Jak co roku pod koniec sierpnia na południowym krańcu Warszawy odbył się Festiwal Etnograficzny – Powsińskie Dożynki 2024. I jak zwykle to ludowe, słowiańskie Święto Plonów przyciągnęło licznych mieszkańców stolicy, głównie Wilanowa i okolic.
fot. K. Dzierzbicka
Gdyby poprosić przypadkowe osoby o wymienienie najsłynniejszych artystek dwudziestolecia międzywojennego, to najprawdopodobniej usłyszy się te same nazwiska: Hanka Ordonówna, Zula Pogorzelska, Mira Zimińska-Sygietyńska. Osoby bardziej zaznajomione z tamtą epoką prawdopodobnie wymienią również Lucynę Messal i Wiktorię Kawecką, jednak mało kto pamięta o Toli Korian, o której Leon Schiller mówił, że była wyborną apostołką pieśniarstwa twórczego. Warto przypomnieć tę artystkę, która oprócz kabaretu i teatru wpisała się również w historię polskiej etnomuzykologii i pozostawiła po sobie nagrania pieśni ludowych.
Źródło: "Dobry Wieczór! Kurier Czerwony" 1939, nr 147: Tola Korian
12 maja 2024 roku w Konstancinie-Jeziornie, malowniczej miejscowości położonej nieco ponad 20 kilometrów od centrum Warszawy, odbył się Jarmark Kultury Urzecza. Podczas tej niezwykłej imprezy można było poznać kulturę ludową mikroregionu Urzecze, posłuchać dźwięków ludowej muzyki, wziąć udział w warsztatach rzemiosła i skosztować lokalnych potraw.
fot. R. Rogacz: Wilanowska Orkiestra Dęta i Grupa 30+
Coraz częściej w Warszawie gościmy ekspozycje czasowe prezentujące kulturę i sztukę krajów azjatyckich. 3 września zakończyła się wystawa „Stworzone dźwiękiem. Muzyka i taniec w sztukach plastycznych Azji i Oceanii” w Muzeum Azji i Pacyfiku, a już 22 sierpnia w Muzeum Fryderyka Chopina została otwarta skromna ekspozycja tradycyjnych instrumentów koreańskich.
fot. K. Dzierzbicka
W zbiorach Archiwum Kompozytorów Polskich – Gabinecie Zbiorów Muzycznych w Bibliotece Uniwersytetu Warszawskiego znajduje się oryginalny autograf libretta „Harnasiów” Karola Szymanowskiego. Dokument o tyle cenny, że jest to jedyny ze znanych scenariuszy, „który zarówno w całości, jak i w szczegółach najpełniej przylega do muzyki baletu".
Fot. Libretto „Harnasiów” autorstwa Karola Szymanowskiego. Archiwum Kompozytorów Polskich – Gabinet Zbiorów Muzycznych w Bibliotece Uniwersytetu Warszawskiego
Myli się ten, kto uważa, że Warszawa nie ma własnego folkloru. Ma i to piękny, tyle że nieco już zapomniany. Stolica ma swoją gwarę, pieśni i strój ludowy, o których pisał Oskar Kolberg, oraz muzykę, której po dziś dzień można posłuchać w gwarnym i tłocznym centrum miasta. Jestem dumną warszawianką urodzoną na Woli, wychowaną na Czerniakowie – według Stanisława Grzesiuka w najbardziej muzykalnej dzielnicy – i mieszkającą w Wilanowie. Kocham moje rodzinne miasto i staram się tą miłością zarazić wszystkich, którzy chcą poznać jego historię i lokalną kulturę.
fot. K. Dzierzbicka: Kataryniarz na Starym Mieście
Na scenie Teatru Wielkiego w Warszawie „Harnasie” Karola Szymanowskiego gościły pięciokrotnie w latach: 1951, 1966, 1982, 1977 i 2006. Po raz ostatni balet został zaprezentowany 24 listopada 2007 roku. Ze względu na krótki czas trwania „Harnasie” najczęściej były wystawiane z innymi dziełami Karola Szymanowskiego lub kompozytorów, których muzyka związana była z Podhalem – Mieczysława Karłowicza i Wojciecha Kilara. W niniejszym artykule podjęłam próbę opisania powojennych wystawień „Harnasiów” w Teatrze Wielkim w Warszawie. Zrobiłam to na podstawie recenzji, wspomnień i wywiadów z artystami, a także zdjęć i programów ze spektakli oraz zachowanych fragmentów Polskiej Kroniki Filmowej, znajdujących się w repozytorium Filmoteki Narodowej.
Tekst jest kontynuacją artykułu zamieszczonego w poprzednim numerze „Pisma Folkowego” (2019, nr 144, s. 11–15).
Fot. E. Hartwig ze zbiorów Archiwum Państwowego w Warszawie: Fotografia z baletu „Harnasie” Karola Szymanowskiego, inscenizacja i choreografia: Stanisław Miszczyk, premiera 23 listopada 1966, Teatr Wielki w Warszawie; na zdjęciu: scena zbiorowa
Na scenie Teatru Wielkiego w Warszawie „Harnasie” Karola Szymanowskiego gościły pięciokrotnie w latach: 1951, 1966, 1982, 1977 i 2006. Po raz ostatni balet został zaprezentowany 24 listopada 2007 roku. Ze względu na krótki czas trwania „Harnasie” najczęściej były wystawiane z innymi dziełami Karola Szymanowskiego lub kompozytorów, których muzyka związana była z Podhalem – Mieczysława Karłowicza i Wojciecha Kilara. W niniejszym artykule podjęłam próbę opisania powojennych wystawień „Harnasiów” w Teatrze Wielkim w Warszawie. Zrobiłam to na podstawie recenzji, wspomnień i wywiadów z artystami, a także zdjęć i programów ze spektakli oraz zachowanych fragmentów Polskiej Kroniki Filmowej, znajdujących się w repozytorium Filmoteki Narodowej.
Fot. E. Hartwig ze zbiorów Archiwum Państwowego w Warszawie: Fotografia z baletu „Harnasie” Karola Szymanowskiego, inscenizacja i choreografia: Stanisław Miszczyk, premiera 23 listopada 1966, Teatr Wielki w Warszawie; na zdjęciu: scena zbiorowa
Grywając w brydża, Karol Szymanowski potrafił przerwać rozgrywkę, gdy usłyszał dolatującą z ulicy muzykę góralską. Do gry wracał dopiero wtedy, gdy śpiew ucichł. Zdarzało się to także, gdy twórca „Harnasiów” przez otwarte okno Atmy usłyszał odgłosy dobiegające z ulicy, „[…] przerywał rozmowę i mówił: »słuchaj, jak górale krzyczą«„ – wspominał kompozytor i krytyk muzyczny Zygmunt Mycielski.
Muzyka odgrywała istotną rolę w życiu starożytnych Egipcjan,zarówno w sferze prywatnej, jak i publicznej. Towarzyszyła obrzędom,szczególnie pogrzebowym, podczas świąt i procesji religijnych.Muzycy przygrywali w świątyniach, na dworze faraona,brali udział w paradach wojennych i bitwach. W niniejszymartykule pokrótce przedstawię staroegipskie instrumentyz punktu widzenia filologa-orientalisty.
Najstarsze źródła wspominające o tańcach góralskich pochodzą dopiero z połowy XIX wieku. W 1846 roku w piśmie "Przyjaciel Ludu czyli Tygodnik Potrzebnych i Pożytecznych Wiadomości" ukazał się artykuł "Górale w Tatrach mieszkający". Znaleźć tam można fragment poświęcony tańcowi: "Lubo tańce tego narodu są znane w całéj Polsce, jednakowoż trudno je opisać. Najzręczniejszy z tańcerzy stawa w środku towarzystwa, robi nogami i całém ciałem wiele różnych poruszeń, i rzuca znacznie wysoko siekierkę, którą trzyma w ręku; a im jest zręczniejszy w schwytaniu jéj, tém więcéj otrzymuje oklasków".