W pierwszym tygodniu sierpnia zagrał w Gdańsku 26. Festiwal Folkowy Europejskiej Unii Radiowej. Do zagranicznych wykonawców muzyki folk, którzy zjechali na Długi Targ, a których pokrótce prezentujemy, dołącza w "Gadkach" inna grupa - Trigon z Mołdowy. Ten kraj nie przedstawiał swoich artystów na Festiwalu Folkowym Europejskiej Unii Radiowej, ale sądząc po muzyce Trigonu - miałby kogo.
Folk a polityka - to temat rzeka, bo czymże będzie tutaj folk, a czym polityka? Czy chodzi o udział kapeli folkowej w wiecu wyborczym, czy może o program jakiejś partii czy ugrupowania polityczne wykorzystujące elementy ludowe, czy chodzi po prostu o politykę firmy płytowej wobec popularności folku? Może o osobiste poglądy członków jakiejś grupy folkowej? A może o wszystkie te opcje i jeszcze jakieś dodatkowe?
Kiedy w latach osiemdziesiątych nadchodziły do Polskiego Radia zaproszenia na doroczne festiwale folkowe Europejskiej Unii Radiowej oraz informacje o miejscach, w których będą lub już się odbyły, nasze etnomuzyczne serca redaktorów ówczesnej Redakcji Muzyki Ludowej kroiły się z żalu, że - to nie dla nas. Nam jechać nie wolno. Ani uczestniczyć we współpracy z Unią.
OBUH, czyli Odgłosy Bocznic Ukoją Harmider, a może Ostatni Bastion Ukrytej Harmonii... "Czuję się poszukiwaczem skarbów" - mówi o sobie Wojciech Czern (szerzej znany jako Wojcek), siła sprawcza i motor niezależnego wydawnictwa muzycznego OBUH, strażnik projektu "Za Siódmą Górą", realizator nagrań, kolekcjoner mikrofonów i wyznawca metody działania "Ratuj Się, Kto Może". Jego niewielka muzyczna oficyna wydawnicza ulokowana w starej szkole we wsi Rogalów koło Kazimierza Dolnego - niezauważana przez rekiny fonograficzne - wydaje muzykę alternatywną; ukazała się tam między innymi płyta "Dziewczyna z Aszchabadu", z niepublikowanymi dotąd nagraniami zespołu wibrafonisty jazzowego Jerzego Miliana z przełomu lat 60. i 70., a wkrótce będzie gotowa płyta z muzyką Krzysztofa Pendereckiego do filmu Wojciecha Hasa "Rękopis znaleziony w Saragossie" - ścieżką dźwiękową mającą swoich wielbicieli na całym świecie.
Ile muzycznych wydawnictw niezależnych działało w Polsce od zarania - trudno się doliczyć. Wiele z nich skończyło równie szybko, jak zaczęło, inne przestały działać mimo doświadczenia i pewnej wyrobionej marki (vide: Biodro, Ignis, Cat Sun...). Z rozmów z wydawcami nie bije szczególny pesymizm, czy ból niezależnego istnienia - większość zdaje sobie sprawę z realiów, w których działa i świadoma wymaganego wysiłku i nakładów pracy konsekwentnie realizuje swoje cele.
|
ródłem inspiracji dla Transkapeli jest kształtowana przez rozmaite grupy etniczne kultura muzyczna obszaru Karpat. "Sounds & Shadows" - to efekt fascynacji muzyką klezmerów z transkarpackiego tygla kulturowego. |
|
Odpust Zupełny - współczesna muzyka dawna. Zespół powstał w 1268 roku i po pewnym czasie zawiesił działalność. Reaktywował się u progu trzeciego milenium i obecnie próbuje odnaleźć się w naszych czasach. Grupa zgłębia dziwną czasoprzestrzeń rozciągającą się od średniowiecza do wiejskiego odpustu. |
|
Piąte wydawnictwo formacji Shannon ujrzało światło dzienne. Istniejąca od dziesięciu lat olsztyńska grupa należy do czołówki krajowych zespołów inspirujących się muzyką celtycką. |
Kiedy pierwszy raz zetknąłem się z terminem "filk", byłem nieco zdezorientowany. Podejrzewałem, że to literówka. Przecież literka "i" sąsiaduje na klawiaturze z "o", może więc chodziło po prostu o "folk". Okazało się, że wcale nie. Nazwa była użyta świadomie i oznaczała nowy gatunek muzyczny. Cóż to takiego ten filk? Ano, w najprostszych słowach jest to muzyka bazująca na folku, zaś tematyka utworów nawiązuje do klimatów powieści nurtu fantastycznego - najczęściej fantasy, a rzadziej science fiction (na potrzeby tego tekstu całość zjawiska, którego dotyczy filk, nazywana będzie nurtem fantastycznym).
Coraz więcej panien i kawalerów ze współczesnego ruchu rycerskiego nie wyobraża sobie ślubu i wesela bez przyjaciół w średniowiecznych strojach i w historycznej scenerii.
Jeszcze do niedawna białogłowy i rycerze uczestniczyli w turniejach rycerskich tylko dla zabawy, miło spędzając swój wolny czas. Latem wyjeżdżali w weekendy na imprezy historyczne, aby spotkać się z przyjaciółmi z innych bractw, powalczyć, potańczyć i napić się miodu pitnego podczas biesiady. Od jakiegoś czasu można zauważyć, że członkostwo w bractwach rycerskich dla niektórych to nie tylko "nieszkodliwe szaleństwo" i miłość do tradycji, ale pewnego rodzaju sposób na życie.
Na festiwalu "Shanties" 2005 w Krakowie można było posłuchać nowego szantowo-folkowego projektu. Zespoły Ryczące Dwudziestki i Shannon powołały do życia formację, która łączy tradycję z nowoczesnością. Na razie powstał krążek zawierający trzy utwory-zwiastuny, a wkrótce będzie ciąg dalszy. Tuż przed koncertem rozmawiałem z Andrzejem Grzelą i Wojciechem Dudzińskim z Ryczących Dwudziestek oraz Pawłem Piórkowskim z Shannona.
Informacja nie tylko dla eksploratorów pogranicza teatru i kultury ludowej. Ukazała się oto ważna książka, która przynosi wiele cennych informacji i szerzej nieznanych faktów z historii grupy, która od ponad 25 lat dokonuje mariażu wyżej wspomnianych krain.
Rzecz zatytułowano "Włodzimierz Staniewski i Ośrodek Praktyk Teatralnych Gardzienice". Autor - Tadeusz Kornaś, krakowski teatrolog, współredaktor "Didaskaliów", od 1983 roku do dziś (jak przyznaje we wstępie) prowadzący "obserwację uczestniczącą" gardzienickich poczynań.
Jakiż może być bardziej wymierny efekt sukcesu polskiego folku? Płyta Kapeli ze Wsi Warszawa na liście najlepiej sprzedawanych krążków w EMPiK-u. A potem w wersji pirackiej obecna ponoć na Stadionie Dziesięciolecia w Warszawie, czy pod Stadionem 22 Lipca w Poznaniu (swoją drogą to ciekawe, że wokół komunistycznych z nazwy stadionów rozkwitł "wolny handel" - jakże często nielegalny).
Co roku Czeremcha ściąga ciekawe zespoły, których inne festiwale mogłyby pozazdrościć, ale tym razem rozmachem zaskoczyła chyba nawet potencjalnych malkontentów. Zagrali: Czeremszyna - sama i we wspólnym projekcie z Todarem z W-Z Orkiestry, białoruskie Ethno Trio Troitsa i Recha, zespoły śpiewacze z Czeremchy i Dobrywody, Joanna Słowińska z zespołem, IMG z Francji, Orlek ze Słowenii, bułgarskie Lot Lorien, Bożyci z Ukrainy, Auli z Łotwy, a także polskie Chojzes Klezmorim (przyjemna muzyka klezmerska do tańca), Berkut, Buraky, Kitka Sarena, Dautenis i wreszcie legenda folku z Wielkiej Brytanii - The Ukrainians.
24 czerwca, czyli w sam dzień św. Jana, w muszli koncertowej Ogrodu Saskiego w Lublinie odbył się świętojański koncert spotkania żywiołów - muzyki i ciszy, ognia i wody, kobiety i mężczyzny. Magiczna, ciepła noc pełna czarów, dźwięków i błysków ognia.
17 czerwca w Podziemiu Kamedulskim na warszawskich Bielanach odbył się niezwykły koncert Transkapeli. Niezwykły - bo promujący pierwszą płytę kapeli "Sounds & Shadows". Niezwykłe było również miejsce i klimat tego koncertu.
18 i 19 czerwca we wsi Kadzidło miała miejsce impreza zwana "Weselem Kurpiowskim". Pierwszego dnia, w sobotę, odbył się szósty Ogólnopolski Przegląd Obrzędów Weselnych, a w niedzielę msza weselna, występy zespołów ludowych w skansenie i kiermasz. Była to już jedenasta "fiesta kurpiana". O ile sobota minęła jak z bicza strzelił, o tyle niedziela ciągnęła się jak flaki z olejem.
2 lipca na wrocławskim rynku, w ramach festiwalu "Wrocław Non Stop" 2005, wystąpiła legendarna formacja afrorockowa Osibisa.
22 kwietnia miała miejsce kolejna odsłona "WuDek Alternatiff", a gościem kieleckiego ośrodka była tym razem moskiewska grupa Ethnica Music Project.
20 maja w Łódzkim Domu Kultury odbyła się sesja naukowa "Walerego Eljasza spojrzenie na Tatry". Spotkanie rozpoczął wykład prof. Bronisławy Jaworskiej dotyczący miejsca Podhala w nauce i kulturze narodowej. Potem było sporo prezentacji multimedialnych i pokaz filmu "Gazda od Tatrów". Wszystko, rzecz jasna, dotyczyło osoby Walerego Eljasza.
5 sierpnia w warszawskim "Lapidarium" wystąpiła węgierska formacja Fakutya. Zespół gra muzykę (we własnych aranżacjach) z rejonu zamieszkałego przez Csango. Csango to odizolowana węgierska grupa etniczna żyjąca na terytorium dzisiejszej Rumunii, która zachowała w niezmienionej formie wiele tradycyjnych elementów kultury, w tym również archaiczny język i melodyjną, skoczną muzykę.
W czerwcu i lipcu trafiłam w rodzinnych stronach, czyli na Podlasiu, na dwa wydarzenia folklorystyczne. Pierwszym z nich był niedzielny festyn w Terebeli, który miał miejsce 12 czerwca.
Natomiast od 6 do 10 lipca w Białej Podlaskiej odbywał się XV Międzynarodowy Podlaski Jarmark Folkloru - impreza niegdyś organizowana co dwa lata, a od kilku lat już corocznie.
|
Ethnica Music Project to zderzenie rosyjskiego folkloru (przesyconego starym, pogańskim klimatem) ze współczesnym elektronicznym brzmieniem, co daje ciekawą i wymykającą się jednoznacznej klasyfikacji płytę. Główną postacią jest tu NetLenka - Rosjanka urodzona i wychowana na Syberii, obdarzona niesamowitym, przeszywającym do szpiku kości, etnicznym głosem, który stanowi clou tej płyty; wszystkie pozostałe brzmienia to tylko tło (choć także ważne). |
Debiutancki krążek, choć zespół istnieje od 1997 roku. Gdyby album z taką muzyką ukazał się piętnaście lat temu, byłby objawieniem. Dziś folk jest trochę gdzie indziej, dalej od ludowych źródeł. Mimo to dobrze się tej płyty słucha.
|
Lubelska formacja Samhain prezentuje debiutancką płytę. Sporo na niej irlandzkich i szkockich standardów, ale podanych w nowym sosie. Autorskie aranżacje tradycyjnych utworów to największy atut krążka. Nawet najbardziej znane piosenki, takie jak "Star of the County Down", czy "Ye Jacobites" zyskały tu nowy szlif. |
|
Niech was nie zwiedzie celtycka nazwa zespołu. Niech was nie zwiedzie pierwsze skojarzenie z grupą Madredeus, które narzuca w rozpoczynającym utworze drżący sopran. Niech was nie zwiedzie powtarzająca się w niej fraza "sole mio" ani wielogłosowa harmonia. To wszystko bowiem śpiewa jeden facet, Sebastian Madejski, o takiej skali i barwie głosu, za którą setki wielbicieli muzyki dawnej bez mrugnięcia okiem dałoby sobie obciąć jaja. |
Zespół pod obecną nazwą istnieje od 1985 roku. Początkowy skład tworzyli członkowie Akademickiego Klubu Żeglarskiego w Łodzi. W repertuarze grupy (liczącym ponad dwieście utworów) znajdują się szanty, pieśni morskie, pieśni wielorybnicze, ballady rybackie, pieśni o bitwach morskich oraz muzyka instrumentalna oparta na folklorze irlandzkim, szkockim, angielskim i bretońskim, która kiedyś była grana na pokładach wielkich żaglowców.
Zdecydowaną większość tekstów stanowią teksty własne oraz tłumaczenia oryginalnych pieśni morskich, zaliczane obecnie do klasyki gatunku. Wiele z nich śpiewanych jest także w języku angielskim. Szanty i stylizacje szantowe, które stanowią część repertuaru, śpiewane są na ogół a cappella. Grupa wykorzystuje wyłącznie instrumenty akustyczne, typowe dla tego rodzaju muzyki, między innymi anglo-koncertinę, bodhran, drumlę, flażolety, gitarę, mandolinę, skrzypce.