kompozycji „Meet On The Ledge” byłego gitarzysty Fairport Convention Richarda Thompsona. Książka jest w pełni autoryzowanym zbiorem anegdot i wspomnień przesłanych przez ponad dwustu pięćdziesięciu fanów z różnych stron świata (Anglia, Australia, Belgia, Dania, Irlandia, Holandia, Niemcy, Nowa Zelandia, Polska, Szwecja, Włochy, USA) oraz przyjaciół i współpracowników, którzy opowiadają historię grupy w sposób zupełnie inny od oficjalnego. Taka koncepcja wydawnicza sprawia, że czytelnik otrzymuje bardziej osobisty i żywy obraz zespołu, przedstawiony z innej perspektywy, co pozwala na lepsze zrozumienie fenomenu jego twórczości czy nawet wpływu na życie rzeszy ludzi.

fot. z arch. aut.: Simon Nicol i Martin Allcock, Wrocław 1996

O historii z perspektywy jednostki Żółty książę

№ 163 (6 2022) Autor: Monika Mellerowska Dział: Recenzja

Żółty książę to pierwsza tak dogłębna beletrystyczna analiza Hołodomoru. Narracja z perspektywy rodziny czyni książkę bardzo osobistą i dojmującą. W powieści, osnutej wokół historii rodziny ukraińskiego chłopa Myrona Jasenciowa, Wasyl Barka ukazuje trud życia, a raczej próbę przetrwania w czasie Hołodomoru. Sześcioosobowa rodzina z małej ukraińskiej wioski Klenotoczy na kartach książki zmaga się z coraz większym głodem, niemożnością zdobycia jedzenia, nieustannym narażeniem życia i wreszcie bólem z powodu odchodzenia najbliższych. Tylko Myron i jego krewni wiedzą, jak wielkie wysiłki wkładane są w to, by przeżyć. Często konieczne są działania wbrew sumieniu i chęciom, a także stawianie czoła nie tylko głodowi, ale i kolejnym śmierciom.

Emblemat portugalskiej tożsamości Historia Fado

№ 158-159 (1-2 2022) Autor: Ewelina Grygier Dział: EtnoLektura To jest pełna wersja artykułu!

Fado postrzegane jest dziś jako emblemat tożsamości portugalskiej; jest też – obok porto – swoistym produktem eksportowym kraju. Muzyki fado, kojarzonej z nieco lamentacyjnym charakterem śpiewu i towarzyszeniem gitary portugalskiej, słucha się na całym świecie. Jednak mimo ogromnej popularności i międzynarodowej rozpoznawalności, badania nad tym muzycznym fenomenem nie są zaawansowane, co wyraźnie podkreśla Rui Vieira Nery – kompozytor, muzykolog, muzyk (syn gitarzysty Raula Nery) i – wreszcie – autor, wydanej także po polsku, Historii fado

Nasze wyspy Wyspy odzyskane

№ 155 (4 2021) Autor: Ewelina Grygier Dział: EtnoLektura To jest pełna wersja artykułu!

Słysząc „wyspy”, myślimy głównie o Wielkiej Brytanii i o współczesnej polskiej emigracji zarobkowej. Jednak wyspiarzy mamy także tu, u siebie, na wyspach – Wolin , Uznam , Karsibór  czy Chrząszczewskiej . To tereny Pomorza Zachodniego, część tzw. Ziem Odzyskanych, na których jeszcze osiemdziesiąt lat temu Polaków było niewielu, a zamieszkiwali je przede wszystkim Niemcy. Sytuacja diametralnie zmieniła się po II wojnie światowej, kiedy to w części Europy dokonano przymusowej relokacji ludności, która dotyczyła wielu grup narodowych (Niemcy, Polacy), jak i etnicznych oraz etnograficznych (Łemkowie, Bojkowie). Mówiąc o przesiedleniach, widzimy w myślach tysiące ludzi, którzy – często w pośpiechu, a prawie zawsze pod przymusem – opuszczać musieli swoje domy. Na ich miejsce przychodzili nowi – obcy, którzy później mieli stać się „tutejszymi”. 

Promocja książki "Kultura ludowa Górali Żywieckich"

№ 139 (6 2018) Autor: Justyna Michniuk Dział: Relacje To jest pełna wersja artykułu!

Dział Etnografii Żywieckiego Muzeum Miejskiego był w sobotę 15 grudnia 2018 roku miejscem promocji książki pt. Kultura ludowa Górali Żywieckich. Jest to już ósma pozycja w serii wydawniczej Centralnego Ośrodka Turystyki Górskiej w Krakowie, utrwalającej i dokumentującej różne aspekty życia i kultury ludowej Góralszczyzny.

Fot. Muzeum Miejskie w Żywcu

Zmory na koniach jeździły Dlaczego wąż nie ma nóg?

№ 131 (4 2017) Autor: Agnieszka Kościuk-Jarosz Dział: Recenzja To jest pełna wersja artykułu!

Nakładem Wydawnictwa Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej ukazała się w Lublinie w 2015 roku interesująca pozycja Dlaczego wąż nie ma nóg? Zwierzęta w ludowych przekazach ustnych. Publikację opracowało troje badaczy z lubelskiego zespołu etnolingwistycznego – Jerzy Bartmiński, Olga Kielak i Stanisława Niebrzegowska-Bartmińska. Książka stanowi drugą część serii Materiały etnolingwistyczne. Pierwszym tomem cyklu było wydawnictwo Przestrach od przestrachu. Rośliny w ludowych przekazach ustnych, przygotowane przez Stanisławę Niebrzegowską w 2000 roku – tę pozycję omawialiśmy na łamach 30. numeru „Gadek z Chatki”. Oba tomiki powstały w związku z przygotowywanym w Lublinie pod kierunkiem Jerzego Bartmińskiego i Stanisławy Niebrzegowskiej-Bartmińskiej wieloczęściowym Słownikiem stereotypów i symboli ludowych.

Opoczyńskie wesele Zdzisław Kupisiński SVD, Jan Łuczkowski, Zwyczaje, obrzędy i wierzenia weselne w Opoczyńskiem. Tradycja a współczesność, Muzeum Regionalne w Opocznie, Opoczno 2016

№ 128-129 (1-2 2017) Autor: Krystyna Turek Dział: Recenzja To jest pełna wersja artykułu!

We współczesnym świecie sięganie do przeszłości historycznej, a zwłaszcza tradycyjnej kultury ludowej, jakże ważnej części naszego dziedzictwa kulturowego, jest powinnością nauki, ale również nakazem chwili. Poznawanie własnej tożsamości staje się w otaczającej nas rzeczywistości czymś ważnym i znaczącym, pozwala każdemu człowiekowi na odkrywanie własnych, rodzimych korzeni, na utrwalanie świadomości swego pochodzenia.