„Wybierz Język Faktów” – współczesna wersja dawnych opowieści
Od wieków słowo miało ogromną moc. Dawni bajarze przekazywali historie, które kształtowały światopogląd społeczności. Przysłowia i ludowe mądrości przestrzegały przed łatwowiernością, uczyły rozwagi i krytycznego myślenia. Dziś żyjemy w świecie pełnym informacji, ale także dezinformacji – dlatego tak ważne jest, by potrafić odróżnić prawdę od fałszu. Właśnie temu służy projekt „Wybierz Język Faktów” realizowany przez grupę uczniów VI LO im. Jana Kochanowskiego w Radomiu w ramach olimpiady Zwolnieni z Torii, którego twórcy poprzez warsztaty w szkołach i działania w mediach społecznościowych pomagają młodym ludziom uświadomić sobie, jak działają fake newsy i jak się przed nimi bronić.
Mądrość ludowa a współczesne wyzwania
Polska kultura ludowa pełna jest ostrzeżeń przed pochopnym wierzeniem w to, co się słyszy. „Plotka jak wiatr – niesie się szybko i trudno ją zatrzymać”, „Nie kupuj kota w worku” – to przestrogi, które w nowoczesnym świecie nabierają nowego znaczenia. Dziś zamiast wiejskiej gospody mamy media społecznościowe, zamiast ustnych opowieści – nagłówki w internecie, a zamiast wędrownych bajarzy – influencerów. Mechanizmy pozostają te same, zmieniły się jedynie narzędzia.
Projekt „Wybierz Język Faktów” w pewnym sensie odtwarza tradycyjny sposób przekazywania wiedzy. Tak jak kiedyś starsi członkowie społeczności uczyli młodszych, tak teraz młodzi edukują swoich rówieśników o tym, jak sprawdzać informacje, by nie dać się zmanipulować.
Edukacja jako narzędzie zmiany
Działania projektu pokazują, że edukacja nie musi być nudna – może przypominać dawne gawędy, w których historie służyły nauce. Podczas warsztatów uczniowie analizują przykłady fake newsów, uczą się rozpoznawać manipulację i wspólnie zastanawiają się, jak odpowiedzialnie korzystać z informacji. To współczesna wersja dawnych opowieści moralizatorskich, które przestrzegały przed pochopnymi sądami i lekkomyślnością.
Dziś, tak jak dawniej, słowa mają moc – mogą budować lub niszczyć, szerzyć prawdę lub wprowadzać w błąd. To od nas zależy, czy będziemy powtarzać niesprawdzone historie, czy wybierzemy język faktów.
