Etnodesign

W dyskusji udział biorą:

• Małgorzata Wielgosz - Gadki z Chatki
  
• strzechadesign.blogspot.com
  
• Magdalena Tatar - studentka kulturoznawstwa UMCS, Lublin
  
• Joanna Rogus, Katarzyna Lament - natapecie.com.pl
  
• Juliana Farbotka - www.farbotka.pl
  
• Rafał Jarmołowski
  

  ---

  Małgorzata Wielgosz Gadki z Chatki

  "Etno" nasuwa skojarzenia z dawną wsią, "dizajn" z kolei z rozrastającym się, wielkim miastem. Dlatego w pracach etnodizajnerów trwałość zderza się więc ze zmiennością, stabilność styka z ruchliwością, a tradycja oczywiście z nowoczesnością. Co powstaje w efekcie? Przedmioty piękne, niebanalne, funkcjonalne, pomysłowe i ekologiczne. "Co to jest etnodizajn?" - ten tytuł patronował wystawie zorganizowanej w listopadzie 2009 roku przez Muzeum Etnograficzne im. Seweryna Udzieli w Krakowie. Na niej mogliśmy się przekonać, że etnodizajn to folkowe kreacje inspirowane góralszczyzną autorstwa Anety Larysy Knap, jadalne kolczyki czy szalik sprzedawany na metry Moniki Drożyńskiej, ale także krzesło, które można przeglądać jak książkę. Projektanci bawią się bowiem naszymi przyzwyczajeniami i burzą dotychczasowe definicje przedmiotów codziennego użytku. Etnodizajn to przemieszanie nowego ze starym, taniego z drogim, unikalnego z masowym, powstałe na skutek inspiracji folklorem w połączeniu z trendami we współczesnej sztuce. W efekcie powstają obiekty nowoczesne i oryginalne. Trend ten aprobują nawet gwiazdy polskiej estrady, gdyż kierpcasami (autorstwa Osh Olgi Szynkarczuk), czyli kierpcami na obcasach, powstałymi na bazie tradycyjnych, zakopiańskich butów, zachwycają się Małgorzata Kożuchowska, Natalia Kukulska czy Grażyna Torbicka. Etnodizajnerskie przedmioty już nie tylko sprzedawane są indywidualnie na zamówienie klientek, ale trafiają do sprzedaży detalicznej, w butikach oferujących oryginalny dizajn i ręcznie wyrabiane akcesoria, a także w Internecie.
  

  Obok etnodizajnu pojawia się i popularyzuje termin oodizajn, nawiązujący do dźwięku "oo" wypowiadanego w chwili natrafienia na niespodziankę, odkrycie, wynalazek i wyrażający zadziwienie, ale "oo" to również szeroko otwarte oczy na wytwory piękne i funkcjonalne, pomysłowe, dowcipne, niebanalne, przyjazne użytkownikom i środowisku. Jego przedstawicielką jest choćby Natalia Bieńkowska, dla której nierzadko bezpośrednią inspiracją stylistyczną i kolorystyczną jest sztuka ludowa. Twórcy etnodizajnerskich przedmiotów wychodzą z założenia, że etnodizajn nie musi być poważny, ale powinien intrygować odbiorcę, igrać z nim, wzbudzać emocje i pobudzać wyobraźnię.

  ---

  strzechadesign.blogspot.com

  Dla nas etno dizajn to tworzenie przedmiotów inspirowanych folklorem, czerpanie ze źródła, jakim jest kultura tradycyjna z całym jej niewyczerpanym zasobem motywów, ozdób i ornamentów.
  

  W naszych poszukiwaniach nierzadko staramy się także odwoływać do wiedzy etnograficznej, która pozwala nam lepiej zrozumieć szeroko pojmowaną sztukę i rzemiosło ludowe.

  Chcemy je na nowo odkrywać dla współczesnych odbiorców i pokazywać, że ta tradycja wciąż jest żywa.

  Etno dizajn to także przekonanie, że mamy wpływ na to, w jakim świecie możemy żyć - w świecie pięknych i niepowtarzalnych przedmiotów, które właśnie dzięki etno dizajnowi czekają na swoje ponowne odkrycie.

  ---

  Magdalena Tatar studentka kulturoznawstwa UMCS

  Etnodesign to kreatywne podejście do tradycji. Czerpanie z tradycyjnych wzorów dla potrzeb współczesnych dziedzin jest żywe w Polsce od wielu lat i wielu pokoleń: od Norwida, przez styl zakopiański, Spółdzielnię "Ład" i Cepelię, po najnowsze wzornictwo. Wszyscy znamy styl etno, natomiast etnodesign to stosunkowo młody termin, być może dlatego budzi tak duże zainteresowanie. Ostatnio stał się niezwykle popularny, co mnie bardzo cieszy, bo wierzę, że to szansa na popularyzację polskiej kultury tradycyjnej na świecie. Czemu wycinanka ludowa nie może kojarzyć się na całym świecie z Polską, tak jak na przykład maska kojarzy się z Afryką lub Meksykiem? Oczywiście wszystko co nowe i co w pewnym zakresie czerpie z tradycji znajdzie swoich przeciwników i zwolenników. Podobnie etnodesign, czasem utożsamiany z folkloryzmem, oceniany jest dwojako: jako twórcza kontynuacja tradycji lub przeciwnie, jako jej wypaczenie i spłycenie. Czasy mamy takie, że dobry projekt użytkowy dotrze do znacznie większego grona odbiorców niż choćby najlepiej przygotowana wystawa etnograficzna. Trzeba tę szansę wykorzystać, jeśli cenimy naszą sztukę ludową i tradycyjną estetykę na tyle, żeby pokazać ją nie tylko odwiedzającym ekspozycje etnograficzne. Powoli się to udaje - polski pawilon na wystawie EXPO 2010, zaprojektowany z wykorzystaniem wycinanki, odwiedziło kilka milionów ludzi, a obiekt stał się elementem rozpoznawalnym i symbolicznym dla całego wydarzenia. Jeśli intencją autorów było przełożenie tradycyjnego znaku ludowego na język współczesnej architektonicznej formy i zakończyło się to takim międzynarodowym sukcesem, to jest to udany początek nowej drogi etnodesignu.
  

  ---

  Joanna Rogus, Katarzyna Lament natapecie.com.pl

  Uwaga społeczna przez długi czas skierowana była na światowe trendy, ignorując jednocześnie bogactwo naszej kultury. Z tego powodu wzornictwo czerpiące z naszej rodzimej tradycji nie jest jeszcze wyeksploatowane, jest ciągle świeżą propozycją, wyróżniającą Polskę na światowym rynku. W nas samych wywołuje "pantadeuszowską" nostalgię i tęsknotę za sielskością i powrotem do życia bliżej natury. W dobie zacierania się granic i mieszania kultur i narodowości, to właśnie etnodesign pozwala na podkreślenie odrębności kulturowej i stworzenie wizualizacji skojarzenia z polskością.
  

  Współczesny design pozwala na łączenie odległych od siebie, a nawet kontrastowych elementów różnych tradycji w spójną całość. Tak jak na przykład używana przez nas technika mozaiki, wywodząca się z tradycji śródziemnomorskiej i wschodniej, kojarząca się z przepychem świątyń i pałaców lub polskie wzornictwo regionalne, związane ze wsią i drobnym rzemiosłem, zakorzenione w codziennym życiu. Etnodesign to przetwarzanie tradycyjnych wzorów, form i technik przez współczesną wrażliwość i współczesne potrzeby. W naszym wypadku oznacza to wykorzystanie wzoru bądź jego elementu i umieszczenie go na obcym, nowym gruncie, zarówno pod względem techniki jak i miejsca. Zmieniamy kontekst, lecz piękno pozostaje niezmienne.

  ---

  Juliana Farbotka www.farbotka.pl

  Etnodesign jest to specyficzny styl projektowania rzeczy z nutą ludowego smaku. Dla mnie jest to sposób na życie. Pasję do sztuki użytkowej zakorzeniła we mnie rodzina, która w cudowny sposób pokazała mi piękno i niepowtarzalność tradycji. To właśnie niejednorodność i symboliczność połączona z artyzmem czynią folklor tak wyjątkowym. Etnodesign jest nieodłącznym elementem mojego życia, które w największej mierze poświęcam swojej pracy. Oddaję jej serce i z pasją podejmuję się nowych wyzwań w tworzeniu różnorodnych torebek. W moich projektach starannie dobieram materiał oraz wykończenie. Każda torebka jest ponadczasowa i niesie z sobą indywidualną stylistykę, czasem łowicką, czasem czeską, rosyjską, białoruską, polską... Każdy element skrupulatnie dobrany tworzy wyjątkowy miks etnodesignu. Z pochodzenia jestem Białorusinką, jednak w Polsce mieszkam już wiele lat. Lubię tu przebywać. Jestem zafascynowana polskim folklorem. Dlatego postanowiłam stworzyć coś, co połączy obydwie kultury w spójną całość. Tak powstała marka "Farbotka". Jestem bardzo szczęśliwa, że kultura ludowa jest coraz entuzjastyczniej odbierana przez ludzi. Połączenie tradycji z nowoczesnością i funkcjonalnością tworzy niepowtarzalny etnodesign, czyniąc z moich torebek przedmioty z duszą. Całym sercem jestem za tym, aby ludowość wypełniała nasze życie. To myślenie daje mi wiele radości.
  

  ---

  Rafał Jarmołowski

  Jest to fuzja kultury regionalnej z nową formą przekazu. Wszystko zależy od pomysłu, np. gdy sięgamy po motyw ludowy podczas tworzenia czegoś nowego, designerskiego w jakiejś dziedzinie życia, czy to - jak w naszym przypadku - zabawki, czy przedmioty codziennego użytku. Efekt etnodesignu pojawia się w momencie przetworzenia kultury regionalnej, połączonej z nową formą. Naszym celem było stworzenie zabawki, która poprzez zabawę będzie edukować dziecko. Przybliży mu także narodowe dziedzictwo Kaszubszczyzny. Mimo długiej historii kultury kaszubskiej, starannie pielęgnowanej przez rodowitych Kaszubów, w trendzie etnodizajnu nie zaznaczyła się ona zbyt wyraźnie.
  

  Kochamy Kaszuby z ich jeziorami i lasami. Wykorzystujemy każdą nadarzającą się okazję, aby tam pobyć, odzyskać energię, zrelaksować się. Właśnie jeden z takich pobytów zainspirował nas do tego, aby połączyć miłość do Kaszub z miłością do naszego dziecka. Stąd pomysł na stworzenie własnej marki skierowanej do dzieci, nazwanej przez nas KASZUBEBE.

  ---