Pieśni nie tylko święte

Dawniej śpiew był powszechną formą ekspresji mieszkańców wsi. Aby całe bogactwo tego przejawu kultury tradycyjnej nie zaginęło, potrzebni są ludzie, którzy przechowają je w swojej pamięci i przekażą innym. Takie osoby na Podlasiu gromadzą wiejskie zespoły śpiewacze, które dawne pieśni i obrzędy wykonują i przypominają podczas wszelkich uroczystości, a także zwykłych spotkań towarzyskich i rodzinnych.

Seria nagrań trzech zespołów śpiewaczych z okolic Czeremchy - ze Wsi Czeremchy, Dobrywody i Wólki Terechowskiej - ma na celu przedstawienie różnorodności ludowego śpiewu wschodniego Podlasia. Większość pieśni, zarówno tych religijnych jak i świeckich, ma przyporządkowane tradycją miejsce w czasie i przestrzeni. Cykl doroczny splata się z cyklem rodzinnym, a najważniejsze wydarzenia, prace i obrzędy wymagają określonej, szczególnej oprawy muzycznej, jaką na terenie Podlasia jest głównie śpiew. Mieszkańcy wsi, z których pochodzą nagrania, mówią i śpiewają po swojomu, czyli w tutejszej gwarze.

Wieś Czeremcha jest jedną ze starszych na wschodnim Podlasiu; leży na skraju Puszczy Białowieskiej.Zespół Śpiewaczy ze Wsi Czeremchy powstał ponad dwadzieścia lat temu. Tworzą go obecnie cztery śpiewaczki - Luba Salińska, Anna Kierdelewicz, Wiera Panasiuk i Maria Kierdelewicz - które śpiewają także w chórze cerkiewnym. Wszystkie członkinie zespołu pochodzą ze Wsi Czeremchy.

Do najczęściej wykonywanego repertuaru śpiewaczek ze Wsi Czeremchy należą pieśni liryczne i religijne. Są wśród nich pieśni kozackie, miłosne, żartobliwe, pieśń rekrucka, pogrzebowa, wielkopostna, kolędy. Ciekawym i unikalnym elementem repertuaru są świeckie pieśni kolędowe (kol'adki). W wyborze znalazł się także wianek pieśni korowajowych, poza tym pieśń wiosenna - wesnianka oraz pieśń na chrzciny. Większość pieśni śpiewana jest w dwugłosie.

Dobrywodę otaczają lasy. Spomiędzy pagórków, na których leży wieś, wypływa źródełko dające - według tradycji - wodę o leczniczych właściwościach; to od niej pochodzi nazwa miejscowości.

Zespół Śpiewaczy z Dobrywody istnieje od ponad trzydziestu lat i jest jednym z najstarszych działających na Podlasiu. Obecnie gromadzi on sześć śpiewaczek - Walentynę Klimowicz, Ninę Jawdosiuk, Barbarę Jakimiuk, Paulinę Sawczuk, Mirosławę Ziniewicz i Marię Klimowicz. W nagraniu wzięło udział siedem - Antonina Sidoruk, najstarsza wykonawczyni, której pamięć stanowiła prawdziwą skarbnicę pieśni i dawnych zwyczajów, zmarła kilka miesięcy po dokonaniu nagrania.

Pieśni odpowiadają chronologii cyklu kalendarza wiejskiego. Rozpoczynają go wiosenne rohulki, które śpiewa się od Wielkanocy do niedzieli przewodniej i wysnynki wykonywane po niedzieli przewodniej, po czym następują pieśni lata - sianokośne i żniwne. Repertuar zimowy to głównie kolędy i pieśni weselne, gdyż zima i karnawał to tradycyjna pora wiejskich wesel. Oprócz pieśni weselnych śpiewy cyklu rodzinnego reprezentuje pieśń pogrzebowa. Jedną z najpiękniejszych pieśni "świętych" w repertuarze zespołu śpiewaczego z Dobrywody jest pieśń maryjna "Caryca Niebiesnaja".

Wólka Terechowska jest niewielką wsią położoną w pobliżu Czeremchy.

Zespół Śpiewaczy Wólczanki z Wólki Terechowskiej istnieje od ponad dwudziestu lat. Członkinie zespołu śpiewają także w chórze cerkiewnym. Tylko dwie z nich pochodzą z Wólki Terechowskiej, pozostałe trzy przybyły do wsi po zamążpójściu. Zespół tworzy Walentyna Weremczuk, Wiera Roszczenko, Olga Wieremczuk, Anna Androsiuk i Nadzieja Paszkowicz.

Śpiewaczki najczęściej wykonują pieśni liryczne, które przeważają w przygotowanym repertuarze. Na kasecie znalazła się także pieśń wielkopostna, pogrzebowa, cerkiewna, kolędy oraz kol'adki śpiewane przed Bożym Narodzeniem podczas wspólnych wieczornych spotkań. W wyborze są też przyśpiewki weselne, pieśń żartobliwa o lichej doli, pieśni weselne, pieśń wiosenna rohulka oraz pieśń na chrzciny.

Nagrań dokonywano od 30 maja 2001 do 11 marca 2004.

Wydawcą wszystkich kaset jest Stowarzyszenie Miłośników Kultury Ludowej w Czeremsze - ul. 1 Maja 77, 17-240 Czeremcha; tel./fax: (0-85) 68 50 084, tel.: 0 602 315 844.