Co w numerze 157

Rodem z Zagrzebia, duszą z kosmosu Mikołajki Folkowe

12 grudnia 2021 roku ocknąłem się z kilkudniowego stanu zawahania, wyruszyłem na południe tego miasta. Mikołajki Folkowe są dziś już ostatni dzień! 31. edycja, chyba najdłużej wciąż działający festiwal muzyczny w Lublinie. Taki organicznie, oddolnie żywy.

fot. D. Głębowicz: Koncert grupy Dunjaluk, Mikołajki Folkowe 2021

Ptaki naśladujące to, co słyszą Kosy

Kosy to zespół, który tworzą: Aleksandra Gronowska, Kasia Pakosa, Anastazja Sosnowska oraz Katarzyna Szetela-Pękosz. Choć zespół na polskiej scenie muzycznej istnieje od 2019 roku, ma już na swoim koncie liczne sukcesy. Jednym z nich jest zdobycie wyróżnienia i Nagrody Publiczności podczas Konkursu „Scena Otwarta” odbywającego się w ramach Mikołajek Folkowych 2019. Ostatnio Kosy reprezentowały Polskę na Targach Muzyki Świata WOMEX 2021. O inspiracjach, celach i marzeniach z artystkami rozmawiała Anna Kurkiewicz.

Mikołajki Folkowe 2020 fot. A. Wójcik

Ubiory dzieci w Slepo/Slěpe Strój dziecięcy

Slepo/Slěpe (niem. Schleife) to niewielka miejscowość w Saksonii będąca siedzibą wspólnoty administracyjnej, do której należy w sumie siedem wiosek. Co ciekawe, obszar ten posiada nie tylko własny dialekt, uważany za narzecze pośrednie między językami górno- i dolnołużyckim, ale też własną kulturę, tradycję i strój narodowy. Ten region to również jedyny obszar zamieszkały przez Serbołużyczan, który wykształcił odrębny strój ludowy dla dzieci. Na pozostałych terenach po osiągnięciu pewnego wieku ubierano je zazwyczaj w takie same stroje jak dorosłych

Czepiec dla małego chłopca, region Slepo fot. J. Michniuk

Krajobraz jako dziedzictwo wsi Sacrum

Ostatnio mówi się o bardzo energicznym rozwoju wsi. Chcą one niekiedy materialnie dorównać miastom, co można już zauważyć. Nowo powstałe domy często nie różnią się niczym od tych w dużych miejscowościach. Wiejskie podwórka z drewnianym płotem zostały zastąpione przez ogrody zaprojektowane w nowoczesnym stylu, a ogrodzenia zmieniły się w betonowe prefabrykaty. To samo dotyczy architektury. Zaburza to jednak harmonię z otaczającą przyrodą, która jest niezaprzeczalnym atutem wsi oraz tym, o co metropolie uporczywie zabiegają.

Kościół w Ciążeniu fot. M. Majdecki / Wikimedia

Od kasety do plików dźwiękowych [folk a sprawa polska]

Lata 90. XX wieku to były w Polsce czasy kaset magnetofonowych, czasy, kiedy można było nareszcie kupić i posłuchać wielu słynnych, niedostępnych wcześniej nagrań z kanonu światowej muzyki. Niestety, większość z nich stanowiły nagrania pirackie.

Noblista Bob Dylan

Dwanaście lat temu rozpocząłem ten cykl odniesieniem się do dyskusji o tym, czy teksty piosenek, zwłaszcza folkowych, mogą być traktowane jako wiersze. Wydaje się, że sprawę ostatecznie rozstrzygnęła Akademia Szwedzka, która w 2016 roku uhonorowała Boba Dylana Literacką Nagrodą Nobla. W ten sposób chyba najbardziej znanego amerykańskiego pieśniarza folkowego, jedną z centralnych postaci folk revivalu z lat 60. XX wieku, aktywną aż do dzisiaj i podobnie jak Picasso wchodzącą w kolejne okresy swojej twórczości, sprowadzono do jednego słowa – noblista.

Od lewej: Rick Danko, Robbie Robertson, Bob Dylan, Levon Helm (Chicago 1974) fot. J. Summaria/Wikimedia

Nadbałtyckie ento

Trójmiasto to ważny punkt na folkowej mapie naszego kraju. Tu niegdyś powstało wydawnictwo Orange World, tu odbywa się Globaltica – jeden największych polskich plenerowych festiwali muzyki inspirowanej tradycją. Wszystko to dzieje się za sprawą Piotra Pucyły i jego współpracowników. Ten domorosły muzyk, świetny menedżer i organizator od lat jest odpowiedzialny za program tego festiwalu, ale też i za jego identyfikację wizualną. Z Piotrem Pucyłą rozmawia Agnieszka Matecka Skrzypek

Koncert Dikandy fot. M. Sałatowski

Dziwny instrument, dziwna muzyka Burczybas

Burczybas – niewątpliwa atrakcja i znak rozpoznawczy współczesnych kaszubskich kapel ludowych. Jeszcze całkiem niedawno instrument obrzędowy towarzyszący grupom kolędniczym. Dlaczego używali go kolędnicy? Dlatego że jego funkcją było wzniecanie rytualnego hałasu w okresie świąt Bożego Narodzenia i Nowego Roku, gdy wypędzano stary rok i złe moce oraz „budzono” świat do nowego życia. Słowem, starano się przywrócić „czas początku”, pomóc mu wyłonić się z chaosu.

Zespół Kartuzy gra na burczybasie, V Opólnopolski Festiwal Folklorystyczny, Płock 1971 fot. Instytut Etnologii i Antropologii Kulturowej UAM / Wikimedia

Tango más nuevo, tango nowsze Bester Quartet

Nakładem wydawnictwa Fortune ukazał się najnowszy album grupy Bester Quartet „Piazzolla Angels” zawierający dziewięć tang argentyńskiego kompozytora Astora Piazzolli. Już na poprzedniej płycie „Bajgelman. Get to Tango” artyści pokazali swoje przywiązanie do popularnego gatunku tanecznego, którym cały świat zachwycił się w trzeciej dekadzie XX wieku. Dla koncepcyjnego „Get to Tango”, opowiadającego poprzez kompozycje wokalno-instrumentalne trudną historię żydowskiego skrzypka i dyrygenta Dawida Bajgelmana, „Piazzolla Angels” stanowi przeciwwagę, w której sentymentalizm łączy się z lekkością i prężnością dzieł argentyńskiego twórcy.

Nowości płytowe

Malwina Paszek
Dziewuchy. Historie kobiet, historie ludzi, pieśni,

Kroke
The World of Christmas Carols,

Dziczka
Pąć,

Tęgie Chłopy
Rakieta,

Orkiestra Jarmarku Jagiellońskiego
Sesja otwarta,

Symcha Keller
Chasydzka droga z Lublina do Kocka

Prezentacje

Thy Catafalque „Vadak”, Neda Ukraden „Jednom kada ovo proðe”, Julia Doszna, Antoni Pilch „Godnie Święta”