Pardes Festival | Spotkania z Kulturą Żydowską | 12. edycja |
11-16 września 2024 | Kazimierz Dolny | Celejów | Zamość |
Fundacja Spichlerz Kultury wraz z instytucjami partnerskimi zaprasza od 11 do 16 września
na 12. edycję Pardes Festival – Spotkań z Kulturą Żydowską.
Zgodnie z koncepcją festiwalu wędrującego wydarzenia Pardes Festival odbywają się w trzech lokalizacjach festiwalowych.
Organizatorzy zapraszają do udziału w bogatym interdyscyplinarnym programie festiwalowym w Kazimierzu nad Wisłą, Celejowie i Zamościu. Festiwal łączy przeszłość z teraźniejszością: odkrywamy wyparte z pamięci, ale żywe w kamieniu, w przekazach historycznych, we wspomnieniach, na fotografiach, w dziełach sztuki, a nawet w melodiach wiejskich muzykantów, ślady wielowiekowej obecności żydowskich sąsiadów na Lubelszczyźnie, w całej Polsce - obecności tragicznie przerwanej we wrześniu 1939 r.
Pardes Festival w Kazimierzu nad Wisłą i w Celejowie
Pierwsze wydarzenie festiwalowe to „lekcja historii” w kazimierskiej synagodze, środa 11 września, godz. 11:30. Lekcję prowadzi profesor Andrzej Trzciński.
Po lekcji historii w synagodze organizatorzy zapraszają na warsztat wycinanki żydowskiej. Joanna Matyjasek, twórczyni festiwalowych wycinanek, przybliży historię i specyfikę wycinanki żydowskiej i wykreuje wraz uczestnikami warsztatu wycinanki z jabłkiem w roli głównej i innymi owocami znaczącymi w tradycji żydowskiej. Do udziału w warsztacie organizatorzy wraz dyrekcją Gminnego Zespołu Szkół w Kazimierzu Dolnym zapraszają młodszych i starszych, całe rodziny i całe klasy z okolicznych szkół.
Popołudnie i wieczór 11 września (środa) spędzamy na pikniku w położonej malowniczo wśród sadów i pól podkazimierskiej miejscowości Celejów (gmina Wąwolnica). W programie pikniku „Pardes znaczy Ogród. Mleko, miód i wino”, organizowanego wraz z lokalnym stowarzyszeniem „Wokół Bystrej”, opowieść profesora Andrzeja Trzcińskiego o symbolice jabłka w judaizmie, smakowanie przysmaków według receptur żydowskich, warsztat czerpania papieru, muzyka na żywo, spacer tematyczny z regionalistą i inne atrakcje.
12 i 13 września (czwartek i piątek) organizatorzy zapraszają na wydarzenia w różnych lokalizacjach Kazimierza Dolnego. W programie m.in. prezentacja dr Renaty Piątkowskiej poświęcona obiektom kultu synagogalnego ze zbiorów Muzeum Historii Żydów Polskich POLIN, opowieści znakomitych ekspertek i eksperta o wybitnych żydowskich artystkach: Sarze Lipskiej, Alicji Halickiej i Julii Keilowej, spotkanie z Małgorzatą Czyńską, autorką książki biograficznej poświęconej Julii Keilowej, wybitnej metaloplastyczce art déco. Na finał prezentacji dorobku twórczego artystek żydowskich spotkanie z dr Edytą Gawron z Żydowskiego Muzeum Galicja poświęcone Helenie Rubinstein, twórczyni słynnego imperium kosmetycznego, kolekcjonerce sztuki i mecenasce artystów.
W programie Pardes Festival rok rocznie pojawiają się tematy przybliżające wielokulturowe dziedzictwo Polski i Europy. Tego roku organizatorzy zapraszają na prezentację wyjątkowego projektu Muzeum Okręgowego w Lesznie „Encyklopedia Jonstona”. Dr Kamila Szymańska przedstawi postać wybitnego polihistora i encyklopedysty z Leszna (13 września, piątek, Kazimierz Dolny).
W programie kazimierskim także spacer tematyczny śladami żydowskimi w przedwojennym Kazimierzu nad Wisłą i rejs po Wiśle z regionalistą dr. Andrzejem Pawłowskim.
Kazimierski program Pardes Festival uświetni pokaz filmu „Przysięga Ireny”. Dodajmy, że większość kadrów tego filmu została zrealizowana w Lublinie (13 września, piątek).
Muzyka w Kazimierzu Dolnym
12 września (czwartek) w Domu Architekta przy kazimierskim rynku koncert organizowany w partnerstwie z SARP i Towarzystwem Społeczno-Kulturalnym Żydów w Polsce (TSKŻ). W programie tego wyjątkowego wieczoru muzyczne opowieści z czterech stron świata, czyli muzyka z Bliskiego Wschodu, klimaty Sefarad i nuty Żydów aszkenazyjskich. Wystąpią dwaj wybitni instrumentaliści: Wojciech Lubertowicz (bębny obręczowe, duduk, tombak) i Mateusz Szemraj (lutnia oud, rubab, cymbały). Przed koncertem smakowanie wina z winnicy Dom Bliskowice.
Pardes Festival w Zamościu
W weekend 14 i 15 września i poniedziałek 16 września organizatorzy Pardes Festival zapraszają do Zamościa. Partnerem głównym programu zamojskiego jest Fundacja Ochrony Dziedzictwa Żydowskiego, główną lokalizacją zamojską Centrum „Synagoga” FODZ.
Bogaty w wydarzenia program nasycony wielokulturową spuścizną miasta zaplanowany jest w kilku lokalizacjach zamojskiego starego miasta. Zamojską odsłonę festiwalu zainauguruje prezentacja multimedialna dr Jakuba Żygawskiego, dyrektora Archiwum Państwowego w Zamościu, poświęcona historii wielokulturowego „miasta idealnego”. W Muzeum Zamojskim goście festiwalowi podążą śladami Ormian sprowadzonych do miasta przez hetmana wielkiego koronnego i kanclerza Jana Zamojskiego.
Na wernisaż grafik z cyklu „Synagogi pamiętają…” wybitnego architekta, profesora Konrada Kucza-Kuczyńskiego organizatorzy zapraszają w sobotnie popołudnie 14 września do sali wystawienniczej Hotelu77. Synagogi to ważny dla artysty i poruszający pamięć temat graficzny.
W programie zamojskim m.in. spacer tematyczny w przestrzeni starego miasta śladami Icchoka Lejbusza Pereca, Róży Luksemburg i Bolesława Leśmiana, oprowadzanie po wystawie poświęconej historii rodziny Róży Luksemburg i opowieść Piotra Kowalika z MHŻP POLIN poświęcona funkcjom synagogi. Ważnym punktem programu jest prezentacja Piotra Kowalika przybliżająca znaczenie i funkcję mykwy w judaizmie, a następnie zwiedzanie zabytkowej mykwy przy ul. Zamenhofa 7.
W zamojskiej synagodze publiczność festiwalowa spotka się z Michałem Radziwiłłem, prezesem Fundacji Trzy Trąby i Moniką Antczak kuratorką w Muzeum w Nieborowie i Arkadii, oddziale Muzeum Narodowego w Warszawie i autorką scenariusza wystawy poświęconej działalności konspiracyjnej Izabelli Radziwiłłowej w czasie okupacji niemieckiej. „Księżna Izabella była mocno zaangażowana w ratowanie Żydów w czasie II wojny światowej. Na jej postawę miały wpływ przyjazne, już od wczesnych lat dzieciństwa, stosunki z ludnością żydowską, która mieszkała w majątku jej ojca w Mańkiewiczach, a potem relacje z żydowską i ukraińską społecznością w Ołyce na Wołyniu, gdzie zamieszkiwała wraz z mężem, księciem Edmundem, tuż po ślubie w 1934 r.” (z tekstu Moniki Antczak w piśmie „Tłomackie 3/5”)
Organizatorzy zapraszają także na weekendowy piknik „Pardes znaczy Ogród. Mleko, miód i wino” wokół synagogi, na rozmowy przy pysznej kawie czy smakowanie produktów lokalnych pomiędzy wydarzeniami festiwalowymi – w towarzystwie kataryniarza.
Muzyka w Zamościu
W oba weekendowe wieczory wyjątkowe koncerty. 14 września (sobota) koncert FudalaRot Duo, czyli Wojciecha Fudali (wiolonczela) i Michała Rota (fortepian); w programie utwory: Mendelssohna-Bartholdiego, Blocha i Wajnberga. Działalność FudalaRot Duo skupiona jest na promowaniu twórczości kompozytorów pochodzenia żydowskiego. Zainteresowanie FudalaRot Duo muzyką żydowską ma swoje źródło w biografiach rodzin obu muzyków i jest wyrazem starań o zachowanie tożsamości i pamięci o żydowskich przodkach. Wsłuchamy się w bogactwo i różnorodność utworów skomponowanych na przestrzeni ponad 100 lat.
15 września (niedziela) w zamojskiej synagodze wystąpi zespół „Wernyhora” ze specjalnie na Pardes Festival opracowanym programem „Pogranicze zaklęte w pieśniach”. W poszukiwaniach muzycznych „Wernyhora” sięga do tradycyjnych pieśni Karpat Wschodnich, szczególną uwagę poświęcając muzycznym tradycjom Bojków. Niekiedy zespół wędruje w inne regiony pogranicza polsko-ukraińskiego i czerpie z tradycji Roztocza czy Podola. Zespół bazuje na oryginalnych melodiach i tekstach pieśni ludowych, twórczo je rozwija, używa wyjątkowego historycznego instrumentarium, a to wszystko spaja charyzmatyczny głos wokalistki.
Zamojski cykl spotkań edukacyjnych
16 września (poniedziałek) organizatorzy zapraszają na specjalny cykl spotkań edukacyjnych skierowanych do młodzieży zamojskich szkół ponadpodstawowych. W programie m.in. lekcja historii w Rotundzie Zamojskiej, spotkanie w synagodze z Ocalałymi z Holokaustu ze Stowarzyszenia „Dzieci Holokaustu” w Polsce i opowieść o dzieciach-więźniach Majdanka. Na finał pokaz filmu „Przysięga Ireny” w Zamojskiej Akademii Kultury. Program zamojski wspiera finansowo Fundacja im. Róży Luksemburg.
Pardes Festival – Spotkania z Kulturą Żydowską w Kazimierzu Dolnym, Celejowie i Zamościu to cykl wydarzeń, które przywracają pamięć polskich Żydów: żydowskich miast i miasteczek, żydowskiej muzyki, nieistniejącego świata i na zawsze wymazanego z polskiego krajobrazu kulturowego żydowskiego życia.
Aktualności festiwalowe: https://www.facebook.com/PardesFestival/
Program festiwalu: https://pardesfestival.pl/program
Tekst: dr Aleksandra Markiewicz, dyrektor programowa Pardes Festival – Spotkań z Kulturą Żydowską