Co w numerze 172

Z nietoperzami na Scenę Otwartą Ewa Zabrotowicz

Ewa Zabrotowicz (1975–2024) była jednym z filarów polskiego ruchu folkowego. Od 1996 roku związana była ze środowiskiem Orkiestry św. Mikołaja. Współorganizowała Międzynarodowy Festiwal Muzyki Ludowej „Mikołajki Folkowe” i wiele innych wydarzeń o tematyce folkowej, etnicznej i turystycznej. Była członkiem redakcji „Pisma Folkowego” i tłumaczką. Jej pasją była turystyka, w szczególności piesza. O początkach działalności w lubelskim ruchu folkowym rozmawiał z nią Damian Gocół.

fot. Lubelska Szkoła Sztuki i Projektowania

To i owo o festiwalu w Kazimierzu

Kazimierz Dolny, czerwcowy weekend świętojański, plus 40 w słońcu jarzącym. Świetliki ładują baterie na nocne esy floresy. Od południa zbliża się jakaś dziwna chmura, która za godzinę może rozpętać burzę z gwałtowną ulewą. Dwie tęgie, wiekowe śpiewaczki w wełnianych strojach kołyszą się, podtrzymując wzajemnie, na nierównym kazimierskim bruku. Właśnie wysiadły z busa, który dowiózł je na rynek z oddalonej o kilka kilometrów kwatery noclegowej.

fot. A. Kusto: Kazimierz 2021

Kiedy noszę tradycyjny strój, czuję się po prostu cudownie Cordula Bahro

Od 4 grudnia 1998 do 3 marca 1999 roku Muzeum Serbołużyckie w Cottbus/Chóśebuz prezentowało specjalną wystawę tradycyjnych strojów Serbołużyczan Nadodrzańskich pod dwujęzycznym tytułem „Pózgubjona drogotka. Serbska odrina drastwa we wósadoma Aurith/Urad a Ziebingen/Cybinka” / „Eine verschwundene Kostbarkeit. Wendyjski strój Aurith/Urad i Ziebingen/Cybinka”. We współpracy z wydawnictwem Domowina wydało także książkę Albrechta Langego Die oderwendische Tracht von Aurith und Ziebingen. Strój Serbołużyczan Nadodrzańskich był uznawany od dziesięcioleci za martwy, nienoszony przez nikogo i zdobiący jedynie wnętrza gablot muzealnych. Rozmowa z panią Bahro pokazuje, że jest obecny w regionie. Niestety krawcowa nie ma żadnego ucznia ani uczennicy, którzy mogliby dalej szyć stroje, kiedy ona nie będzie już mogła się tym zajmować. Z Cordulą Bahro rozmawiała Justyna Michiniuk.

fot. J. Michniuk: Zdjęcie babci męża Pani Bahro

Od jazzu do psychodelii Frustra

Frustra to lubelski zespół grający folkowo-jazzową psychodelię. Grupa debiutowała w 2021 roku w Akademickim Centrum Kultury i Mediów Chatka Żaka UMCS. W 2024 roku wydała płytę „Frustracja”. Z Mariuszem Sanokiem, Sylwią Szajewską, Pawłem Szymańskim, Natalią Maciejewską i Dominikiem Dudziszem o inspiracjach muzycznych, przyjaźni i wspólnej pracy rozmawiała Maria Pisarska.

fot. T. Wrona

Opętany? Spętany? Ślebodny! [folk a sprawa polska]

„Kiedy góry wołają” – to nowy, świetny utwór Trebuniów-Tutków, który został opublikowany, wraz z bardzo udanym teledyskiem, w połowie lipca. Kto – podobnie jak ja – z entuzjazmem pomyślał, że to zapowiedź, jakże oczekiwanej, nowej płyty, ten musi uzbroić się w cierpliwość. Ale wolno nam mieć nadzieję, że premierowy krążek nadejdzie. Tak, wiem, że te absurdalne czasy nie są dobre do wydawania nagrań na tak zwanych tradycyjnych nośnikach. Ale wiem też, że nadal jest wielu słuchaczy, którzy ten sposób słuchania muzyki uważają za właściwy i pożądany.

Niebo w pokoju Prostytucja w piosence

„Wygnaj kurtyzany, a wkrótce namiętności zakłócą wszystko” – pisał święty Augustyn. –„Wiodą one – co się tyczy obyczajów – żywot całkowicie nieczysty, ale prawa porządku wyznaczają im jakieś miejsce, choćby najnędzniejsze”. Towarzysząca ludziom od zarania dziejów prostytucja czy – jak kto woli – praca seksualna stała się ostatnio tematem ostrych sporów, głównie w środowiskach uważających się za postępowe. W skrócie: dla jednych jest to forma uciemiężenia kobiet i korzystanie z płatnego seksu powinno zostać zakazane, jak to się stało w Szwecji, dla innych jest to praca jak każda inna i nie należy jej stygmatyzować – tu z kolei wzorem do naśladowania wydaje się Holandia. Nie wchodząc w szczegóły ani nie opowiadając się po żadnej ze stron, chciałbym się przyjrzeć sposobowi, w jaki prostytucja została ukazana w piosence, przy czym słowa piosenek są wizją poetów i tekściarzy, a nie pochodzą od samych zainteresowanych.

aut. Frans Masereel: Scena w burdelu

Jedzie, jedzie pan, pan Patataje

Patataj, patataj, pojedziemy w cudny kraj! – pisała Maria Konopnicka w krótkim wierszu dla dzieci, ilustrując tym słowem jazdę konno. Autorka, w swojej poezji często staje się etnografką, która z dużą precyzją i czujnością badacza oddaje ówczesną rzeczywistość i tradycje. Onomatopeja patataj rzeczywiście bardzo często pojawia się w zabawach z małym dzieckiem naśladujących jazdę na koniu, stanowiąc jej dźwiękonaśladowczą ilustrację.

fot. z arch. aut.

Bogorób Jan Rogiński

Wydawać by się mogło, że „bogorób” brzmi jak jawne wystąpienie przeciwko drugiemu przykazaniu Boskiemu lub afront poczyniony artyście. Nic podobnego! Od czasów zażeganego kryzysu ikonoklastycznego wiadomo, że dogmatyczny fakt Wcielenia zniósł zakaz tworzenia wizerunków Chrystusa i świętych. Jan Damasceński wyraził jasno nie tylko swoje przekonanie, ale i wiarę całej chrześcijańskiej ortodoksji, że „nie czci przecież drewna, farb – materii, a jej Twórcę, który zechciał stać się materialny”. Sprawa definitywnie wyjaśniona i zamknięta.

fot. z arch. aut.

„Moc Dętych” – Zabrzański Festiwal Orkiestr Dętych

Tożsamość nas określa, pozwala przynależeć do określonej grupy społecznej czy zawodowej. Kształtuje poczucie ciągłości własnej osoby, zakotwicza zarówno w przeszłości, jak i ukierunkowuje na przyszłość. Tożsamość pozwala nam odróżniać się od innych, jednocześnie budując z nimi więzi.

fot. Muzeum Górnictwa Węglowego w Zabrzu

Karagöz i Hacivat z wizytą w Gdańsku

Teatr jako jeden z podstawowych fundamentów kultury występuje w wielu odsłonach, dopasowując się do kontekstu i określonej grupy odbiorców. Jedna z jego form wykorzystuje cień do prowadzenia narracji, czym charakteryzuje się m.in. jawajski wayang, kambodżański Nang Sbek Thom, chiński piyingxi czy turecki karagöz. Repertuaru tego ostatniego można od ponad 10 lat doświadczać także na polskim gruncie dzięki Teatrowi Ka założonemu w Warszawie z inicjatywy Umuta Nebioğlu (dawnego ucznia stambulskiego mistrza Tacettina Dikera) i Alberta Kwiatkowskiego (iranisty związanego niegdyś z Grupą Studnia O specjalizującą
się w sztuce opowiadania).

fot. A. Pasińska: Göstermelik przedstawiający Şahmaran zrobiony własnoręcznie przez Umuta Nebioğlu

Prezentacje

Ceolskog „Ring the Bells That Still Can Ring (A Metal Tribute to Leonard Cohen)”; Mosaik „Żar”