Nowości książkowe

Stroje krakowskie. Historie i mity
Elżbieta Pobiegły, Ewa Rossa (red.)

Muzeum Etnograficzne im. Seweryna Udzieli w Krakowie, Kraków 2017

To rozległa, wieloaspektowa i zaskakująca analiza strojów krakowskich. Daje poznać, z jak nieoczywistym, a jednocześnie żywotnym zjawiskiem mamy do czynienia. Praca nad jej powstaniem objęła trzy lata badań prowadzonych w zasobach muzealnych w kraju i za granicą, a jednocześnie w ponad stu miejscowościach w Małopolsce. Badań prowadzonych ze starannością i pasją. Autorki przekopały się przez ogromny materiał – muzealia, archiwalia, literaturę przedmiotu, a zarazem nieprzebadane dotąd źródła (np. pamiętniki, rodzinne albumy, doniesienia prasowe, strony internetowe). Poddały refleksji konwencje, w jakich wytwarzano badane materiały oraz konteksty ich użytkowania – polityczne, społeczne, gospodarcze, kulturowe. Krytyczne podejście do tematu zrodziło ciekawe pytania, odnowiło myślenie, zarysowało nowe horyzonty. Idąc tropem zbiorów, zdjęć, notatek, a także rodzących się intuicji, autorki wyruszyły w teren. Podczas spotkań i rozmów ożywiały pamięć, spisywały historie i komentarze. Dowiodły, że temat należy rozpisać na wiele opowieści, co podaje w wątpliwość dotychczasowe ujęcia i rewiduje utarte przekonania. Książka przedstawia wiarygodny obraz niespotykanej wariantywności strojów krakowskich. Zaświadcza, że temat jest przede wszystkim częścią życia, wyobraźni, kultury, przenikania się mód, wpływów, fascynacji. Dowodzi, że sposób postrzegania strojów krakowskich, ich mityzacja to poniekąd osobny – także intrygujący – rozdział w historii polskiej mentalności. Publikacja zawiera ciekawie dobrany i atrakcyjnie przedstawiony materiał ikonograficzny. Wszystkie zasoby fotografowane były w specjalnych ujęciach.

Etnogadki. Opowiastki o dawnych obrzędach i zwyczajach
Monika Michaluk, Witold Przewoźny

Albus, Poznań 2018

Bogato ilustrowana książka adresowana do dzieci i ich opiekunów, która starszych czytelników skłania do wspomnień, a przed młodszymi odsłania tajemnice świata natury i związanych z nią obrzędów i tradycji. Książka jest efektem spotkania niezwykłych twórców: Moniki Michaluk, Michała Stachowiaka (ilustratora) oraz Witolda Przewoźnego, których pasja w odkrywaniu świata naszych przodków – pełnego mądrości, magii i tajemnic widoczna jest na każdej stronie publikacji.
Autorzy wierzą, że lektura publikacji, opartej na rzetelnej wiedzy etnograficznej, może stać się pretekstem do dialogu międzypokoleniowego, który pozwoli zachować pamięć o zapomnianych ludowych zwyczajach. Młody czytelnik dowie się z niej, skąd się wzięły polskie święta. Jak żyli ludzie zanim wymyślono zegary i kalendarze? Po czym poznajemy, że pory roku się zmieniają? Dlaczego czas nie chodzi spać? Piękna szata graficzna książki to połączenie nowoczesnych trendów w ilustracji z motywami ludowymi.

Między dźwiękami Skalnego Podhala. Współczesna góralszczyzna
Maria Małanicz-Przybylska

Wydawnictwo Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa 2018

Góralszczyzna i współczesne życie Górali obserwowane z perspektywy tradycji i muzyki. Czym dla współczesnych Górali jest góralszczyzna? Jak można na nią patrzeć, jak ją rozumieć? Przyglądając się dzisiejszej rzeczywistości Skalnego Podhala poprzez jej dźwięki – a więc muzykę, jaka rozbrzmiewa pod Tatrami – autorka stara się odpowiedzieć na te pytania. Muzyka, uwikłana w konteksty dotyczące tożsamości Górali, ich stosunek do własnej tradycji, istotnych lokalnie wartości i sposobów życia, wydaje się doskonałym „szkłem powiększającym”, poprzez które możemy lepiej dostrzec, co znaczy w nowoczesnym świecie „bycie Góralem”. Książka skierowana jest zarówno do naukowców, jak i wszystkich czytelników, którzy interesują się Podhalem i jego muzyką.
W książce znalazły się rozdziały poświęcone historii badań nad muzyką Podhala i praktycznemu wykorzystaniu współczesnego kanonu muzyki tradycyjnej, schlebianiu gustom turystów i kształtowaniu współczesnej kultury przez przyjezdnych. Można też poszukać odpowiedzi na pytanie czy disco polo jest współczesną muzyką ludową Tatr, przeczytać o miejscu kobiet w przestrzeni muzycznej Podhala i o nowej muzyce góralskiej.