Czasem i dziś jeszcze mówi się, że sztuka ludowa jest naiwna, amatorska, nieprofesjonalna. Spektakl „Żniwa” w reżyserii Igora Gorzkowskiego cechuje jednak pełen profesjonalizm. W widowisku o ludowej tematyce bierze udział zespół tancerzy Polskiego Teatru Tańca – Baletu Poznańskiego. Spektakl ubogaca wysokich walorów artystycznych śpiew Adama Struga, wybitnego wokalisty wykonującego białym głosem pieśni tradycyjne, oraz całej ekipy tworzącej przedstawienie. W widowisku wykorzystano muzykę Eugeniusza Rudnika, jednego z najważniejszych twórców polskiej muzyki awangardowej, i choreografię Iwony Pasińskiej – konstruowaną wespół z artystami Polskiego Teatru Tańca. Obok wybitnych tancerzy zespołu, jak m.in. Urszula Bernat-Jałocha, Fabian Fejdasz czy Julia Hałka, w spektaklu opartym na dramacie Stanisława Wyspiańskiego Powrót Odysa gościnnie występuje aktor Maciej Cymorek. Zaskakuje technika i oryginalny styl grupy. Niespodziewana jest również konfrontacja stylu Adama Struga i Eugeniusza Rudnika. Jak się okazuje, w tym przypadku muzycy doskonale ze sobą współgrają. Kolorystyka spektaklu jest oszczędna, wręcz surowa, podobnie jak kreślone w nim sytuacje.
Ludzie na wsi nazywali kolory od przedmiotów z otaczającego ich świata: ciemnochrabąszczowy to nasycony brąz, istniały także marchewkowy, butelkowy zielony, ceglasty (ceglaty), śliwkowy, buraczkowy, cielisty. Idąc tym tropem, stroje (za które odpowiada Adriana Cygankiewicz) można by określić jako workowe. Spodnie tancerzy i sukienki tancerek nie są nawet obrębione. Uszyto je z płótna przeznaczonego na worki. Nie tylko zresztą kolorystykę zespół czerpie z tego, co wokół zwykłego człowieka, ale również muzykę. Łączy ona tęskne świergolenie i dźwięki natury z brzmieniem maszyn i narzędzi rolniczych.
Dla wielu ludzi ziemia była bardzo ważna. Wyruszając w świat, rozstając się z ojcowizną-ojczyzną, brali nawet węzełek tej rodzinnej ziemi ze sobą. Żywili nadzieję, że kiedyś, tak jak Odys po tułaczce, do niej powrócą. Ziemia rodzi, kobieta rodzi, płodność natury i człowieka są ze sobą zespolone. Długa nieobecność gospodarza Odysa sprawia, że Penelopa musi być silna. Król Itaki daje odpór różnorakim pokusom i unieszkodliwia kusicieli. Zaloty i waśnie zostają wyrażone w subtelnym tańcu. Łagodne kuszenie kategorycznie jest odrzucane przez Penelopę. Historia Odysa i jego wiernej żony stanowi trzon spektaklu, jednak na pierwszy plan wysuwa się stylistyka widowiska. Ciała tancerzy przyjmują kształt pięknych rzeźb. Czasem wyglądałyby jak kamienne ludowe figury, gdyby tylko dało się je zamknąć w stop-klatkach. Tematyka świecka, w przeciwieństwie do sakralnej, przez pewien czas była prawie nieznana w dawnej sztuce ludowej. Tutaj mamy płodność natury i człowieka, ziemię i kobietę. Obydwie rodzą, dają życie. Podobną symbolikę mają woda i światło. O słonku jest mowa w pieśniach Adama Struga. Rano wschodzi, a gdy siewca jest zmęczony, bo nogi bolą go po całodziennym chodzeniu po polu, chyli się ku zachodowi. Woda pojawia się w spektaklu w postaci dymu. Wygląda jak mgła na polu. Na scenie daje efekt mroku. Jest czas pracy, trudu i odpoczynku. Natura daje życie, sama się współtworzy. Niemal wszystko na ziemi dąży do życia, posiada pęd istnienia. Cała natura walczy o to, by żyć. W spektaklu światła jest mało, często pada ono jedynie punktowo i to również nadaje „Żniwom” wspaniały klimat.
Odys pojawia się niczym Hymen – bóstwo małżeństwa przy Afrodycie-Penelopie. To imieniem Hymena starożytni nazywali pieśni weselne. Zarówno ziemia, jak i kobieta dojrzewa. Łatwo jest się starzeć, ale trudniej właśnie dojrzeć. Czasami, po scenach przedstawiających wysiłek przy pracy, następuje chwilowa utrata energii. Później widowisko znów nabiera tempa. Każda przemiana wyznacza kolejny etap społecznego i uczuciowego rozwoju. Sceny są piękne. Tam skarb, gdzie serce. A serca Odysa i Penelopy były zawsze razem. To tak, jak serce rolnika jest przy jego ziemi. Dlatego przedstawione w spektaklu żniwa to także żniwa miłości.
Małgorzata Wielgosz
„Żniwa” Spektakl Polskiego Teatru Tańca; premiera: 21 stycznia 2017 r., Centrum Kultury Zamek w Poznaniu
Premiera „Żniw” zainaugurowała nowy program artystyczny teatru na rok 2017 – „Rok Guślarzy”.
Czasem i dziś jeszcze mówi się, że sztuka ludowa jest naiwna, amatorska, nieprofesjonalna. Spektakl „Żniwa” w reżyserii Igora Gorzkowskiego cechuje jednak pełen profesjonalizm. W widowisku o ludowej tematyce bierze udział zespół tancerzy Polskiego Teatru Tańca – Baletu Poznańskiego. Spektakl ubogaca wysokich walorów artystycznych śpiew Adama Struga, wybitnego wokalisty wykonującego białym głosem pieśni tradycyjne, oraz całej ekipy tworzącej przedstawienie. W widowisku wykorzystano muzykę Eugeniusza Rudnika, jednego z najważniejszych twórców polskiej muzyki awangardowej, i choreografię Iwony Pasińskiej – konstruowaną wespół z artystami Polskiego Teatru Tańca.
Fot. A. Grabowski