sobótka

Sobótka Świętowanie przesilenia letniego na pograniczu kultur

№ 166 (3 2023) Autor: Marija Vitas, Autor: Nastassia Chmiel, Autor: Julita Fajks-Mitkowska, Autor: Anton Dział: Sonda

"Kupalle to jedno z najważniejszych pogańskich świąt słowiańskich w czasie przesilenia letniego. W Białorusi rytuały z nim związane mieszają symbolikę przedchrześcijańską z chrześcijańską. Cerkiew i Kościół, walcząc z pogaństwem, dążyły do wyparcia starych tradycji – te jednak wręcz się wzbogaciły o nowe postacie i bohaterów, np. świętych, którzy pomagali ludziom unikać złych czarów, chronili ich przed zaklęciami, urokami i magicznymi istotami (rusałka, leszy)".

(Nastassia Chmiel)

Noc Kupały jako widowisko kulturowe Zwyczaje świętojańskie

№ 166 (3 2023) Autor: Anna Wdowczyk Dział: Z tradycji

Widowiska kulturowe od zawsze odgrywały ważną rolę w życiu społeczeństwa. Wielokrotnie pośredniczyły między człowiekiem a tradycją, historią i sztuką. Często pomagały także w zacieśnianiu więzi między członkami wspólnoty oraz dostarczały rozrywki dzięki ludycznemu charakterowi. Zapewne każdy z nas – niekoniecznie będąc tego świadomym – wielokrotnie uczestniczył w takich wydarzeniach. Są one bardzo zróżnicowane, przybierają różne postacie i pełnią odmienne funkcje w zależności od potrzeb określonych odbiorców. Są nimi między innymi koncerty naszych ulubionych wykonawców, festiwale, mecze czy obrzędy
związane ze świętami o charakterze religijnym i państwowym.

fot. Święto Kupały: Zbójnicy Tatrzańscy przy ognisku Sobótek, pocztówka, 1937–1939. Źródło: Biblioteka Narodowa / Polona

Sobótka Jak dziś świętujemy sobótkę?

№ 136 (3 2018) Autor: Grzegorz J. Nowicki, Autor: Minna Huuskonen, Autor: Anastasiya Niakrasava, Autor: Inija Trinkuniene Dział: Sonda To jest pełna wersja artykułu!

Święto „słońca kresu” to jedno z najważniejszych dorocznych świąt Słowian. Obchodzone jest zarówno przez zachodnich, jak i wschodnich braci. Zacznę od początku, a więc od nazwy: Noc Kupały (inaczej zwana też nocą kupalną, kupalnocką, kupałą) wiąże się z pierwiastkiem *kump – oznaczającym „gromadę, grupę, zbiorowość”. Noc przesilenia, przypadająca na 21-22 czerwca, to święto przeciwieństw – ognia i wody, dnia i nocy, słońca i księżyca, ale także płodności, obfitości, radości i miłości (także tej fizycznej). W ten magiczny czas można więcej i bardziej radośnie. Nadchodzi lato, okres dostatku i obfitości, ale też ciężkiej pracy. Ta noc to ostatnie chwile beztroskiej zabawy.

(Grzegorz J. Nowicki)

Jak oba wianki się zeszły Poleskie sobótki

№ 131 (4 2017) Autor: Julita Fajks Dział: Z teorii To jest pełna wersja artykułu!

A na Jana? Trzeba pochodnie rozpalić o zmroku, nad rzekę czy staw udać się. Sami młodzi. To rodzice pozwalali wtedy dziewczynom iść do lasu. We wodę trzeba patrzeć i odbicia kochanka wypatrywać. Tak po ciemku, żeby było trudniej, no i wiadomo… przyjemniej. Tak przedstawia się jeden z obrzędów, który zawiera w sobie najstarsze elementy tradycji ludów słowiańskich, czerpiąc z wyobraźni i pragnień tkwiących w naturze człowieka. Warto przyjrzeć się tej tradycji na obszarze niezwykłego, wielokulturowego miejsca, jakim jest Polesie Zachodnie.

fot. P. Budzyński: Ognisko sobótkowe

Nowości książkowe

№ 124 (3 2016) Dział: Nowości książkowe To jest pełna wersja artykułu!

Obrzęd sobótkowy. Tradycja i jej transformacje (studium etnokulturowe) Tomasz Rokosz; Czas w muzyce i kulturze Ludwik Bielawski; Złoty kciuk. Młyn i młynarz w kulturze zachodu Krzysztof Rzepkowski

Sobótka w Gorajcu

Dział: Wydarzenia To jest pełna wersja artykułu!

W niedzielne popołudnie 21 czerwca w Chutorze Gorajec w ramach najdłuższego dnia w roku w roku, a zarazem najkrótszej nocy często nazywanej sobótką lub kupalnocką koncert zagrają: Kapela Nad Brusienką oraz Orkiestra św. Mikołaja.