Nowości książkowe

Polskie kolędy i pastorałki w źródłach pisanych i ludowej tradycji muzycznej
Kinga Strycharz-Bogacz

Resursa Obywatelska, Radom 2020

Publikacja jest wynikiem warsztatów „Staropolskie kolędowanie”, które zorganizował i zrealizował Ośrodek Kultury i Sztuki „Resursa Obywatelska” w Radomiu. Inicjatywa ta zastąpiła w 2020 roku odbywający się w tym mieście Ogólnopolski Festiwal Kolęd i Pastorałek „Staropolskie kolędowanie”, którego osiemnasta edycja miała miejsce w grudniu 2019 roku. Z tego względu publikacja jest przeznaczona dla uczestników tych warsztatów. Składa się ona z dwóch części. W pierwszej autorka przedstawiła genezę, historię i rozwój gatunku pieśni bożonarodzeniowych, odnosząc się do ich zapisów rękopiśmiennych i drukowanych oraz nagranych przekazów ustnych. Przeprowadzone badania dowiodły funkcjonowania wielu pozaśpiewnikowych wersji kolęd i pastorałek, wykazujących uwarunkowania regionalnej tradycji muzycznej. Ta genetycznie ludowa twórczość jest niezwykle cenna, a jako nigdzie nie zapisana, zasługuje na szczególną uwagę, dlatego w tekście autorka zamieściła sporządzone własnoręcznie transkrypcje muzyczne wybranych pieśni. Ich rozszerzenie zawiera aneks muzyczny. Są to 23 przekazy, wśród których odnotowujemy pojedyncze wersje melodyczne pieśni, jak też pieśni posiadające kilka wersji melodycznych. Wszystkie materiały muzyczne pochodzą z Archiwum Muzycznego Folkloru Religijnego przy Katedrze Etnomuzykologii i Hymnologii Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego Jana Pawła II (AMFR KUL).

Bękarty pańszczyzny. Historia buntów chłopskich
Michał Rauszer

Wydawnictwo RM, Warszawa 2020

Do czego doprowadzić mogą głód i ciężka praca? I kiedy wyzysk staje się nie do zniesienia? W swojej najnowszej książce Michał Rauszer odpowiada na te i inne pytania, a także analizuje historyczny fenomen buntów chłopskich. Wykorzystując interdyscyplinarne narzędzia, przygląda się wybuchającym w całej Europie antyfeudalnym wojnom chłopskim i dziewiętnastowiecznej rabacji galicyjskiej.
Rauszer nie rozpatruje tych wydarzeń w kategoriach spontanicznych czy zorganizowanych wystąpień politycznych, nie ogranicza się również do stworzenia kroniki walki klasowej. Bunty chłopskie okazują się bowiem jednym z kluczowych procesów konstruowania kultury oporu, która w swoich zróżnicowanych i determinowanych historycznie przejawach może być inspirująca także dzisiaj.
„Seria Ludowa Historia Polski ma stanowić przyczynek do odzyskania zapomnianych dziejów zwykłych ludzi. Chcemy w niej przedstawiać najciekawsze prace na temat tych, którzy nie kwalifikowali się do narodu Sarmatów, choć byli prawdziwą solą ziem dawnej Rzeczypospolitej. Będą to zatem książki o chłopach pańszczyźnianych, miejskiej biedocie, ludziach luźnych, a wreszcie proletariacie” – przyznaje Przemysław Wielgosz, redaktor merytoryczny serii.

Biesiada kurpiowska
Laura Bziukiewicz

Wydawnictwo Literackie Białe Pióro, Warszawa 2020

Biesiada kurpiowska to książka (w wersji dwujęzycznej – polskiej i angielskiej), w której autorka mierzy się z projektem zebrania, usystematyzowania i przedstawienia w przystępnej formie specyficznej kuchni, która powstała na Kurpiach w okresie międzywojennym i utrzymała się do lat 60. XX wieku. Jest to kuchnia bardzo nietypowa, bazująca wyłącznie na wąskiej gamie lokalnych produktów, o oryginalnym nazewnictwie. Jej zachowanie i rozpowszechnienie w jak najczystszej formie ma znaczenie wyjątkowe dla wiedzy i tożsamości kulturowej nowego pokolenia.
Kurpie Zielone to region, w którym ze względu na izolację geograficzną oryginalne tradycje ludowe przetrwały do naszych czasów. Pomimo tego, że żyją tu jeszcze osoby, których ustna relacja jest bezcennym źródłem wiedzy na temat kultury tego regionu, nadal brakuje dobrych pozycji opisujących tradycję kulinarną tego terenu.
Autorce udało się porozmawiać z wieloma osobami, dla których kurpiowskie tradycje kulinarne wciąż są żywe, a następnie spisać receptury i opracować prezentowane dania. Przepisy mają być nie tylko środkiem promocji kultury regionu, wpisującym się w dotychczasową działalność autorki jako lokalnej twórczyni ludowej, ale również czynnikiem angażującym czytelnika do aktywnego jej odbioru, bez względu na jego miejsce zamieszkania, narodowość, wiek czy inne bariery.