W albumowej publikacji wydanej z okazji dwudziestolecia kazimierskiego festiwalu Józef Burszta stwierdził, że gdyby nie ów festiwal „nasza kultura byłaby znacznie uboższa. Zanikałaby umiejętność gry na wielu regionalnych instrumentach i nie pojawiłoby się wielu utalentowanych młodych muzyków przejmujących od starszych sztukę ludowego muzykowania”.
fot. G. Hankiewicz
Sądecczyzna w ostatni weekend wakacji znów zabrzmiała po bałkańsku –w tym roku już po raz czwarty w Barcicach pod Starym Sączem odbył się Pannonica Folk Festival. Pojechałam drugi raz, zachęcona ubiegłorocznym festiwalem i chociaż nie mogłam zobaczyć całości, koncerty piątkowe i sobotnie nasyciły uszy złaknione bałkaniki wystarczająco.
Kolejna wiosenna edycja festiwalu Mazurki przebiegała pod hasłem „PoGRAnicza” – i jak napisali organizatorzy w programie, dotyczy to różnych granic, które łączy muzyka: „To muzyczne pogranicza miasta i wsi, przeszłości i przyszłości, lokalności i uniwersalności”. Z tej koncepcji wyrósł temat relacji wsi i dworu, a co za tym idzie pańszczyzny – o czym dyskutowano na konferencji otwierającej festiwal „Pańszczyzna. Przemiany tożsamości kulturowej wsi polskiej”. Po dyskusji pokazano film o Janie Gacy autorstwa Jagny Knittel. Dalej było już trochę lżej gatunkowo – do słuchania i do tańca – choć też w profilu poGRAniczowym.
Na koncercie Muzyka Źródeł zatytułowanym Lasowiacy, otwierającym Festiwal Polskiego Radia „Nowa Tradycja” A.D. 2016, poczułam dobitniej niż kiedykolwiek dotąd, że czas oryginalnej muzyki wiejskiej się skończył. To, co wygrzebuje radio, czy co pojawia się na festiwalach typu Kazimierz, to są już formy wtórne. Za mojego pokolenia, na przełomie XX i XXI wieku wymarli „ostatni wiejscy muzykanci”, jak ich nazwał Andrzej Bieńkowski. Już ubiegłoroczny koncert Muzyka Źródeł na Nowej Tradycji, poświęcony Beskidowi Śląskiemu, trącił myszką, ale w tym roku to już było „wyciąganie moli z szafy”. Kapelą, która coś ciekawszego zaprezentowała w czasie koncertu, była Kocirba – starająca się odtwarzać tradycyjne brzmienia – jednak to już wariant rekonstruowany, czasami domyślający się, jak dane utwory brzmieć powinny.
„Po co jeżdżę na Mikołajki Folkowe od ponad 20 lat?” – takie pytanie lubi zadać ni stąd, ni zowąd błąkająca się po Chatce Żaka z mikrofonem pani z radia. Odpowiedź jest prosta, choć może nieoczywista – żeby spotkać ludzi, pośmiać się, pogadać. Kiedy mnie ktoś pyta, co będzie w programie najbliższego festiwalu, przeważnie nie wiem. Muzyka folkowa jest motorem tych wydarzeń, ale na miejscu schodzi na plan dalszy.
W ostatni weekend sierpnia bałkańskie trąby już po raz trzeci zabrzmiały w podsądeckich Barcicach, na południowych rubieżach Polski. Pannonica wskoczyła w kalendarz folkowy lata jako wyjątkowy festiwal – wyjątkowość ta polega na skupieniu się na jednym kierunku geograficznym i muzycznym, Panonii, w rozumieniu kultury muzycznej Bałkanów, Węgier i muzyki cygańskiej.
Fot. tyt. Barka Brass Band fot. J. Zarzecka
W tym roku największemu w stolicy – a może i w Polsce - festiwalowi muzyki etnicznej Skrzyżowanie Kultur towarzyszyło hasło „Muzyczne Świątynie”. Program tłumaczył ten intrygujący podtytuł obietnicą „podróży do miejsc, gdzie muzykę traktuje się z niezwykłą nabożnością, gdzie zgodnie z tradycją przodków tworzy się misteria łączące rytm, słowo i taniec”, zaś według słów Marii Pomianowskiej, dyrektora artystycznego festiwalu, „muzyka stanowi dla nich pomost między światem materialnym a duchowym”. Jak w poprzednich latach zaproszono wielkie gwiazdy z kręgu world music z Iranu, Korei Połuniowej, Nigerii, Pakistanu, Mauretanii, Turcji.
Ku mojemu zaskoczeniu był to już 11. Festiwal! Nie wiadomo, kiedy te lata zleciały, ale jak się ogarnie myślą, ile wspaniałych zespołów można było usłyszeć w tym czasie pod Pałacem Kultury, można w te lata uwierzyć.
fot. tyt. z archiwum festiwalu
Ogólnopolskie Prezentacje Kultur Mniejszości Narodowych i Etnicznych „Muzyczne Dialogi nad Bugiem” w Mielniku są okazją do refleksji i podsumowań. Przez ostatnie ćwierć wieku festiwal ulegał licznym przeobrażeniom, a w tym roku organizatorzy także wprowadzili do formuły tego wydarzenia pewne zmiany.
„Nie sztuka grać, ale trzeba mieć na cym!” – jak lekko, a trafnie, rzucił niezawodny konferansjer Nowej Tradycji – Krzysztof Trebunia-Tutka. Dodałabym, że jeszcze dobrze jest, jak wokalista ma głos, a aranżer pomysły – zwłaszcza, gdy jak w tym roku – konkurencja jest wyjątkowo silna. Po zeszłorocznej posusze – by nie powiedzieć nędzy, co teraz można przyznać już bez owijania w bawełnę – kiedy to padały wszelakie nadzieje na przyszłość polskiego folku, tegoroczna Nowa Tradycja najjaśniej zabłysnęła konkursem! Zgłosiło się kilkadziesiąt zespołów, a przynajmniej na scenie zaprezentowano 13 zespołów i naprawdę trudno było wśród nich wskazać słabe. Jedne mogły się podobać bardziej, inne mniej, ale to raczej z powodu gustów osobistych, a nie mizeroty muzycznej. Ponadto było różnorodnie pod względem repertuaru i klimatów.
Pomysł na taką imprezę, w której mają występować ludowe kapele w składach tradycyjnych – jak twierdzi Wiesław Sitko, dyrektor Miejskiego Domu Kultury w Kolbuszowej, główny organizator festiwalu – zrodził się w głowie jednego z najstarszych skrzypków na Podkarpaciu, Władysława Pogody z Huciny.
Kwietniowy festiwal Wszystkie Mazurki Świata tradycyjnie już przyciągnął do Warszawy tłumy tancerzy i muzykantów z różnych stron Polski i Europy. Tegoroczna edycja wiosenna - od wtorku do niedzieli (21–26 kwietnia 2015 roku) – ruszyła pod hasłem „Mistrzowie i uczniowie”, bowiem żyjemy w momencie, w którym to właśnie na uczniów zaczyna przenosić się ciężar kontynuowania tradycji i muzyki przejętej od „ostatnich wiejskich muzykantów”.
Działalność Ośrodka "Rozdroża" i Fundacji "Muzyka Kresów", której owocem jest m. in. Międzynarodowa Letnia Szkoła Muzyki Tradycyjnej czy Festiwal Najstarsze Pieśni Europy, pokazuje, że tradycja, kultura wiejska, choć dziś staje się dla nas coraz trudniejsza, rzetelnie badana i rekonstruowana, przynosi wiele korzyści. Międzynarodowy Festiwal Najstarsze Pieśni Europy, którego już piętnasta edycja odbyła się w dniach 2 - 4 października 2014 r. w Lublinie jest tego najlepszym dowodem.
Jak co roku, w ostatnim tygodniu sierpnia (22-30 sierpnia 2014 r.), Zakopane stało się miejscem wielokulturowych spotkań górali z różnych zakątków świata, odbywał się tam bowiem 46. Międzynarodowy Festiwal Folkloru Ziem Górskich, który jak zawsze przyciągnął tłumy miłośników folkloru i turystów.
Coloursof Ostrava to z pewnością zorganizowany z największym rozmachem festiwal w środkowej Europie. W tym roku (16-19 lipca) fani wszelkiej muzyki przyjechali do tego poprzemysłowego miasta po raz jedenasty.
Kiedy piszę tę relację, dawno już po festiwalu, ale mi nadal przed oczami kręcą się wspomnienia taktowane na trzy. Wydaje się, że co roku w relacji z Mazurków właściwie powinno się pisać to samo, bo co jeszcze można odnaleźć w tej prostej, skromnej muzyce? Tymczasem okazuje się, że muzyka sama w sobie i festiwal nadal mają mnóstwo do zaoferowania.
Konkurs na warszawskim Festiwalu Muzyki Folkowej Polskiego Radia "Nowa Tradycja" zawsze był centralnym punktem programu. Pierwszych kilka edycji nosiło wszak nawet nazwę Konkursu Polskiego Radia. Dopiero potem wydarzenie obrosło w koncerty towarzyszące, Folkowy Fonogram Roku i Fonogram ródeł. Najwięcej jednak emocji i kuluarowych dyskusji wzbudza konkurs. W tym roku widocznym trendem okazała się elektronika.
23. Mikołajki Folkowe przeszły do historii. Jak co roku, tak też i w grudniu 2013 roku Chatka Żaka zapełniła się etnuzjastami muzyki folkowej oraz amatorami różnorodnych form wyrażających zainteresowanie folklorem i kulturą ludową.
Wielbiciele muzyki etnicznej nie powinni byli przeoczyć tego wydarzenia! W dniach 14-17 listopada w Domu Kultury Rakowiec w Warszawie odbył się festiwal Etniczne Inspiracje. Dyrektorką programową, tak jak przy ubiegłorocznych Bałkańskich Inspiracjach, została Anita Szaboova. I trzeba przyznać, że udało jej się stworzyć fenomenalny program festiwalu. Motywem przewodnim tegorocznej edycji były Etniczne Fuzje. W zasadzie wszystkie zespoły występujące podczas Etnicznych Inspiracji wkomponowały się idealnie w towarzyszący wydarzeniu wątek.
Festiwal Skrzyżowanie Kultur odbył się już po raz dziewiąty. W nieco skróconej formule (5 zamiast 7 dni), został sprofilowany tematycznie - Wyspy Świata - i ich mieszkańcy. Założeniem ideologicznym festiwalu było pokazanie w jednym miejscu różnych mikroświatów kulturowych, ukształtowanych w odrębnych kulturach, jakimi zawsze, ze względu na pewną oczywistą izolację, pozostają społeczności wyspiarskie.
W Wielkiej Synagodze zasiadają w pierwszym rzędzie: przeor paulinów, ksiądz prawosławny i zakonnik z klasztoru w Jabłecznej. Część publiczności w jarmułkach, część w jesiennych paltocikach "z ulicy". Razem oklaskujemy koncert Anny Marii Jopek z formacją Kroke. Fenomen włodawskiego festiwalu? Klimaty Pogranicza? Tak było rok temu i tak jest tu zawsze. Razem od setek lat...