Pieśni postne - szczera wiara, żywa pogodność

"[...]
Racz nam dać Panie w niebie mieszkanie
Tyś jest wonny kwiat.
Ślicznaś lilija Panna Maryja
Módl się za nami."

"Gwiazdo jasności, Panno czystości"
wyk. Anna i Witold Broda z Węgajt k/Olsztyna

W soboty 6, 13 i 20 marca 1999 od godziny 19.00 w dolnym kościele św. Krzyża w Warszawie przy ul. Krakowskie Przedmieście 1 odbywały się spotkania z pieśnią postną "Pozwól mi Twe męki śpiewać", organizowane - jak - co roku przy współudziale Stowarzyszenia Dom Tańca. Przy tej okazji zbierane były datki na Hospicjum Onkologiczne w Warszawie na Ursynowie przy ul. rtm. Pileckiego 105. Mecenat objęły: Urząd Gminy Warszawa-Centrum oraz Fundacja Kultury.

Dzięki wydrukowanym przez DT specjalnie na tę okazję śpiewnikom można było naocznie i "nausznie" przekonać się o zaskakującej wariacyjności prezentowanych tekstów. Ta sama fabuła mogła być przedstawiona podobnie, a jednak zupełnie innymi słowami. Zwróciłem na to uwagę już podczas pieśni "Rozmyślajmy dziś wierni chrześcijanie" wykonywanej przez zespół śpiewaczy z Gałek Rusinowskich z Radomskiego (dzisiejsza wersja starej pieśni) oraz w wykonaniu Jana Nasiadko i Adama Piotrowskiego z Mątwicy k/Łomży - tu była ona zaśpiewana nawet w zgodzie ze śpiewnikiem. Na tym choćby przykładzie można było zaobserwować nie tylko zmienność formy, w jakiej pieśni zachowały się do naszych czasów powtarzane z pokolenia na pokolenie, ale i ich różnice w poszczególnych regionach.

Teksty pieśni w śpiewnikach zaczerpnięto z następujących źródeł pisanych: śpiewnika "Pieśni nabożne", Suwałki 1995 (I wyd. 1925); O. Kolberga "Łęczyckie" (reprint 1889); M. M. Mioduszewskiego "Śpiewnik kościelny 1838"; (z rękopisów wiernych parafii) "Zbiór pieśni żałobnych i pogrzebowych", Szczałb 1993.

Śpiewali i grali: (6 marca) Marianna Kowalska z Przystałowic, śpiewaczki z Gałek Rusinowskich, Piotr Młodawski ze Skrzyńska; (13 marca) zespół śpiewaczy "Jarzębina" z Kocudzy (Biłgorajskie); (20 marca) Anna (śpiew, cymbały) i Witold (skrzypce) Broda z Węgajt k/Olsztyna, Agata Harz-Mazur z Warszawy, Jan Nasiadko z Mątwicy k/Łomży, Adam Piotrowski z Łomży, Janusz Prusinowski z Mławy (śpiew, lira korbowa).

Zaproszone zespoły występowały w strojach regionalnych, co dodawało podniosłości w chłodnych, palmowo sklepionych murach kościelnych. Świetna akustyka i przygaszone światła sprawiały jeszcze bardziej intymną atmosferę. Bardzo dobrym pomysłem była też różnorodność zaproszonych wykonawców i ich współistnienie podczas koncertu. Pieśni postne charakteryzują się prostą, powtarzającą się melodią, często kilkunastoma i więcej zwrotkami, tak więc przemieszanie wykonań czysto wokalnych oraz wokalno - instrumentalnych ożywiało atmosferę.

Koncert 20 marca był odmienny od wcześniejszych. Przede wszystkim odstawał różnorodnością zaproszonych wykonawców, skąd przyjechali, no i tym, że niektórzy przywieźli ze sobą instrumenty. Zaowocowało to akompaniamentem do wykonywanych pieśni. Janusz Prusinowski, na wzór wędrownego dziada, który niósł wieści od miejscowości do miejscowości zarabiając na nocleg i strawę okolicznościowym śpiewem, przygrywał sobie na lirze korbowej. Nie przypuszczałem spotkać się z tak równym głosem. Lira dodawała mu blasku i powagi. Witold Broda zacinał na skrzypkach, a nawet w jednej pieśni Anna wtórowała mu na cymbałach. Te fragmenty muzyczne nieco rozluźniały koncert pieśni oparty na pojedynczych, powtarzanych tematach. Mogą się bowiem one przy pierwszym podejściu wydać monotonne. Jednak już po chwili można odkryć coś głębszego. W melodyce refrenów zręcznie złożone dźwięki wpadają w ucho pomimo upływu dziesiątek i więcej lat. A zatem stykamy się z przeszłością na co najmniej dwóch płaszczyznach - religijnej i kulturowej.

Po części artystyczno-refleksyjnej można było wysłuchać rozważania zaproszonego O. Pasjonisty na temat śmierci i odrodzenia, pasyjnej duchowości pomiędzy religiami połączonymi znakiem krzyża.

W planach były jeszcze następujące spotkania: 27 marca 1999, 19.00, kaplica klasztorna przy kościele św. Jacka w Warszawie, ul. Freta; 28 marca 1999 (niedziela), 19.15, sanktuarium O.O. Pasjonistów w Przasnyszu.

Niestety, o ile o wcześniejszych spotkaniach można było dowiedzieć się trochę wcześniej, o tyle ta informacja została podana zbyt późno. Tego typu wydarzenia trzeba zapowiadać z odpowiednim wyprzedzeniem, aby wszyscy chętni mogli zaplanować swoje w nich uczestnictwo. Przyznaję, że o dokładnych terminach i programie dowiedziałem się od organizatorów przypadkiem po wcześniejszych bezskutecznych próbach znalezienia odnośnej informacji na słupach ogłoszeniowych oraz w Internecie. W tym przypadku to "informacja znalazła mnie", a nie na odwrót.