Co w numerze 115

Tołhaje „Czereda”

Związki między folklorem muzycznym krajów Grupy Wyszehradzkiej

W 1991 roku na dawnym królewskim zamku, w dawnej stolicy Węgier – Wyszehradzie, utworzono tzw. Trójkąt Wyszehradzki, obejmujący Polskę, Węgry i Czechosłowację, a od 1993 roku, jako Grupa Wyszechradzka – Polskę, Węgry, Czechy i Słowację. To międzynarodowe zrzeszenie inicjowali prezydenci objętych nim państw, nawiązując do odbywających się w tym samym miejscu już w latach trzydziestych XIV wieku spotkań królów Polski, Węgier i Czech.

O Táncházach - czyli węgierskich Domach tańca i współczenej węgierskiej muzyce ludowej

Podobniejak i w innych krajach, węgierska muzyka ludowa ma znacznie więcej barw, niż związane z nią stereotypy. Obserwatorowi z oddali w pierwszej kolejności przychodzi na myśl wiejska kapela smyczkowa – i nie jest to asocjacja zbyt odległa od rzeczywistości – jednakże faktyczny obraz węgierskiej muzyki ludowej jest znacznie bardziej złożony, tak jak i polska muzyka ludowa nie składa się z samych mazurków.

Kultura Romów na Słowacji

Poprzez brak korzeni w literaturze czy też architekturze, kultura romska (nazywana romipen) jest niepowtarzalna, wielobarwna i żywa. Za jej główne spoiwo uznawany jest nomadyzm. Duże znaczenie ma także przenikanie wzorców innych narodów. Jedną z wyróżniających osobliwości, jest prawie całkowity brak sztuki plastycznej. Część z osób zajmujących się kulturą romską uważa, że jest ona jedną z przyczyn odrzucenia Cyganów przez społeczność słowacką.

Hrdza

Hrdza pojawiła się na słowackiej scenie muzycznej w 1999 r. Prestiżowe nagrody i uznanie krytyki oraz duża popularność, jaką już po kilku latach działalności uzyskał zespół, były naturalną konsekwencją wydanego w 2002 r. pierwszego świetnego albumu „Muzyčka“ oraz wielu bardzo dobrze przyjętych koncertów, w tym na największych festiwalach folkowych na Słowacji i w Czechach.

Banda

Zespół Banda powstał w 2003 roku i od początku prezentuje słowacką muzykę etniczną w nowoczesnych opracowaniach. Członkowie Bandy to muzycy o kilkuletnich doświadczeniach w zakresie interpretacji muzyki folkowej, oraz innych gatunków muzycznych.

Bezobratři

Brneńska formacja akustyczna, poprzez osobliwe uchwycenie wiejskiego autentyzmu i symboliki dźwięku, a jednocześnie z rozumieniem ducha swojej epoki, wypuszcza dziedzictwo muzyczne na kolejny etap bezkresnej podróży, pisząc tym samym nowy rozdział morawsko-słowackiej muzyki ludowej.

Musica Folklorica

Niełatwo jest wzbudzić w młodym pokoleniu słuchaczy zainteresowanie archaiczną muzyką ludową. Myśl o posłuchaniu pieśni starszych niż ich rodzice jest dla nich tak odległa, jak epoka lodowcowa. Jeśli jednak uda się tę wiejską tradycję zbalansować w przekonywającej i atrakcyjnej formie – (angielscy folkowcy mają na to trafne określenie – uczynić ją sexy – a tym dla młodzieży jest przełożenie jej na współczesność), istnieje wielka szansa, że uda się zachęcić do niej część młodych słuchaczy.

Romengo

Romengo jest obecnie jednym z najlepszych cygańskich zespołów wokalnych. Jego członkowie należą do romskiej społeczności Oláh. Pochodzą z północno-wschodnich Węgier. Wykonują tradycyjne utwory przekazywane z pokolenia na pokolenie w ich społeczności, a także własne kompozycje. Nie jest to więc miejska, „kawiarniana” muzyka cygańska, lecz prawdziwe akustyczne, wokalne dziedzictwo wsi.

Szájról Szájra

Szájról Szájra to projekt, w którym spotkały się trzy spośród najlepszych wokalistek węgierskiej sceny muzyki tradycyjnej: Ági Szalóki, Ágnes Herczku i Szilvia Bognár. „Szájról Szájra” oznacza „z ust do ust”, co odnosi się do tradycyjnego sposobu przekazywania pieśni ludowych oraz wokalnego charakteru muzyki tria. Te artystki należą do panteonu wokalistek, których każdy powinien posłuchać.

Sutari

SUTARI tworzą trzy artystki z pogranicza muzyki i teatru. Zespół zadebiutował w 2012 roku na Festiwalu Folkowym Polskiego Radia Nowa Tradycja, zdobywając II nagrodę jury i nagrodę publiczności. Wkrótce potem został ogłoszony przez dziennikarzy specjalizujących się w muzyce etno/folk/world „najciekawszym nowym zespołem roku 2012”. Zwyciężczynie 10. edycji Battle of the Bands, konkursu organizowanego przez jedno z największych wydawnictw z muzyką świata – World Music Network. Są także autorkami entuzjastycznie odbieranego przez krytykę i publiczność muzycznego performance – „Watermelon ”.

Orkiestra św. Mikołaja

Orkiestra św. Mikołaja powstała dawno temu w Lublinie i jest jednym z czołowych przedstawicieli polskiej sceny folkowej. W swoim dorobku zespół ma już 12 płyt, ponad 2000 koncertów i Nagrodę im. Oskara Kolberga. Album „Kraina Bojnów” zdobył Folkowy Fonogram Roku, a „Huculskie Muzyki” - Wirtualne Gęśle. Dzieci uczą się o niej w szkole z najnowszego podręcznika do muzyki wydanego przez Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne.

Nasza mała Europa... [folk a sprawa polska]

Ket jo barat czyli „dwa bratanki” - to nazwa zapomnianej już dziś nieco formacji, którą współtworzyli Jacek Hałas i Stefan Puchalski. Z czasem, gdy dołączył do nich Maciej Filipczuk, nazwa ewoluowała do Harom jo barat – czyli „trzech bratanków/przyjaciół”. Grupa, nawiązująca swoją nazwą do „legendarnych przyjacielskich stosunków polsko-węgierskich” (jak rzecz skomentowałaby prasa polityczna), w swym muzykowaniu, doborze repertuaru, pomyśle na sceniczne zaistnienie, realizowała pełen uroku zachwyt wspólnotą kultury środkowo-europejskiej. I jestem absolutnie przekonany, że sztywne i niewzruszone linie na mapie, wyznaczające granice między poszczególnymi państwami, miały dla nich mniejsze znaczenie niż, naznaczone zgoła dziecięcą radością, bezpretensjonalne łączenie w jedną opowieść wątków wywodzących się z różnych tradycji.

Zagraj mi „Węgra” kochany...

W połowie 2014 roku ukazała się płyta Joszka Brody „Debora” (wyd. Polskie Radio). O koncepcji płyty, zawiłych źródłach muzyki i tekstu pisaliśmy sporo. W numerze 113. „Pisma Folkowego Gadki z Chatki” zamieszczony został „Przewodnik” (całe 11 stron!) autorstwa samego Joszki. Powstał z myślą o wszystkich tych, którzy nie mają pojęcia, jak skomplikowaną symbolikę zawierają ludowe teksty (konsultacja etnolingwistyczna: prof. S. Niebrzegowska-Bartmińska, L. Hradit), melodie, i z jakimi zwyczajami miłosnymi się wiążą! A na płycie mamy istny przegląd muzyki ze Słowacji, Czech, Moraw, Węgier, i oczywiście Beskidu Śląskiego, iście wyszehradzka płyta!