„Polska Muzyka Tradycyjna – Dziedzictwo Fonograficzne” to wieloetapowy projekt realizowany w Zbiorach Fonograficznych Instytutu Sztuki PAN. W tym roku dobiega końca jego trzeci etap.
Fot. K. Pozimka / archiwum Zbiorów Fonograficznych IS PAN: Jacek Jackowski i inż. Franz Lechleitner podczas digitalizacji pierwszych powojennych nagrań Sobieskich
Na początku przyszłego roku ukaże się nowa płyta, na której usłyszymy najstarsze nagrania polskiej muzyki tradycyjnej - tym razem z Kujaw.
Kolejny, siódmy już tom serii wydawniczej Polish Folk Music Collection, prezentującej archiwalne nagrania ze Zbiorów Fonograficznych Instytutu Sztuki PAN powstaje we współpracy Instytutu ze Stowarzyszeniem Liber Pro Arte. Projekt Ochrona i popularyzacja najstarszych nagrań polskiej muzyki ludowej realizowany jest z udziałem środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego.
Nagrania archiwalne ze Zbiorów Fonograficznych Instytutu Sztuki PAN.
Polish Academy of Sciences. Institute of Arts. Folk Music Collection vol. 4
Wydawca płyty: Muzeum Zachodnio-Kaszubskie w Bytowie; Instytut Sztuki
PAN.
| Wydawnictwo jest częścią projektu „Cassubia Incognita” realizowanego przez Muzeum Zachodnio-Kaszubskie w Bytowie, którego celem jest rewitalizacja dawnej autentycznej kultury Kaszubów a zwłaszcza języka kaszubskiego. Płyta powstała w ramach współpracy Muzeum z Instytutem Sztuki PAN. |
Nagrania archiwalne ze Zbiorów Fonograficznych Instytutu Sztuki PAN.
Polish Academy of Sciences. Institute of Arts. Folk Music Collection vol. 5
Wydawca płyty: Instytut Sztuki PAN, Stowarzyszenie Liber Pro Arte
| Płyta, prezentująca najstarsze nagrania pieśni i muzyki Kurpiów Puszczy Zielonej jest swego rodzaju podróżą śladami księdza Władysława Skierkowskiego, którą odbyli z aparaturą nagrywającą dokumentaliści działający w ramach ogólnopolskiej Akcji Zbierania Folkloru Muzycznego. Nagrania (83 numery) pochodzą z dwóch wypraw terenowych, które odbyły się w roku 1952 i 1954. Wybór nagrań jest tylko niewielką, najstarszą (choć zapewne też i najcenniejszą) częścią nagrań dokonanych na Kurpiach. |
Nagrania archiwalne skrzypków ludowych ze Zbiorów Fonograficznych Instytutu Sztuki PAN.
Polish Academy of Sciences. Institute of Arts. Folk Music Collection vol. 6
Wydawca płyty: Instytut Sztuki PAN; Muzeum Etnograficzne w Warszawie
| Te skrzypce pamiętają czasy Chopina tak opowiadał o swoich skrzypcach zmarły kilka lat temu Kazimierz Meto jeden z ostatnich autentycznych wiejskich muzykantów. Tę wypowiedź przyjęliśmy jako motto dla płyty prezentującej najstarsze archiwalne nagrania ludowej muzyki skrzypcowej ze zbiorów Instytutu Sztuki. Wybór taki podyktowany był również okolicznościami wydania niniejszej płyty, którą słuchacz otrzymuje u progu 2010 roku dwusetnej rocznicy urodzin genialnego polskiego kompozytora Fryderyka Chopina. |
Zebrali się przeto odprawiać nabożeństwo pod cmentarz, kaj obok bramy stojała mała kapliczka z figurą Matki Boskiej. Każdego maja przystrajały ją dziewczyny w papierowe wstęgi a korony wyzłacane i polnym kwieciem obrzucały, broniąc od zupełnej ruiny, gdyż kapliczka była odwieczna, spękana i w gruz się sypiąca, że nawet ptaki już się w niej nie gnieździły, a jeno niekiej, w czas słót jesiennych, pastuch jaki schronienia szukał. Smętarne drzewa, lipy staruchy, brzozy wysmukłe i te pogięte krzyże osłaniały ją nieco od burz zimowych i wichrów. [...] Kowal przyklęknął na przedzie, przed progiem, zarzuconym tulipanami a głogiem różowym, i pierwszy zaczął śpiewać. [...] Ostatnie stada do obór ściągały; od wsi, z pól, z miedz już nie dojrzanych buchały niekiedy jazgotliwe śpiewki pastusze i długie, przeciągłe poryki. Zaś naród śpiewał wpatrzony w jasną twarz Matki, co wyciągała błogosławiące ręce nad wszystkim światem: Dobranoc, wonna Lilija, dobranoc!
Skrót:
|
Monografia muzykologiczno-etnograficzna (etnomuzykologiczna) stanowi podsumowanie XIX- i XX-wiecznych studiów etnograficznych i etnomuzycznych dotyczących dwóch sąsiednich, a różniących się wyraźnie (sub)regionów Mazowsza. Przedstawia historię badań etnograficznych i folklorystycznych, sylwetki zasłużonych regionalistów oraz podstawowe wyniki studiów terenowych w minionych stuleciach. Omawia tradycje i repertuar muzyczny związany z cyklami świąt rodzinnych i dorocznych ze szczególnym uwzględnieniem kalendarza liturgicznego (katolickiego). Omawia repertuar muzyczny w świetle źródeł XIX-wiecznych (kolbergowskich) oraz zbiorów XX-wiecznych (przechowywanych m.in. w Instytucie Sztuki PAN). |
Nagrania archiwalne tradycyjnej muzyki regionu łowickiego ze Zbiorów Fonograficznych Instytutu Sztuki PAN. Wydawca: Łowicki Ośrodek Kultury. Płyta ukazała się w listopadzie 2008 roku.
| Są to pierwsze powojenne a zarazem najstarsze z zachowanych rejestracji fonograficznych tradycyjnej muzyki regionu łowickiego. Nagrań dokonały ekipy terenowe Państwowego Instytutu Sztuki podczas ogólnopolskiej Akcji Zbierania Folkloru Muzycznego (nagrania z 1952 r.) oraz studenci Muzykologii UW podczas obozu studenckiego zorganizowanego w Łowickiem i kierowanego przez Mariana Sobieskiego (nagrania z 1959 r.). |
Nagrania archiwalne tradycyjnej muzyki podhala ze Zbiorów Fonograficznych Instytutu Sztuki PAN. Wydawca fonogramu: Tatrzańska Agencja Rozwoju, Promocji i Kultury; Instytut Sztuki PAN. Płyta ukazała się w grudniu 2008 roku.
| Są to pierwsze powojenne nagrania tradycyjnej muzyki Podhala. Nagrań dokonały ekipy terenowe Państwowego Instytutu Sztuki podczas ogólnopolskiej Akcji Zbierania Folkloru Muzycznego (nagrania z lat 1950-1954). Autorem większości nagrań jest Kazimierz Bogucki, członek Ekipy Krakowskiej AZFM. Na płycie znalazło się również kilka nagrań autorstwa Aleksandry Szurmiak-Boguckiej dokonanych w 1957 r. Są to dokumenty terenowe, muzyka i śpiewy zarejestrowane w regionie, in crudo. |
Pierwszy tekst na łamach niniejszego czasopisma o Zbiorach Fonograficznych Instytutu Sztuki Polskiej Akademii Nauk najstarszej kolekcji nagrań dźwiękowych polskiej muzyki tradycyjnej opublikowałem w 2003 r. (nr 44, ss. 6-11) . W tym artykule chciałbym przypomnieć tylko najistotniejsze fakty z historii zbioru, zaś jego zasadniczym celem jest opis aktualnego stanu archiwum, dostępności nagrań i materiałów archiwalnych oraz zakończonych i aktualnie realizowanych prac i projektów.
Muzeum Rolnictwa im. księdza Krzysztofa Kluka w Ciechanowcu, jedno z dwóch takich muzeów w Polsce, jest miejscem, w którym bez względu na porę roku panuje szczególna atmosfera. Zrekonstruowany XVIII-wieczny pałac (w którym mieszczą się ekspozycje), stara wozownia, kompleks skansenowy, czternastohektarowy park ze starym drzewostanem - to tylko niektóre atrakcje tego zakątka na pograniczu Mazowsza i Podlasia.
Adwent, okres rozpoczynający w kościele katolickim rok liturgiczny, to czas oczekiwania i przygotowania na przyjście Zbawiciela. Przez cztery kolejne niedziele wierni rozważają tajemnicę podwójnego wymiaru przyjścia na ziemię Pana1. Powagę okresu oczekiwania podkreśla między innymi kolor szat liturgicznych, w niedzielę nie śpiewa się „Gloria”, a muzyka instrumentalna ogranicza się tylko do akompaniamentu śpiewom.
W centrum Warszawy, nieopodal Placu Zamkowego i Rynku Starego Miasta, przy ulicy Długiej 26/28, w podziemiach Instytutu Sztuki Polskiej Akademii Nauk, znajduje się Archiwum Fonograficzne im. M. Sobieskiego. Zgromadzono tu ponad sto tysięcy najstarszych nagrań pieśni ludowych oraz tradycyjnych utworów instrumentalnych z terenu całej Polski. Archiwum stanowi przebogate źródło inspiracji i wiedzy o świecie, który przeminął i kulturze, której ślady coraz trudniej znaleźć nawet w najodleglejszych wsiach.