Wesela na wsi były specjalnymi okazjami do śpiewu, tym bardziej że zawsze towarzyszyło im wiele dodatkowych obrzędów. Na Podlasiu jednym z nich był wypiek korowaja - dużego, weselnego ciasta - zwanego tak przez podobieństwo do krowy. Z etapami jego przygotowywania związane były różne piosenki. Na przykład taka. Została ona nagrana w dwóch prawie identycznych wersjach (podobnie jak "Zaszło słonko") na albumach "Z wysokiego pola" (1994, realizacja nagrań: Maciej Znamierowski) i "Czas do domu" (1996, realizacja nagrań: Tadeusz Mieczkowski). Słuchacze lubiący tego rodzaju analizy mogą porównać szczegóły obu interpretacji, wykonania i brzmienia.
Metrum 2/8. Wyjątkowo zwodnicza melodia do akompaniamentu i śpiewu. Na nagraniu w akordach pomaga zorientować się kantela, ale nie wszędzie ją dobrze słychać. Ostatnie sylaby 2 i 3 wersu mają melizmat H-A-G (w uproszczeniu). Dźwięk H jest przeciagnięty na pół ostatniego taktu. Czyli ściśle biorąc, należałoby zmieniać ostatnie G-dur na "dwa" ostatniego taktu, ale łatwiej i ciekawiej jest zmieniać je na "raz", bo wtedy akord wyprzedza zmianę dźwięku w śpiewie (lub inaczej: na tych dźwiękach gra się dwa akordy) i nawet pasuje to wtedy do charakteru piosenki. W każdym wersie jest po pięć taktów-akordów na gęste raz-dwa, czyli pierwsza zwrotka wygląda tak:
G G G G G
D D G D G
G G D7 D7 G
G G G G D7
G G G D G
Melodia zwrotki 3-wersowej składa się z melodii 1, 2 i 5 wersu zwrotki 5-wersowej. Jeśli akompaniament miałby by być grany tylko na jednym instrumencie, dla urozmaicenia można zagrać częstsze zmiany akordów. Oto wersja najgęstsza (jeśli komuś "brzmi" dźwięk H z akordem D-dur), dodatkowo z innym wariantem drugiego wersu:
G D G D G
D G G D7 G
G D7 G D7 G
G D G G D7
G G D G
Wstęp
G G | G G | G G | D D | x 2
Przygrywka x 2
G G | G G | G G | D D | G G
D D | D D | G G | D D | G G | G G
D D | D D | G G | D D | G G | G D | G G | G -
G
Korowajnoje ciasto
D G D G
Korowajnoje ciasto
G D7 G
Pobiegło na miasto
G D7
A z miasta na rynek
G D G
Zakwitło jak barwinek.
G G | G G | G G | D D | G G
D D | D D | G G | D D | G G | G G
D D | D D | G G | D D | G G | G D | G G | G -
Mój korowaj jak róża
Mój korowaj jak róża
Wyleciał ze wzgórza
Ze wzgórza w doliny
Już nie mamy dziewczyny.
G G | G G | G G | D D | G G
D D | D D | G G | D D | G G | G D | G G | G -
G
Wygartuj mamo żar, żar
D G D
Wygartuj mamo żar, żar
G D G
Czy tobie córki nie żal?
Mama żar wygartała
Mama żar wygartała
I po córce płakała.
G G | G G | G G | D D | G G
D D | D D | G G | D D | G G | G G
D D | D D | G G | D D | G G | G D | G G | G -
Gdzież ta swaszka co z chaty
Gdzież ta swaszka co z chaty
Niech przyniesie łopaty.
Gdzież ta swaszka co z seła
Gdzież ta swaszka co z seła
Niech przyniesie pomeła.
Gdzież ta swaszka co w szubi
Gdzież ta swaszka co w szubi
Niech przyniesie kociuby.
G G | G G | G G | D D | G G
D D | D D | G G | D D | G G | G D | G G | G -
Już korowaj zrobili
Już korowaj zrobili
I ręce umyli
Gospodarz wstawił ławy
I przyniesie gorzały.
G G | G G | G G | D D | G G
D D | D D | G G | D D | G G | G G
D D | D D | G G | D D | G G | G D | G G | G -
wygartać - wygarnąć (żar z pieca chlebowego po jego rozgrzaniu); piec chlebowy był niszą w ścianie pieca kuchennego, którą rozgrzewało się do temperatury pieczenia poprzez palenie w nim bezpośrednio drewna, więc potem należało wygarnąć z niego żar, aby wstawić ciasto
swaszka - swatka (?) ew. zamężna kobieta pomagająca w kuchni
seło - sioło, wieś
pomeło - pomiotło, miotełka do czyszczenia pieca
szuba - rodzaj okrycia wierzchniego w formie obszernego kożucha
kociuba - łopatka do usuwaniu żaru lub popiołu z pieca
Słowa
Piosenka, która w dzisiejszych czasach programów o gotowaniu mogłaby stworzyć nowy trend, ponieważ jej bohaterem jest potrawa - a mianowicie ciasto zwane korowajem, w pierwszych słowach piosenki wymienione w melodyjnie brzmiącym, chachłackim epitecie "korowajnoje ciasto".
Słowa piosenki składają się z dwóch części. W pierwszej korowaj, który jest wypiekiem w kształcie pierścienia, ucieka i zakwita. Jest to jeden z bardziej zapadających w wyobraźnię obrazów ludowej poezji, który przełamuje wszelkie konwencje. Jest jak z animowanej dziecięcej bajki albo nawet filmu "Żółta łódź podwodna" lub innego obrazu łączącego symbolizm z surrealizmem. Najprościej skojarzyć go z osobą panny młodej lub jej losu. Z tego (psychodelicznego?) wątku wskakujemy do całkiem realistycznej kuchni, gdzie trwa własnie przedweselna krzątanina.
Więcej: Beata Maksymiuk-Pacek, Joanna Szadura, Miejsce i funkcja pieśni oraz przyśpiewek korowajowych w obrzędzie weselnym na Podlasiu, Roczniki Humanistyczne, Tom LXX, zeszyt 12 / 2022
Muzycy, instumenty, aranż
Edyta Sylwia Komincz (teraz Piekarczyk) - śpiew
Paweł Tymochowicz - kantela
Bogdan Bracha - skrzypce, sopiłka
Stefan Darda - mandola
Marcin Skrzypek - mandolina, drumla
Agnieszka Kołczewska - dzwonki
Bożena Szpryngiel (Sosnowska) - wiolonczela
W aranżu mamy tu spotkanie Litwy (kantela, instrument z rejonu krajów bałtyckich od Finlandii po Litwę) z Serbią (mandola i mandolina). Zastosowanie kanteli było wynikiem naszej ówczesnej bardzo aktywnej eksploracji wszelkich dostępnych dziwnych instrumentów, a w tej piosence jej zastosowaniu sprzyjały tylko dwa akordy. Kantela (kantele) jest bowiem rodzajem prostej cytry z kilkoma strunami, które stroi się po konkretne akordy i wydobywa je tłumiąc struny zbędne. Została kupiona w zwykłym sklepie muzycznym. Jednak dominującym przekazem dla publiczności ze strony aranżerów było brzmienie serbskie. Byliśmy wtedy zauroczeni zespołem węgierskim Vujicsics. Kantela bardzo do niego pasuje.
Zatem nasza stara, już niestety zużyta mandola o ciepłym bogatym brzmieniu, strojona w oktawach, oraz grana w wysokich pozycjach mandolina "udająca" tam icę doskonale wpasowały się w oryginalną polską melodię, która swoją nieoczywistością nie ustępuje bałkańskim rytmom nieparzystym. A jest oryginalna. Do tego doszły melizmaty Sylwii i całość, pomijając bałkański charakter, świetnie pasuje do toczącego się po krajobrazie korowaja i kuchennego pośpiechu.