Nowości książkowe

„Przed ołtarzem pól…”. Święci w kulturze ludowej

Damian Gocół, Joanna Szadura (red.)

Wydawnictwo UMCS, Lublin 2021

Publikacja jest drugim tomem serii wydawniczej EtnoBiblioteka, poświęconej problematyce kultury ludowej i jej współczesnych interpretacji. Autorzy pochylili się nad tematyką religijności ludowej. Skupili się na zakorzenionych w tradycji wiejskiej wyobrażeniach o świętych, często nieortodoksyjnych i dalekich od dogmatycznego sformalizowania.

„Tom z cyklu EtnoBiblioteka […] jest zbiorem artykułów poświęconych niezwykle frapującemu aspektowi funkcjonowania tradycyjnej kultury, a mianowicie fenomenowi religijności ludowej, ze szczególnym uwzględnieniem specyfiki i właściwości kultu religijnego, widzianego z perspektywy interdyscyplinarnej (słowo – dźwięk – obraz). Niewątpliwie ujęcie takie wpływa na dobór znajdujących się w zbiorze tekstów. Autorzy (niezależnie od reprezentowanej dyscypliny) szczególną uwagą obdarzyli rolę, jaką w tym kulcie odgrywają święci (a raczej utrwalone w świadomości zbiorowej wyobrażenia o nich), stąd też w zbiorze odnajdujemy zarówno analizy poświęcone ludowym opowieściom o świętych, często widzianym poprzez pryzmat wierzeń pogańskich (magii i wróżb), jak też prace dotyczące swoistego ewoluowania omawianych wizerunków w czasie (por. uwagi dotyczące zmian w obrazie świętych w pieśniach: od tradycyjnych pieśni ludowych do współczesnego folku)” – z recenzji dr hab. Marzeny Marczewskiej, prof. UJK.

Wieś–dwór–miasteczko. Historia zapisuje – Muzeum Wsi Lubelskiej opowiada
Grzegorz Miliszkiewicz, Łucja Kondratowicz-Miliszkiewicz, Halina Stachyra
Muzeum Wsi Lubelskiej, Lublin 2021

Najnowszy katalog jest owocem badań pracowników naukowych Muzeum, autorów scenariuszy wystaw i jednocześnie kustoszy kolekcji kluczowych dla treści katalogu. Motywem przewodnim wydawnictwa jest prezentacja przykładów społeczno-gospodarczej koegzystencji wsi, dworów i miasteczek w okresie od schyłku XIX wieku po ostatnie lata II Rzeczypospolitej. Kluczem do podjęcia wybranych tematów z życia społeczno-gospodarczego przedwojennych miasteczek stały się muzealne ekspozycje oraz prezentowane w nich zabytki. Katalog składa się z trzech części. Pierwsza z nich prezentuje wybrane ekspozycje z przestrzeni skansenowskiej składające się na triadę, tj. ekspozycje wiejskie, miasteczkowe i dworska. Druga dedykowana jest zabytkom ściśle korespondującym z osią tematyki. W trzeciej zaś znaleźć można archiwalia, w tym wywiady i źródła ikonograficzne. Katalog zawiera liczne fotografie, ilustracje, noty katalogowe oraz noty historyczne, a także propozycje działań edukacyjnych. Pełna treść wydawnictwa w formacie PDF jest dostępna na stronie internetowej Muzeum Wsi Lubelskiej: www.skansen.lublin.pl. Wydawnictwo zostało dofinansowane ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego.

Bestiariusz słowiański. Opowiadania demoniczne,
Aleksandra Dobrowolska, Łukasz Wodziński
Wydawnictwo Mysikrólik, Warszawa 2021

Jedyne w swoim rodzaju albumowe wydawnictwo. Znajduje się w nim 14 krótkich opowiadań Aleksandry Dobrowolskiej oraz zdjęcia Łukasza Wodzińskiego ilustrujące tematykę słowiańskiej demonologii. Większość opowiadań, utrzymanych w konwencji horroru, pisana jest w języku stylizowanym na prasłowiański. Przedstawiony został cały zbiór nadprzyrodzonych postaci, które straszyły naszych przodków: baba cmentarna, sporysz, wilkołak, wiedźma, baba wodna, strzyga, kania, tęsknica, południca, mamuna, bies, Baba Jaga, utopiec, brzeginia. Całość spina klimat grozy utrzymany w publikacji, który podkreślają mroczne, ciekawie wystylizowane, dopracowane pod względem stroju, makijażu czy charakteryzacji fotografie. W zbiorze znajduje się słowniczek archaicznych zwrotów. „Na początku Czasu dwaj bracia byli, Jasnym i Ciemnym zwani. I byli oni jak własne odbicie. Jak lewy i prawy, albowiem jasność nie może istnieć bez mroku, a po dniu musi zawsze noc nastąpić. Tako i każde stworzenie ma cząstkę jasną i ciemną. Niektóre jednak mają więcej z ciemnego, a inne z jasnego brata, albowiem taka była wola ich stworzenia i dziedzictwa. Jako że między krwią z krwi zgody być jednak nie mogło, to raz jeden dodał więcej od się, innym drugi. I jako jest pszczoła pracowita, jako i osa zajadła”.