zwyczaje ludowe

Sobótka Świętowanie przesilenia letniego na pograniczu kultur

№ 166 (3 2023) Autor: Marija Vitas, Autor: Nastassia Chmiel, Autor: Julita Fajks-Mitkowska, Autor: Anton Dział: Sonda

"Kupalle to jedno z najważniejszych pogańskich świąt słowiańskich w czasie przesilenia letniego. W Białorusi rytuały z nim związane mieszają symbolikę przedchrześcijańską z chrześcijańską. Cerkiew i Kościół, walcząc z pogaństwem, dążyły do wyparcia starych tradycji – te jednak wręcz się wzbogaciły o nowe postacie i bohaterów, np. świętych, którzy pomagali ludziom unikać złych czarów, chronili ich przed zaklęciami, urokami i magicznymi istotami (rusałka, leszy)".

(Nastassia Chmiel)

Barabany barabanią

№ 164-165 (1-2 2023) Autor: Joanna Szadura Dział: Za-chwycenia

Hej, zagnali pod Radom, uderzyli w baraban… to fragment pieśni rekruckiej mówiącej o niedoli wziętego do wojska chłopaka. W innej słyszymy już o śmierci młodego żołnierza: Gdy go do trumny wkładają, pięć ładunków wystrzelają. A za jego służbę dawną: wu wu brzęczą, barabanią, a za jego trudne lata, trębacz trąbi: trata tata.

fot. Ł. Babula / Muzeum Regionalne w Iłży: Iłżecki baraban

Historyczne śluby w parafii Slepo Zwyczaje ślubne

№ 158-159 (1-2 2022) Autor: Justyna Michniuk Dział: Z tradycji To jest pełna wersja artykułu!

Dom Serbołużycki w Chociebużu (niem. Wendisches Haus, Cottbus; dolnołuż. Serbski dom) gościł w latach 2020–2021 niecodzienną wystawę dotyczącą ślubów w parafii Slepo (niem. Schleife). Prezentowane fotografie zostały wykonane od roku 1902 aż do 1954, kiedy to odbył się ostatni tradycyjny ślub w tym regionie.

fot. J. Michniuk: Wolfgang Kotissek i jego uczennica Greta na otwarciu wystawy

Na wszystko jest sposób Płodność

№ 154 (3 2021) Autor: Małgorzata Słowik Dział: Za-chwycenia To jest pełna wersja artykułu!

W polskiej kulturze dziecko symbolizuje początek, a jego pojawienie się w rodzinie jest łączone z błogosławieństwem. Miało i ma również wymiar ekonomiczny. Dzisiaj młodzi rodzice zastanawiają się nad warunkami bytowymi, jakie są w stanie zapewnić swoim pociechom, dawniej myśleli nad tym, jakie warunki zapewnią im ich dzieci, czego pogłosem jest powiedzenie, że bezdzietnemu nie będzie miał kto szklanki wody podać na starość.

Fot. Jacques Callot, La mère et ses trois enfants, akwaforta, 1622–1623, Polona

Miłość piękna, ale krótka, gdy na sercu Twoim kłódka Antykoncepcja

№ 151 (6 2020) Autor: Małgorzata Słowik Dział: Za-chwycenia To jest pełna wersja artykułu!

W mniemaniu mieszkańców wsi duża liczba dzieci była pojmowana jako błogosławieństwo Boże, zaś nieprzychylnością nieba miały być dotknięte rodziny o mniej licznym potomstwie. Najważniejszym zadaniem każdego rodzica było zapewnienie potomkom odpowiedniego majątku. A to nie było łatwe, bo im większe boskie błogosławieństwo, tym większe wydatki. W rezultacie jedni chcieli, by dzieci pojawiły się w ich życiu, inni stronili od takich decyzji. Na potrzeby tej drugiej grupy wynaleziona została antykoncepcja, czyli zapobieganie zajściu w ciążę, a także środki i metody temu służące.

fot. pixnio.com