Nowości książkowe

Etnografowie i ludoznawcy polscy. Sylwetki, szkice biograficzne, t. 5
Katarzyna Ceklarz, Anna Spiss, Jan Święch (red.)

Polskie Towarzystwo Ludoznawcze, Kraków 2019

Oddajemy do rąk Czytelników piąty tom słownika [...]. W słowniku znalazł się ogromny materiał z zakresu historii etnografii, etnologii, antropologii kulturowej, folklorystyki, muzealnictwa etnograficznego, ochrony dziedzictwa kulturowego oraz ruchu regionalnego, prezentowany przez pryzmat życiorysów wielu pokoleń uczonych, muzealników, regionalistów oraz animatorów kultury — zarówno postaci wielkich, jak i tych mniej znanych, niekiedy zaś zupełnie zapomnianych, które nauki swoich mistrzów przełożyły na twórczą oraz organizacyjną pracę na rzecz społeczności lokalnych [...]. Na piąty tom Etnografów i ludoznawców... składają się 53 noty biograficzne. Podobnie jak w poprzednich, przyjęto tzw. holenderski system układu haseł. Znaczną część biogramów opracowali autorzy, którym opisywane osoby były znane i bliskie. Wiele tekstów wymyka się szablonowym ujęciom biograficznym i tworzy barwne narracje, pełne ciekawych szczegółów. Całość pracy nawiązuje jednak do klasycznych — konserwatywnych w najlepszym znaczeniu tego słowa — słowników biograficznych.

Śladami Bambrów
Anna Plenzler

Wydawnictwo Miejskie Posnania, Poznań 2019

W 2019 roku mija trzysta lat, odkąd pierwsi Bambrzy przybyli do wsi Luboń. W pierwszej połowie XVIII wieku koloniści spod Bambergu na życzenie władz Poznania zasiedlili kolejne wsie miejskie – Dębiec, Bonin, Rataje, Wildę, Górczyn i Jeżyce. Wydana z tej okazji książka Anny Plenzler nie jest klasycznym przewodnikiem. To bogato ilustrowana opowieść o tym, co w sferze duchowej i materialnej pozostało po osadnikach z Bambergu przybyłych do Poznania i po kolejnych pokoleniach ich potomków wrastających w poznańską społeczność, którą z czasem uznali za własną, pamiętając jednak o swoich korzeniach. Dzięki tej książce czytelnicy poznają ich dzieje, kulturę, tradycje, obyczaje, odnajdą bamberskie ślady w Poznaniu, poznają też Bamberg – miasto, w którym przed wiekami zaczęła się historia wielu poznańskich rodzin.

Handmade in Wiśniowa. Wiśniowsko rócno robota
Joanna Dziadowiec-Greganić, Agnieszka Dudek

Polskie Towarzystwo Ludoznawcze, Gminny Ośrodek Kultury i Sportu w Wiśniowej, Wiśniowa–Wrocław 2019

Przedmiotem niniejszej publikacji jest dziedzictwo kulturowe tego administracyjnie wyznaczonego terenu, które stanowią szeroko rozumiane tradycyjne profesje, umiejętności i praktyki. Jej główny cel natomiast stanowi nakreślenie i interpretacja dwóch wybranych wymiarów owego dziedzictwa: artystycznych i użytkowych działań (wy)twórczych – ogniskujących się wokół tytułowego klucza handmade in Wiśniowa, czyli wiśniowskiej rócnej/rocnej/ryncnej/ręcnej roboty – oraz handlu będącego sposobem dystrybucji owoców tych pierwszych m.in. w specjalnie do tego zaaranżowanej przestrzeni miejscowego targu/jarmarku.
Dodatkowo, te dwie mocno zespolone ze sobą osie wiśniowskiej opowieści ukazane zostały nie tyle w sposób konstatywny, statyczny, stwierdzający, ale performatywny, sprawczy i wykonawczy: w działaniu, w akcji, czyli bezpośredniej rozmowie z miejscowymi przedstawicielami tychże tradycyjnych praktyk. Osoby te to szeroko rozumiani (wy)twórcy, (prze)twórcy oraz handlarze i drobni przedsiębiorcy, rzemieślnicy, rękodzielnicy, hodowcy, rolnicy, konstruktorzy i artyści działający w obrębie gminy – zarówno w przeszłości, jak i aktualnie – tak amatorsko, hobbystycznie, jak i zawodowo, zarobkowo. Innymi słowy, zamysłem autorek było, aby (wy)twórcze (rzemieślnicze i rękodzielnicze) oraz jarmarczne (handlowe) dziedzictwo wiśniowskie przedstawić poprzez narrację jego dziedziców – mieszkańców gminy.
Materiał został pozyskany i opracowany pod kierownictwem dr Joanny Dziadowiec-Greganić przez badaczy Państwowego Muzeum Etnograficznego w Warszawie oraz pracowników Gminnego Ośrodka Kultury i Sportu w Wiśniowej [...]. Ukierunkowany jest na wypełnienie znaczących luk w zakresie inwentaryzacji, dokumentacji, ochrony, interpretacji i popularyzacji wybranego – przez samych mieszkańców – aspektu różnorodnego dziedzictwa kulturowego pogranicznej gminy Wiśniowa.

Sugerowane cytowanie: Nowości książkowe, "Pismo Folkowe" 2019, nr 145 (6), s. 42.