Ze Wsi do Europy

Od 31 stycznia znane są wyniki (wszystkie oprócz nagrody publiczności) konkursu BBC3 Awards For World Music 2004. Do tych prestiżowych zmagań nominowane były dwa polskie zespoły – Kroke (w kategorii „Europa”) oraz Kapela ze Wsi Warszawa (w kategorii „Newcomer”).

Kapela ze Wsi Warszawa pokonała konkurencję i zgodnie z werdyktem jury – składającego się z dziennikarzy muzycznych i osobistości ze świata muzyki etnicznej – została laureatem głównej nagrody w swojej kategorii. Po ogłoszeniu zwycięzców Kapela wystąpiła z dwoma utworami w programie na żywo. Oficjalne wręczenie nagród – 9 marca w Edynburgu.

Nagroda okazała się sporym zaskoczeniem dla zespołu, jak mówi Maciej Szajkowski, „spiritus movens zespołu” – To był po prostu szok! Wygrana obok takich tuzów, znanych szerokiej publiczności, jak Manu Chao czy Cesaria Evora. Jury spodobało się to, że – jak mówili – nasza muzyka jest wolna od kiczu, którego nie brak w muzyce polskiej; że jest odarta z tych wszystkich pudrów.

O tym, że za kilka dni ma zagrać na imprezie BBC w Londynie, na której jury konkursu ogłosi wyniki, Kapela dowiedziała się pod koniec stycznia, w czasie trasy koncertowej po Europie, nie wiedząc, że oznacza to pierwszą nagrodę („Newcomer”). Impreza miała charakter zamknięty. Odbywała się w jednym z prestiżowych londyńskich klubów jazzowych, a transmisji z tego wydarzenia można było posłuchać przez Internet. Uroczysty koncert związany z nagrodzeniem tegorocznych laureatów konkursu Radia BBC3 odbędzie się 1 maja w Belfaście.

Na pytanie, jak się grało „w wielkim świecie”, jak reagowała tamtejsza publiczność, Szajkowski odpowiada, że świetnie i natychmiast dodaje: Trzeba wyjaśnić – nie jest prawdą, że zachodnie media nie znają polskiej muzyki! Znają ją bardzo dobrze. Poważni i poważani krytycy oraz dziennikarze muzyczni – tacy jak Charlie Gillet, Ojciec Muzyki, przewodniczący Jury BBC, zajmujący się muzyką etniczną – znają większość polskich zespołów, na przykład Kwartet Jorgi, Orkiestrę św. Mikołaja, Starą Lipę i innych obecnych na polskiej scenie folkowej. Zaskoczył nas totalny profesjonalizm dziennikarzy. Oni są bardzo dobrze przygotowani merytorycznie; wiedzą o czym mówią i co piszą, nie zadają głupich pytań w stylu „od kiedy istnieje zespół?”. W Polsce nie spotkaliśmy się z tak kompetentnymi dziennikarzami.

Jeśli chodzi o reakcje mediów, w Polsce sprawdziło się stare porzekadło mówiące, że „cudze chwalicie, swego nie znacie”. To zapatrzenie na innych i pomijanie lub lekceważenie tego, co pod nosem, to też już taka polska tradycja. Najpierw musiał coś odkryć „świat”, żeby zauważono to na naszym podwórku. Do tej pory, nie licząc okazjonalnych wzmianek o koncertach czy płytach, nikt się specjalnie nie interesował warszawskimi muzykami. Teraz nastąpił zwrot o 180 stopni.

Pojawiają się dziwne propozycje, takie jak wykorzystanie utworów Kapeli w reklamach masła, ciasta czy proszku do prania na co się nie godzimy – mówi Szajkowski. – Dzwonią też ludzie z radia z propozycją nagrania dżingla reklamującego jakieś radio lub występu na gali biznesmenów – i takie pomysły też odpalamy na dzień dobry. Ale to, że media się w ogóle interesują i zaczynają nas niemiłosiernie łechtać po ego i genitaliach, to jest i miłe, a czasem i pożyteczne – niech ta informacja ze świata idzie w nasz kraj. Jak nic nie pisali – nie przeszkadzało; jak nagle sraczka – tym bardziej.

Nagroda jest dla zespołu przede wszystkim motywacją i bodźcem do dalszej pracy. Kapela nie osiada na laurach, szuka dalszych inspiracji, przygotowuje nowe utwory i może w połowie tego roku uda się jej zrealizować nagrania na koleją płytę.

Jakby nie patrzeć, Kapela ze Wsi przeciera szlaki, niesie sztandar. To o niej zrobiło się głośno na scenie międzynarodowej i być może teraz świat zwróci swe zapędzone oko na „kraj kiepskich dróg i kiszonego ogórka”, który ma przecież bogatą tradycję muzyczną i tyle do pokazania i zagrania.

Słów kilka dla niewtajemniczonych: Repertuar Kapeli ze Wsi Warszawa stanowią utwory muzyczno-wokalne z centralnej Polski, współcześnie zaaranżowane tradycyjne tańce, pieśni i przyśpiewki oraz dawne kolędy i pastorałki. Niepowtarzalne brzmienie grupy jest przede wszystkim zasługą wyrazistych osobowości muzyków i odważnych, a mimo to mocno osadzonych w tradycji aranżacji.

Dużą rolę odgrywają też zrekonstruowane archaiczne instrumenty ludowe, na przykład suka biłgorajska oraz przywrócone do życia zapomniane techniki gry na nich. Uroku dodają dawne basy, staropolskie bębny, a także, od niedawna wykorzystywane, liczące sobie prawie sto lat, cymbały. Całość okraszona jest tradycyjnym śpiewem w gwarze, białym głosem.

Maria Pomianowska, muzyk Zespołu Polskiego powiedziała swego czasu: „Kapela spełnia dwa podstawowe warunki folkowego muzykowania: kocha, to, co robi i cieszy się wspólnym graniem oraz jest naturalnie otwarta na wszelakie inspiracje i doświadczenia. Współczesna muzyka folkowa nie może być ťmuzealnie archaicznaŤ ani też ťbez umiaru elektrycznaŤ. Kapela ze Wsi Warszawa łączy szacunek dla tradycji z poszukiwaniem nowych brzmień w sposób mądry i wyważony”.

Entuzjastyczne komentarze świeżych i starych słuchaczy Kapeli można przeczytać na stronie internetowej konkursu: ( http://www.bbc.co.uk/radio3/world/awards2004/profile_warsawvillageband.shtml).

Dyskografia:
1. „Kapela ze Wsi Warszawa” (Kamahuk 1998)
2. „Wiosna Ludu”(Orange World 2001)

Kapela w Internecie:
www.kzww.terra.pl

Laureaci konkursu BBC3 Awards For World Music 2004:
Europa – Ojos De Brujo (Hiszpania)
Afryka – Dara J (Singapur)
Azja – Sevara Nazarkhan (Uzbekistan)
Ameryka Północna i Południowa – Ibrahim Ferrer (Kuba)
Bliski Wschód i Północna Afryka – Kazem El Saher (Irak)
Boundary Crossing – Think Of One (Belgia)
Club Global – DJ Dolores & Orchestra Santa Massa (Brazylia)
Critics Award (Album of 2003) – Rokia Traore „Bowmboi” (Mali)
Newcomer – Kapela ze Wsi Warszawa (Polska)