Polscy etnomuzykolodzy oraz badacze i pasjonaci tradycji muzycznych po raz kolejny spotkali się na Krajowym Seminarium Etnomuzykologicznym. Jubileuszowa edycja odbyła się w Muzeum Azji i Pacyfiku w Warszawie, a swój wyjątkowy charakter zawdzięcza także dofinansowaniu ze środków Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego pochodzących z Funduszu Promocji Kultury – państwowego funduszu celowego. Patronatu medialnego udzieliło spotkaniu „Pismo Folkowe”.
Podczas trzydniowej konferencji (19–21 kwietnia 2024 roku) miało miejsce siedem sesji naukowych, artystyczne wydarzenia towarzyszące i spotkania nieformalne. Łącznie wzięło udział 31 prelegentów z 10 ośrodków naukowych w kraju i jednego z Ukrainy oraz ośmiu badaczy niezależnych.
Pierwsza sesja poświęcona była kontekstom polsko-białorusko-ukraińskiej etnomuzykologii (Uwagi porównawcze o etnomuzykologii polskiej i ukraińskiej, prof. Piotr Dahlig, Uniwersytet Warszawski), w tym problemom styku kultur na pograniczach i imigracji. Druga koncentrowała się na badaniach dotyczących problemów powojennych migracji na terenach Polski (Muzyka jako medium oswajania przestrzeni i rewitalizacji społecznej Łemków w nowym środowisku osiedlenia po 1947 roku, dr hab. Tomasz Nowak, Uniwersytet Warszawski), jak też prezentowała perspektywę współczesnych postaw badawczych nad ruchem pielgrzymkowym w Polsce (Barbara Śnieżek, Instytut Sztuki Polskiej Akademii Nauk). Pierwszego dnia usłyszeliśmy także referat Rafała Miśty pt. Wisła jako szlak i bariera dyfuzji kulturowej folkloru muzycznego.
Drugi dzień konferencji rozpoczął się w przestrzeniach Targowiska Instrumentów, jednego z wydarzeń festiwalu Wszystkie Mazurki Świata, z którym zainicjowano współpracę poprzez przeprowadzenie sesji instrumentologicznej X KSE. Referaty wygłosiły dr Ewelina Grygier (Uniwersytet Warszawski, Drewniany flet poprzeczny starego systemu a tradycyjne kultury muzyczne) i dr Maria Szymańska-Ilnata (Muzeum
Azji i Pacyfiku, Kiedy „obce” staje się „swoim”. Klasyfikacja instrumentów muzycznych w kulturze Minangkabau [Sumatra Zachodnia]).
Na dalszą część konferencji uczestnicy powrócili do MAiP, gdzie dr Arleta Nawrocka-Wysocka (Instytut Sztuki Polskiej Akademii Nauk) wygłosiła wykład wprowadzający pt. Muzyka i migracje jako wyzwanie badawcze dla Etnomuzykologii w XX i XXI wieku. Temat tegorocznego seminarium zrodził wiele dyskusji, co pokazało, jak ważne dla tego środowiska są naukowe spotkania. W kolejnych sesjach pojawiły się tematy pieśni i śpiewu jako przejawu tożsamości, jak to miało miejsce w przypadku tradycji śpiewaczych Serbów Dalmatyńskich (badacze niezależni – Kacper Siejkowski, Zofia Zaborowska) oraz tradycji Śląska i Dolnego Śląska, której wystąpienia poświęcili dr Gabriela Gacek (Uniwersytet Jagielloński) i dr Mariusz Pucia (Uniwersytet Opolski).
Sobotni wieczór upłynął na radosnym świętowaniu jubileuszu Polskiego Seminarium Etnomuzykologicznego. Był to czas na podziękowania założycielom tej cennej inicjatywy – dr Weronice Grozdew-Kołacińskiej, dr Dorocie Majerczyk i dr. hab. Tomaszowi Nowakowi, kolejnym członkom Zarządu oraz obecnemu Zarządowi za sprawną organizację seminarium, cenne inicjatywy towarzyszące działaniom PSE, jak powołanie i prowadzenie czasopisma naukowego „Etnomuzykologia Polska”, jedynego w Polsce recenzowanego rocznika, w całości poświęconego problemom etnomuzykologicznym. Zwieńczeniem wieczoru był koncert zespołu Poniemnie, który powstał w środowisku muzykologii warszawskiej z inicjatywy Anastasiyi Niakrasavej i który wykonuje tradycyjne pieśni ludowe z Poniemnia. Dodatkową niezapowiedzianą atrakcją był gościnny występ zespołu KASARY z Białorusi.
Drugi z zaplanowanych wykładów wprowadzających miał miejsce trzeciego dnia X KSE, a prelegentem był dr Łukasz Smoluch (Uniwersytet Adama Mickiewicza). Pod tytułem Badacz terenowy jako migrant, migrant jako badacz terenowy kryła się wnikliwa analiza sylwetek Bronisława Piłsudskiego i Louisa Sarno – symbolicznych postaci w historii badań etnomuzykologicznych.
Kolejne sesje obejmowały problemy pozaeuropejskich kultur muzycznych lub Polaków mieszkających poza granicami. Dr Dorota Majerczyk przyjrzała się pochodzącemu ze Spiszu Markowi Czurei, romskiemu skrzypkowi zamieszkałemu w Wielkiej Brytanii. Magdalena Tejchma ukazała losy Polaków w Brazylii, a Jakub Czapla (Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II) – w Teksasie. Usłyszeliśmy także, czym jest calypso – afrykański gatunek muzyczny z Trynidadu (Christopher Ballengee, Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II). Aya Al Azab-Ruszowska (Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II) omówiła problem inności i emigracji na przykładzie arabskiego bluesa, zaś Miłosz Rybarski (Uniwersytet Muzyczny Fryderyka Chopina) zaprezentował nieznaną polskim słuchaczom muzykę organową kompozytorów afroamerykańskich XX wieku.
Dopełnieniem ostatniego dnia jubileuszowej edycji seminarium były: prezentacja działalności International Council for Traditions of Music and Dance, które skupia także członków Polskiego Seminarium Etnomuzykologicznego, oraz warsztaty śpiewacze poprowadzone przez dr Weronikę Grozdew-Kołacińską i oprowadzanie kuratorskie dr Marii Szymańskiej-Ilnaty po wystawie Muzeum Azji i Pacyfiku „Strefa dźwięków”.
Trzydniowa konferencja cieszyła się dużym zainteresowaniem. Każda z sesji gromadziła wielu słuchających i czynnie biorących udział w dyskusjach. Wymiernym efektem będzie opublikowanie w wolnym dostępie tych referatów, które pozytywnie przejdą procedurę recenzyjną rocznika „Etnomuzykologia Polska”.
Agata Kusto
Wiceprezeska Polskiego Seminarium Etnomuzykologicznego
Polscy etnomuzykolodzy oraz badacze i pasjonaci tradycji muzycznych po raz kolejny spotkali się na Krajowym Seminarium Etnomuzykologicznym. Jubileuszowa edycja odbyła się w Muzeum Azji i Pacyfiku w Warszawie, a swój wyjątkowy charakter zawdzięcza także dofinansowaniu ze środków Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego pochodzących z Funduszu Promocji Kultury – państwowego funduszu celowego. Patronatu medialnego udzieliło spotkaniu „Pismo Folkowe”.
fot. A. Kusto