fot. A. Grzesiuk
W dniach 10–11 grudnia 2020 roku w Lublinie odbyła się Międzynarodowa Konferencja Naukowa „Folk – folklor – folkloryzm”, która otworzyła XXX edycję Międzynarodowego Festiwalu Muzyki Ludowej „Mikołajki Folkowe” (10–13 grudnia 2020 roku). Choć początkowo założono, że miejscem obrad, tak jak w ubiegłym roku podczas Ogólnopolskiej Konferencji Naukowej „Ludowość w sztuce, muzyce, literaturze i teatrze” (Lublin, 29 listopada 2019 roku), będzie Akademickie Centrum Kultury UMCS „Chatka Żaka”, to ze względu na trwającą sytuację pandemiczną tegoroczna konferencja nie mogła odbyć się zgodnie z przewidywaniami osób odpowiedzialnych za jej organizację. W tym roku przebiegała zatem w trybie zdalnym, przy wykorzystaniu internetowej platformy Zoom, a z Sali Obrad Rady Wydziału Humanistycznego UMCS moderował ją powołany i przygotowany do tego zespół. Zmiana formuły nie spowodowała spadku zainteresowania wydarzeniem wśród przedstawicieli różnych dyscyplin badawczych, wręcz przeciwnie – w licznym gronie uczestników spotkania znaleźli się reprezentanci zarówno krajowych, jak i zagranicznych instytucji naukowych i kulturalnych, którzy swoją obecnością zdecydowali się uświetnić owo wirtualne wydarzenie. Co więcej – wszyscy entuzjaści podejmowanych w toku konferencji zagadnień mogli w dogodnym dla siebie momencie dołączyć do obrad dzięki transmisji spotkania na żywo na profilu Facebook Mikołajek Folkowych.
Patronatem objęło obrady Polskie Towarzystwo Ludoznawcze, zaś w komitecie honorowym wydarzenia zasiedli prof. dr hab. Jerzy Bartmiński oraz prof. dr hab. Stanisława Niebrzegowska-Bartmińska. Wśród organizatorów znalazły się instytucje kulturalne i ośrodki akademickie wspierane przez grupy studenckie: Instytut Filologii Polskiej UMCS, Instytut Nauk o Kulturze UMCS, Studenckie Koło Naukowe Etnolingwistów UMCS, Polskie Seminarium Etnomuzykologiczne, Akademickie Centrum Kultury UMCS „Chatka Żaka”, „Pismo Folkowe” i Stowarzyszenie Animatorów Ruchu Folkowego. Nad przebiegiem spotkania czuwał komitet organizacyjny w składzie: dr hab. Joanna Szadura (IFP UMCS), dr Agata Kusto (INoK UMCS), mgr Damian Gocół (IFP UMCS) oraz sekretarz konferencji mgr Sylwia Gierczak (IFP UMCS).
Spotkanie rozpoczęło się 10 grudnia 2020 roku introdukcją na dwie ligawy lubelskie. Wykonali ją Lubomir Ziółek z Krężnicy Jarej oraz Przemysław Żarnowski z Motycza. Następnie słowa uroczystego powitania skierowali do uczestników wydarzenia przedstawiciele władz UMCS: Dyrektor Instytutu Filologii Polskiej UMCS prof. dr hab. Małgorzata Karwatowska, Dyrektor Instytutu Nauk o Kulturze UMCS dr hab. prof. UMCS Ewa Głażewska, Kurator Studenckiego Koła Naukowego Etnolingwistów UMCS prof. dr hab. Stanisława Niebrzegowska-Bartmińska, Dyrektor Akademickiego Centrum Kultury UMCS „Chatka Żaka” Izabela Pastuszko oraz Koordynator XXX Międzynarodowego Festiwalu Muzyki Ludowej „Mikołajki Folkowe” Agnieszka Matecka-Skrzypek. Natomiast drugi dzień obrad rozpoczęło wystąpienie dr Agaty Kusto pt. Z historii profesjonalizacji nurtu folkowego w Polsce. 150. numer „Pisma Folkowego”. Wypowiedź badaczki poprzedziła i jednocześnie otworzyła pierwszy zaplanowany na ten dzień blok referatów: Od folkloru do kultury popularnej.
Tegoroczne obrady zostały skoncentrowane wokół refleksji nad różnymi wymiarami uwzględnionych w tytule wydarzenia pojęć: folku, folkloru i folkloryzmu , jak również dyskusji na temat relacji i granic znaczeniowych między tymi terminami. Tematyka konferencji była: po pierwsze – nawiązaniem do problematyki podjętej podczas zeszłorocznej ogólnopolskiej konferencji naukowej „Ludowość w sztuce, muzyce, literaturze i teatrze”, po drugie – odwołaniem do Lubelskiej rozmowy o folkloryzmie, która odbyła się 13 grudnia 1983 roku właśnie w „Chatce Żaka” (treść zob. w: „Literatura Ludowa” 1987, R. XXXI, nr 4–6, s. 73–103). Próba ustalenia, jak po upływie prawie czterech dekad, w nowej sytuacji społeczno-politycznej i kulturalnej, zmieniła się relacja między folkiem, folklorem i folkloryzmem i czy wciąż aktualne są opinie oraz wnioski sformułowane przed 37 laty, stała się przedmiotem blisko trzygodzinnej dyskusji panelowej, którą prowadziła dr hab. Joanna Szadura. Udział w niej – w charakterze ekspertów i gości specjalnych – wzięli: prof. dr hab. Jerzy Bartmiński (UMCS, Lublin), prof. dr hab. Piotr Dahlig (IS PAN, Warszawa), prof. dr hab. Jan Adamowski (UMCS, Lublin), dr hab. prof. UŚ Dobrosława Wężowicz-Ziółkowska (UŚ, Katowice), dr hab. prof. UMK Piotr Grochowski (UMK, Toruń) oraz red. Maria Baliszewska (RCKL, Warszawa). Z grona wymienionych ekspertów profesorowie: Dobrosława Wężowicz-Ziółkowska, Jerzy Bartmiński oraz Jan Adamowski uczestniczyli także w Lubelskiej rozmowie o folkloryzmie.
W dwudniowych obradach konferencyjnych, obejmujących ekspercki panel dyskusyjny i podzielonych na siedem sekcji, czynny udział wzięli pracownicy naukowi, badacze niezależni, muzealnicy, regionaliści, dziennikarze, doktoranci i studenci z 8 polskich ośrodków akademickich oraz kulturalnych. Należą do nich: Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie, Katolicki Uniwersytet Lubelski, Instytut Sztuki Polskiej Akademii Nauk w Warszawie, Uniwersytet Śląski w Katowicach, Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu, Uniwersytet Opolski w Opolu, Radiowe Centrum Kultury Ludowej w Warszawie i Muzeum im. ks. dr. Władysława Łęgi w Grudziądzu. Swoją obecnością na spotkaniu w przestrzeni wirtualnej zaszczycili nas również badacze z zagranicy (w tym członkowie redakcji „Pisma Folkowego”), reprezentujący 9 różnych instytucji naukowych. Wśród nich znalazły się: Uniwersytet Wileński w Wilnie, Narodowa Akademia Nauk Białorusi w Mińsku, Przykarpacki Uniwersytet Narodowy im. Wasyla Stefanyka w Iwano-Frankiwsku, Universidade Federal da Paraíba, Universidade Federal do Acre, Wendisches Museum / Serbski muzej (Cottbus/Chóśebuz), Institute of the Lithuanian Language in Vilnius oraz Science and Encyclopaedia Publishing Centre in Vilnius.
Podczas konferencji zaprezentowano 26 referatów (w językach polskim lub angielskim), w których kluczowe pojęcia folk, folklor i folkloryzm przedstawiono wielopłaszczyznowo, z uwzględnieniem wielu perspektyw i punktów widzenia. Słuchacze poznali poglądy, stanowiska, opinie przedstawicieli różnych dyscyplin badawczych: językoznawców (zwłaszcza etnolingwistów), etnomuzykologów, etnografów, etnologów i antropologów oraz kulturoznawców, którzy w swoich referatach, zgodnie z sugestiami organizatorów, podjęli zagadnienia zogniskowane wokół: problemów w definiowaniu terminów folk, folklor, folkloryzm i wyznaczaniu granic między tymi pojęciami, korzeni tudzież inspiracji folku i folkloryzmu, współczesnych inspiracji folklorem (w obszarze muzyki, kultury, języka, „dizajnu”), problemu „autentyczności” współczesnego folkloru i inspirowanej nim sztuki, genezy i rozwoju ruchu folkowego, a także ludowości i myślenia ludowego w społeczeństwie postmodernistycznym. Każdą sekcję przygotowanych prezentacji zwieńczyła twórcza dyskusja dotycząca kwestii podjętych w prelekcjach uczestników. Osoby zainspirowane treścią wygłoszonych referatów kierowały do prelegentów pytania na czacie w aplikacji Zoom bądź w komentarzach do transmisji live na profilu Mikołajek Folkowych na Facebooku.
Obrady konferencyjne dobiegły końca 11 grudnia 2020 roku około godziny 16:00. W imieniu organizatorów dr hab. Joanna Szadura oraz dr Agata Kusto złożyły wszystkim prelegentom, jak również biernym uczestnikom obrad, podziękowania za zainteresowanie przygotowanym wydarzeniem, twórczy udział w nim i inspirującą wymianę zdań, poglądów oraz doświadczeń, serdecznie zapraszając do wysłuchania koncertów online odbywających się w ramach XXX edycji Międzynarodowego Festiwalu Muzyki Ludowej „Mikołajki Folkowe”. Podsumowania obrad statystycznie, „w liczbach” dokonała sekretarz konferencji mgr Sylwia Gierczak.
Krótką relację na temat Międzynarodowej Konferencji Naukowej „Folk – folklor – folkloryzm” można było obejrzeć 10 grudnia 2020 roku w wieczornym wydaniu „Panoramy Lubelskiej” w TVP3 Lublin (o godzinie 18.30). Głos zabrały dr Agata Kusto i mgr Sylwia Gierczak. O światowym wymiarze tegorocznych Mikołajek Folkowych opowiedziała zaś Agnieszka Matecka-Skrzypek.
Sylwia Katarzyna Gierczak
Instytut Filologii Polskiej UMCS, doktorantka w Katedrze Tekstologii i Gramatyki Języka Polskiego
Sugerowane cytowanie: S.K. Gierczak, Folk – folklor – folkloryzm, "Pismo Folkowe" 2020, nr 151 (6), s. 37.
W dniach 10–11 grudnia 2020 roku w Lublinie odbyła się Międzynarodowa Konferencja Naukowa „Folk – folklor – folkloryzm”, która otworzyła XXX edycję Międzynarodowego Festiwalu Muzyki Ludowej „Mikołajki Folkowe” (10–13 grudnia 2020 roku). Choć początkowo założono, że miejscem obrad, tak jak w ubiegłym roku podczas Ogólnopolskiej Konferencji Naukowej „Ludowość w sztuce, muzyce, literaturze i teatrze” (Lublin, 29 listopada 2019 roku), będzie Akademickie Centrum Kultury UMCS „Chatka Żaka”, to ze względu na trwającą sytuację pandemiczną tegoroczna konferencja nie mogła odbyć się zgodnie z przewidywaniami osób odpowiedzialnych za jej organizację. W tym roku przebiegała zatem w trybie zdalnym, przy wykorzystaniu internetowej platformy Zoom, a z Sali Obrad Rady Wydziału Humanistycznego UMCS moderował ją powołany i przygotowany do tego zespół.
fot. A. Grzesiuk