Narodziny i śmierć to epizody w życiu każdego człowieka, które stały się w kulturze ludowej zjawiskami szczególnie sakralizowanymi. Dlatego literatura przedmiotu zwykła mówić o dualności dzieci i osób starszych, o ich przynależności do dwóch światów równocześnie, co dawało im dostęp do sfery sacrum[1]
Annemarie Paulick, Rohne 1934 fot. z arch. autorki
Na całej Słowiańszczyźnie pochodzenie pszczół wywodzono ze sfer niebieskich, od istot boskich. Nie należało pod żadnym pretekstem krzywdzić pszczół, a dbałość o zamieszkałe przez nie barcie i ule stanowiła nie tylko obwarowany społecznymi sankcjami obowiązek pszczelarza, ale i święty przywilej. Wiele z dawnych wierzeń i tradycji pszczelarskich przetrwało w kulturze tradycyjnej po dziś dzień. Świadczą o tym m.in. przekazy ustne zarejestrowane na terenie Lubelszczyzny.
Diabeł pasieczny, rys. Robert Sawa. Źródło: Biblioteka Multimedialna Teatru NN
Marta Krajewska jest pisarką odnajdującą się w różnych formach literackich. Szczególne miejsce w jej twórczości zajmują dzieła fantastyczne, inspirowane kulturą przedchrześcijańskich Słowian, osadzone w uniwersum Wilczej Doliny (w tym trylogia Vendy: t. 1, Idź i czekaj mrozów – 2016; t. 2, Zaszyj oczy wilkom – 2017; t. 3, Wezwijcie moje dzieci – 2021). Pisząc, sięga także do tradycji ludowej. Prowadzi również warsztaty, zajmuje się rękodziełem, hoduje owce i wciela w życie wiele innych pomysłów. W lipcu tego roku zorganizowała SlavicON – pierwszy internetowy konwent poświęcony słowiańskiej fantastyce. O pisarstwie, literackich inspiracjach i modzie na Słowiańszczyznę rozmawiał z nią Damian Gocół.
fot. z arch. M. Krajewskiej
W stulecie urodzin jednego z najważniejszych twórców fantastyki naukowej rok 2021 został ogłoszony Rokiem Stanisława Lema. W „Piśmie Folkowym” nawiązujemy do tej ważnej rocznicy w sposób nieco przewrotny. W tegorocznych numerach będziemy opisywać fantastykę, ale tę, która jest nam najbliższa – czyli ludową. Zastanowimy się nad tkwiącymi w tradycji korzeniami niesamowitych opowieści oraz nad tym, w jaki sposób historie te funkcjonują w naszym współczesnym imaginarium.
Fot. Jirka23/Wikimedia: Michal Jára, „Południca” – rzeźba w miejscowości Miletin (Czechy, 2010)