BOMBkOWA historia Częstochowy to dwuletni projekt badawczy, który realizowany był w Częstochowie i jej najbliższej okolicy w latach 2024-2025 i miał na celu zebranie materiału związanego z rzemiosłem bombkarskim w mieście.
Temat wytwórczości bombkarskiej jest niezwykle interesującym i kompletnie niezbadanym zagadnieniem z punktu widzenia antropologii miasta, historii ludzi, którzy przez dziesięciolecia ścigali się w tworzeniu wciąż nowych wzorów i zdobywaniu kolejnych rynków zbytu. Firmy, przekazywane z pokolenia na pokolenie, przez lata kształciły rzemieślników, którzy często odchodzili na „swoje”, tworząc kolejne manufaktury specjalizujące się w projektowaniu i wytwarzaniu bombek choinkowych. Dziś precyzyjnie wykonywane szklane ozdoby choinkowe eksportowane są w znacznej mierze na rynki zachodnie i pozaeuropejskie i są artystyczną odpowiedzią na masową tandetę – zalew rynku tanimi produktami pochodzenia chińskiego.
Projekt zakładał dogłębne zbadanie tej niezwykle precyzyjnej i artystycznie często niedocenionej dziedziny sztuki rzemieślniczej. Oprócz prześledzenia i dokumentacji etapów powstawania bombek choinkowych pod lupę zostały wzięte historia, zarówno firm jako nośników i przekazicieli tradycji wytwórczości, jak również osób bezpośrednio zaangażowanych w ich funkcjonowanie. Choinkowa ozdoba jako produkt lokalny i wyrób rzemieślniczy przedstawiona została na tle historycznym, obrazującym jej ewolucję i rewolucję, które znacząco wpłynęły na kształt i formę.
Częstochowa jako niezwykle specyficzne miejsce na mapie kulturowej Polski dosyć często cierpi na problemy natury tożsamościowej. Identyfikowanie miasta tylko ze specyfiką i sakralnością Jasnej Góry niezwykle zubaża jego percepcję, zarówno w oczach ludności lokalnej, jak i tej pojawiającej się nim w celach turystycznych. Projekty pokazujące wewnętrzne zróżnicowanie, kompletną niezależność od sanktuarium i artystyczne tradycje, dosyć rzadko są w Częstochowie realizowane, jednak zapotrzebowanie na nie jest ogromne. Zbadanie działalności firm produkujących bombki choinkowe był również potrzebne z punktu widzenia naukowego.
Podsumowaniem projektu jest wystawa oraz katalog, w których zaprezentowane zostaną współczesne, udostępnione przez firmy biorące udział w przedsięwzięciu, szklane ozdoby choinkowe. Zwizualizowany zostanie również proces ich powstawania od projektu po produkt finalny.
Wystawa Bombkowa historia Częstochowy dostępna będzie dla zwiedzających w Muzeum Częstochowskim, Ratuszu, al. Najświętszej Maryi Panny 45, w Częstochowie od 16 listopada 2025 do 28 marca 2026 roku.
Projekt został dofinansowany ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego pochodzących z Funduszu Promocji Kultury – państwowego funduszu celowego.
