sztuka ludowa

Ta, która kłaniała się Ziemi Kateryna Biłokur

162 (5 2022) Autor: Monika Mellerowska Dział: Galeria EtnoArtu

Jej obrazy to coś więcej niż motywy kwiatowe kojarzące się większości ludzi, którym nazwisko artystki nie jest obce. Między soczystymi barwami zawarła przede wszystkim egzystencjalną opowieść o swoim życiu, które jest odzwierciedleniem losów Ukrainy.

fot. Bumbaka / Wikimedia: aut. Halyna Kalczenko, Kateryna Biłokur, rzeźba gipsowa, 2007

Dialog z tradycją Łukasz Ciemiński

161 (4 2022) Autor: Łukasz Ciemiński, Autor: Damian Gocół, Autor: Julia Małyska Dział: Rozmowa

Łukasz Ciemiński jest historykiem sztuki i etnografem, prowadzi Dział Etnografii w Muzeum im. ks. dr. Władysława Łęgi w Grudziądzu. Zajmuje się tematyką sztuki ludowej, plastyki nieprofesjonalnej i cudownych wizerunków. Jest kuratorem wystaw i twórcą warsztatów poświęconych różnym formom pobożności ludowej. Publikuje m.in. w „Twórczości Ludowej”, „Piśmie Folkowym” i na portalu KulturaLudowa.pl. O sztuce ludowej i kulcie świętych rozmawiał z nim Damian Gocół.

Franciszkanka Lucyna Kozłowska

161 (4 2022) Autor: Łukasz Ciemiński Dział: Galeria EtnoArtu

Artystyczne działania Lucyny Kozłowskiej kojarzą się współczesnym odbiorcom sztuki inspirowanej szeroko rozumianą plastyką ludową z wycinankami. Myśląc obrazami, widzimy ją skupioną nad kolejną pracą, w której brzmią nuty świętokrzyskiego folkloru i tradycji. Czasem rozczapierzają szpony jak wiedźmy z Łysej Góry, innym razem poetycko wznoszą ręce ku niebu, by wyśpiewać Franciszkową Pieśń Słoneczną. Na rozmaitych kiermaszach i jarmarkach, na których twórcy ludowi prezentują i sprzedają swoje prace, spotkać możemy ją wśród wycinanek, których obfitość potrafi przyprawić o prawdziwy zawrót głowy!

Widzący spod Lublina Tadeusz Adamski

155 (4 2021) Autor: Łukasz Ciemiński Dział: Galeria EtnoArtu To jest pełna wersja artykułu!

Takie są rzeźby Tadeusza Adamskiego, wewnętrznie skupione i patrzące z niepokojem w dal, ale żadnej tu nerwowości, po prostu obawa i troska, że być może po raz ostatni widzi się świat, który na oczach twórcy począł się zmieniać i odchodzić w zapomnienie.

Fot. Ł. Ciemiński

Pogranicznik Marek „Prus” Głowacki

154 (3 2021) Autor: Łukasz Ciemiński Dział: Galeria EtnoArtu To jest pełna wersja artykułu!

Tej opowieści o człowieku i jego sztuce nie da się rozgraniczyć na biografię i opis twórczości. Należy ją zacząć jednak od samego początku. Na początku było słowo, wcześniej zaś duch sprawczy. Kazimierz Głowacki – polski historyk sztuki, spiritus movens i mądra inspiracja, stryj Marka „Prusa” Głowackiego, który „pogranicznikiem” nazwał bohatera tej odsłony Galerii EtnoArtu.

fot. K. Augustyniak

Osobny z Nikiszowca Erwin Sówka in memoriam

152-153 (1-2 2021) Autor: Łukasz Ciemiński Dział: Wspomnienie To jest pełna wersja artykułu!

21 stycznia 2021 roku zmarł Erwin Sówka, ostatni przedstawiciel Grupy Janowskiej i artysta, którego biogram figuruje w Światowej Encyklopedii Sztuki Naiwnej. Trudno myśleć i mówić o nim jako o artyście naiwnym czy prymitywiście. Najbardziej odpowiednia wydaje mi się forma – intuicyjny, nie tylko jako ten, który bez formacji artystycznej poszukiwał najlepszych dla siebie form wyrazu, ale także jako ten, który przeczuwając więcej, dzielił się odkrytymi (czasem objawionymi) ideami z odbiorcami jego sztuki.

Fot. Erwin Sówka, „Iluzja dnia”, 2008, płótno, farba olejna, Muzeum Śląskie w Katowicach – MŚK/PLN/531

Królewscy święci Grzegorz Król

151 (6 2020) Autor: Łukasz Ciemiński Dział: Galeria EtnoArtu To jest pełna wersja artykułu!

Nie pojmie specyfiki polskiej kultury ludowej ani fenomenu katolickiej duchowości ten, kto daleki będzie od zrozumienia kultu świętych. Świętych, którzy zamieszkiwali wiejskie chałupy, zasiedlali podwórka, a nawet wędrowali polnymi drogami, zapisując tym bytowaniem wśród mieszkańców wsi karty ludowej „złotej legendy”. Mają kanoniczne opowieści biblijne swój odpowiednik w „biblii ludowej”, mają i święci własne oblicze w ludowych narracjach. Ale własne oblicze mają przede wszystkim w sztuce ludowej!

fot. Ł. Ciemiński

Złożone światy Dionizego Purty

150 (5 2020) Autor: Łukasz Ciemiński Dział: Galeria EtnoArtu To jest pełna wersja artykułu!

Złożone światy, złożona sztuka – dosłownie i w przenośni. Konstruowane z odpadów rzeczywistości, które stają się pod ręką Dionizego Purty scalonymi okruchami wyobraźni, ziarnami fantazji – ptaki-dziwaki, anioły, święci to przecież wciąż rzeźby, choć tak zjawiskowo wymykające się myśleniu o klasycznej formie rzeźbiarskiej i kanonom ludowości w sztuce. Blisko oglądowi Dionizego Purty do wrażliwości Heródka. To samo postrzeganie materii, która nigdy nie jest zbędna, nieprzydatna, nigdy nie jest śmieciem. Stolarski odpad może przerodzić się w anielskie skrzydła, a drewniane kołki rozbłysnąć glorią wokół głowy Madonny. Wszystko to artysta czyni w sposób na tyle autentyczny, że wart najwyższego uznania. Nie tylko przyznanego w 2014 roku stypendium twórczego Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego, ale i otrzymanej w 2020 roku Nagrody im. Oskara Kolberga „Za zasługi dla kultury ludowej”.

Fot. Ł. Ciemiński

Niepewność kreacji Edmund Nowakowski

149 (4 2020) Autor: Łukasz Ciemiński Dział: Galeria EtnoArtu To jest pełna wersja artykułu!

Szczupły, sprawiający wrażenie zrezygnowanego człowiek z ogromną nieśmiałością wystawiający swoje prace przy okazji rozmaitych kiermaszów sztuki ludowej. Przybysz z antypodów oficjalnie uznanego i wielbionego nurtu sztuki, który wielu jednogłośnie okrzyknęło mianem ludowej. Ludowej w obiegowym rozumieniu – barwnej, hałaśliwej, ale tak mało refleksyjnej, w nieskończoność powielającej jeden sprawdzony wzorzec. Niby ludowych, bo przecież nieznośnie kwieconych malwami, które wyjąc czerwienią i wytrzeszczonym spojrzeniem fizjonomii rzeźbionych świątków, domagają się naszej uwagi. Zawstydzony, bo tak różny, odmienny, stonowany i cichy.

fot. z arch. autora: Edmund Nowakowski i Łukasz Ciemiński

Porywający czar par Jadwiga Matusiak

148 (3 2020) Autor: Łukasz Ciemiński Dział: Galeria EtnoArtu To jest pełna wersja artykułu!

W niewielkiej miejscowości Witonia, położonej nieopodal brzemiennej historią Łęczycy, mieszka wpisująca się w kanon współczesnej plastyki nieprofesjonalnej artystka. Mowa tu o Jadwidze Matusiak, córce cenionej rzeźbiarki ludowej Filomeny Robakowskiej. To właśnie osoba i twórczość matki stała się dla Matusiak inspiracją do podjęcia wielkiej przygody z rzeźbą, którą śmiało, także w erze postludowej, możemy określić mianem ludowej. I na to miano, zarówno pod względem formy, artystycznych filiacji, jak i światopoglądu, artystka w pełni zasługuje.

fot. Ł. Ciemiński

Chory. O chłopskim statusie twórczości Artysta

132 (5 2017) Autor: Anna Kapusta Dział: Pocztówka To jest pełna wersja artykułu!

Siedemdziesięcioczteroletni mężczyzna z Wołowic 25 lipca 2017 r. opowiedział mi o pewnym młodym, utalentowanym artyście z jego wsi, który zmarł w wieku dwudziestu jeden lat na gruźlicę. Chłopiec miał na imię Jan. W dzieciństwie spadł z wozu i uszkodził kręgosłup. Odtąd przebywał w domu, bo nie był w stanie pracować w polu. Nauczył się sztuki zegarmistrzowskiej. Był rzeźbiarzem-samoukiem. Rzeźbił w miękkim drewnie zwierzęta. Jego fantazyjne ptaszki czasem kupowali ludzie ze wsi. Mężczyzna pamięta „mądrość” i „rozumność” Jaśka. Uszkodzony kręgosłup wykluczył go z wiejskiej społeczności, tzn. nie pozwolił mu pracować w polu. Nikt nie uważał go za pełnego człowieka: „Kto nie pracował w polu, nie pracował w ogóle”.

fot. tyt. K. Niemkiewicz

Bojler w kwiaty Iłarion „Zenek” Daniluk

132 (5 2017) Autor: Beata Sokołowska-Smyl Dział: Galeria EtnoArtu To jest pełna wersja artykułu!

Iłarion Daniluk? Zenek? Jak można by go zaanonsować? Domorosły, wędrowny artysta? Utalentowany samouk? „Malarz pokojowy”, który w latach 70. i 80. XX w. wymalowywał całe wnętrza domów w Hajnówce i okolicznych miejscowościach?

fot. tyt.:  dekoracja fasady bloku na Osiedlu Millenium w Hajnówce

Sztuka ludowa - Cepelia - Etnodizajn

112 (czerwiec 2014) Autor: Stefan Bracha, Autor: Anna Grzesiak, Autor: Mariola Tymochowicz, Autor: Anna Słabczyńska, Autor: Zespół Folkowni Dział: Sonda To jest pełna wersja artykułu!

W sondzie udział wzięli:

  • Anula Grzesiak absolwentka Instytutu Sztuk Pięknych Wydziału Artystycznego UMCS
  • Zespół Folkowni www.folkownia.pl
  • dr Mariola Tymochowicz adiunkt Intytut Kulturoznawstwa UMCS
  • Anna Słabczyńska twórczyni ludowa, wycinankarka, poetka
  • Stefan Bracha sklep internetowy Ludowidła.pl, "Gadki z Chatki"

Ludowy dizajn - wycinanka polska

112 (czerwiec 2014) Autor: Anna Grzesiak Dział: Z teorii To jest pełna wersja artykułu!

Współczesność jest łaskawa dla ginącej śmiercią naturalną sztuki ludowej. Wielu dzisiejszych artystów i projektantów zwraca się ku niej, szukając czegoś świeżego, niewyeksploatowanego, oryginalnego. Nie pozwala nam tym samym o niej zapomnieć, reanimując niektóre obszary jej dorobku. Ta nierozerwalnie złączona z obrzędowym porządkiem sztuka zaczęła zanikać wraz z rozwojem designu. Paradoksalnie design ten przywraca ją z powrotem do życia, eksploatując jej dobytek i dopasowując go do dzisiejszych form i norm stylowych.

Czy istnieje współczesna sztuka ludowa?

62 (czerwiec 2006) Autor: Joanna Zarzecka, Autor: Ryszard Rabeszko, Autor: Emil Majuk, Autor: Aleksander Jackowski, Autor: Marian Pokropek Dział: Sonda To jest pełna wersja artykułu!

W dyskusji udział biorą:

  • Ryszard Rabeszko - rzeźbiarz ludowy Prezes Zarządu Głównego Stowarzyszenia Twórców Ludowych
  • Emil Majuk - "Panorama Kultur" (www.pk.org.pl)oraz Ośrodek "Brama Grodzka - Teatr NN" w Lublinie
  • Joanna Zarzecka - folkowiec, "Gadki z Chatki"
  • Aleksander Jackowski - antropolog kultury, krytyk sztuki, Uniwersytet Warszawski
  • prof. Marian Pokropek - etnograf Polski i Słowiańszczyzny, Uniwersytet Warszawski, Muzeum Sztuki Ludowej w Otrębusach