Nowości książkowe

Wesela 21 Dorota Majkowska-Szajer, Magdalena Zych (red.)

Muzeum Etnograficzne im. Seweryna Udzieli, Kraków 2015

Wesela 21 to książka powstała na podstawie pięcioletnich badań terenowych prowadzonych w latach 2009-2014. W bogatym zbiorze materiałów zebranych podczas trwania projektu znalazły się rozmowy ze specjalistami ślubno-weselnej branży, dokumentacja przygotowań do ślubu i udziału w uroczystościach – dowody towarzyszenia parom w tych pełnych emocji momentach, wreszcie rejestracje dźwiękowe pięciu wesel. Jak łączą się w pary ludzie na początku XXI wieku? Jak wyglądają przygotowania do „godziny zero” i co dzieje się, kiedy opadną emocje? W jaki sposób moc obrzędu wciąga w wir wydarzeń? Na trzystu dwunastu stronach książki wybrzmiewa język dzisiejszej, weselnej opowieści, w której splatają się dylematy narzeczonych i presja społecznych oczekiwań, konsumpcyjne mody i zmagania z tradycją, biznes i miłość. Ilustrują ją zdjęcia przedmiotów z weselnej kolekcji MEK (historycznej i współczesnej, pozyskanej od nowożeńców), dokumentacja badań oraz fotografie podarowane Muzeum przez pary uczestniczące w projekcie. W ślubie i w weselu jak w soczewce skupiają się obyczaje i ich przeobrażenia. Kilkunastu autorów tekstów zawartych w książce próbuje odpowiedzieć na pytanie, co wybory dzisiejszych par i sposób przeżywania wesela mówią o czasach, w których żyjemy?

Sztuki piękne pod Tatrami Teresa Jabłońska

Tatrzański Park Narodowy, Zakopane 2015

Szeroki przekrój działań artystycznych z obszaru Tatr od końca XVIII wieku do dwudziestolecia międzywojennego, bogata szata graficzna, ponad 300 reprodukcji najwyższej jakości – to wszystko tworzy najnowszy album Teresy Jabłońskiej. Ta książka to pierwsza tak obszerna publikacja ukazująca artystyczno-intelektualny fenomen Tatr i Zakopanego. Spośród dotychczasowych wydawnictw albumowych poświęconych sztuce „z kręgu Tatr” wyróżnia się ona rozmaitością dyscyplin artystycznych (malarstwo, rysunek, grafika, fotografia, rzeźba oraz sztuka użytkowa). Jabłońska omawia najważniejszych artystów zainspirowanych Tatrami i kulturą ludową, tworzących od początku XIX wieku do roku 1939 (m.in. Aleksander Kotsis, Jan Nepomucen Głowacki, Stanisław Witkiewicz, Aleksander Schouppé, Walery Eljasz). Autorka także po raz pierwszy prezentuje mniej znaną działalność przedstawicieli tzw. Młodej Polski Tatrzańskiej – w tym również działalność fotograficzną taterników. Zainteresowanie tematyką tatrzańską sięga początku XIX wieku i do dziś jest ona przedmiotem licznych badań naukowych. Kult ojczystych krajobrazów, rosnący od schyłku XVIII wieku, nasilił się w Polsce po utracie niepodległości. Wtedy też były one traktowane jako niepodległa cząstka podzielonej ojczyzny i tym samym stały się symbolem wolności. Dodatkowym impulsem do rozwoju ruchu turystycznego w Tatrach okazała się później romantyczna moda na poznawanie miejsc niezwykłych i nieznanych. Razem z autorką czytelnicy mogą prześledzić rozwój „nurtu tatrzańskiego” w sztuce polskiej od momentu jego pojawienia się.

Cuda wianki. Polski folklor dla młodszych i starszych Marianna Oklejak

Egmont, Warszawa 2015

Ta książka powstała z zachwytu. Polską kulturę ludową poznaję od kilkunastu lat i wciąż nie mogę się nadziwić jej różnorodnością. Żywa muzyka, niezwykła harmonia kolorów, świetne kroje ubrań, piękne ornamenty – wszystko to, co od wieków szczerze płynie z serca, a nie z potrzeby rynku, ma nadal wielką moc. Nie sposób pomieścić całe to bogactwo na osiemdziesięciu stronach. To zaledwie jego ułamek, garść skarbów. Dlatego książka, zamiast stanowić zamknięte naukowo kompendium, ma być zachętą do odkrywania tego ogromnego, a mało znanego świata, pełnego niezwykłych barw, kształtów i rytmów. Na trzydziestu sześciu tablicach można zobaczyć przegląd tradycyjnych haftów, wycinanek, zabawek, poznać instrumenty muzyczne i poczuć atmosferę potańcówek, a także przeczytać fragmenty starodawnych pieśni. Pośród tego wszystkiego snuje się wciąż aktualna opowieść o zwyczajnym życiu: porach roku, miłości i rozstaniu, narodzinach i śmierci... Ten świat nie istnieje gdzieś daleko – za górami, za lasami lub jest zamknięty jedynie w skansenach – jest blisko, za miedzą i wcale nie jest oderwany od naszego „dzisiaj”. Jego język jest wciąż aktualny. Od nas zależy, czy będzie trwać, rozwijać się i wypełniać znaczeniem. To książka dla młodszych i starszych – tych, którzy jeszcze pamiętają, tych, którzy chcą sobie przypomnieć i tych, którzy chcą się dopiero dowiedzieć – Oklejak.