W pierwszej połowie sierpnia ruszyliśmy na południe. Dotarliśmy do Gučy, małej, malowniczej wioski w Serbii, która na kilka dni zamieniła się w miejsce głośne i radosne. Za sprawą odbywającego się tam Festiwalu
Trębaczy – we wsi rozbrzmiała muzyka.
fot. E. Skubis
KODY to coroczny festiwal muzyki organizowany przez Ośrodek Międzykulturowych Inicjatyw Twórczych „Rozdroża” w Lublinie. Tegoroczna edycja będąca równocześnie jubileuszową odbywała się w dniach 24–28 maja.
fot. W. Kornet: BIT20 Ensemble
Pamiętam rok 2008 i pierwszą edycję poznańskiego Ethno Portu. Pamiętam radość , może nawet ekscytację – i jednak niedowierzanie: czy to możliwe, że w Poznaniu odbędzie się taka, TAKA impreza? A okazało się to prawdą. W końcówce czerwca bieżącego roku odbyła się już szesnasta edycja wspomnianego festiwalu. Przy wszystkich narzekaniach (jakie daje się czasami słyszeć) na temat poziomu czy jakości polskiego folku, na temat tego, jakie znaczenie ma albo powinna mieć ta muzyka dla polskiej sceny muzycznej, trzeba umieć docenić wartość takich inicjatyw. Warto przypomnieć sobie, w jakim miejscu byliśmy jeszcze tych kilkanaście lat temu.
Różnorodne koncerty, poruszający spektakl, wyjątkowe spotkania z gośćmi oraz niezapomniane afterparty – 10. Festiwal Muzyki Tradycyjnej i Ludowej Ethniesy w Bydgoszczy wypełniła miłość do dźwięków, sztuki i człowieka.
fot. D. Gackowski: Koncert zespołu Hańba!
Od 13 do 16 października odbył się III Festiwal Czango w Polsce. Obfitował w przeróżne wydarzenia, przede wszystkim potańcówki, warsztaty, koncerty, zajęcia dla dzieci, wystawy. Ta przepiękna impreza połączyła tradycyjną kulturę węgierską, polską i ukraińską pod jednym wspólnym hasłem „W kręgu kultury karpackiej”.
fot. O. Népila: Tańce Czango, grający na zdjęciu przodem od lewej: Paweł Iwan, Farkas Guylai, Dominik Wóltański, Piotr Kluczek, Magda Olkiewicz, tyłem od lewej: Gergely Sámsondi, Michail Kachalov, Agnieszka Błonkiewicz
Po pandemicznej przerwie udało mi się uczestniczyć w tegorocznym Festiwalu Skrzyżowanie Kultur. Stał się nieco mniejszy niż w dawniejszych latach, a przede wszystkim przeniósł się z namiotu do Teatru Dramatycznego.
fot. R. Zawadzki: Gyeonggi Sinawi Orchestra
Maria Pomianowska – multiinstrumentalistka, profesor sztuk muzycznych w Akademii Muzycznej w Krakowie – w grudniu 2022 roku po raz kolejny zasiadła w jury konkursu „Scena Otwarta” w czasie Mikołajek Folkowych. W rozmowie z Agnieszką Matecką-Skrzypek opowiada o nagrodzonych artystach.
fot. J. Jeżak: Laureaci Mikołajek Folkowych 2022
VI Festiwal Mniejszości Narodowych i Etnicznych Rzeczypospolitej odbył się w dniach 21–23 listopada 2022 roku w Warszawie. To wydarzenie o dumnej nazwie organizowane jest przez Milo Kurtisa, muzyka zespołów Osjan i Voo Voo. Po oderwaniu się od warszawskiego Skrzyżowania Kultur potocznie nazywane jest zresztą „festiwalem Milo Kurtisa”. Problematyką muzyki etnicznej mniejszości narodowych już wcześniej – bo od 31 lat – zajmowały się Muzyczne Dialogi nad Bugiem w Mielniku. Nadbużański festiwal ma w podtytule „ogólnopolskie prezentacje kultur mniejszości narodowych i etnicznych”, jednak trzeba przyznać, że temat multikulturowości nie jest w Polsce mocno eksploatowany.
fot. J. Zarzecka
Miałem przyjemność gościć na przeglądzie filmów etnograficznych, który miał miejsce od 25 do 27 listopada 2022 roku w Warszawie. Oczy i Obiektywy, bo tak nazywa się ten festiwal, którego „Pismo Folkowe” jest patronem medialnym, odbywa się od 2004 roku, ale dla mnie to był pierwszy raz. Przyznam, że było to nieco stresujące doświadczenie, choćby dlatego, że nigdy wcześniej nie odwiedzałem Warszawy całkiem sam, ale ostatecznie wydarzenie okazało się bardzo przystępne dla ludzi, którzy wcześniej nie mieli z nim styczności. Wszedłem, dostałem bilet i zająłem miejsce w sali. Przegląd obejmował cały ostatni weekend listopada, ale niestety przez natłok pracy mogłem sobie pozwolić tylko na piątek, a i tak obejrzałem jedynie dwa filmy z trzech.
Festiwal Dźwięki Północy to okazja do spotkania z muzyką krajów z określonego regionu Europy. Polskie zespoły folkowe mają tu szansę zagrać na jednej scenie obok wykonawców ze Skandynawii, północy Wysp Brytyjskich czy też z krain takich jak Karelia.
fot. M. Samsel-Chojnacka: Koncert duetu Hazelius Hedin
Nasz kolega opowiadał, że kiedyś doświadczył śpiewania przez parę godzin wszystkich piosenek za pomocą sylaby „ra”. Nie wierzyłam w relacjonowaną atrakcyjność tego wydarzenia, ale w zetknięciu ze zmasowaną muzyką instrumentów dętych potwierdzam, że to możliwe – na tegorocznej Pannonice było całkiem sporo „ra-ra-ra” , ale też „tru-tu-tu”.
Tyle wrażeń, tyle festiwali, przeglądów, koncertów, taki ruch, a wciąż z szacunkiem kłopot! Dla polskiej tradycji ludowej! Niejeden raz podnosiłam ten problem – czy to w felietonach „Pisma Folkowego”, czy w audycjach na przestrzeni tych wielu, wielu lat mojej pracy. Trochę widzę, że to głos wołającego na puszczy. Choć nieco zmieniło się podejście do Niej, zwłaszcza niektórych grup odbiorców, to jednak wciąż daleko nam do krajów takich jak Wielka Brytania, Niemcy, Francja, państwa skandynawskie, gdzie tej tradycji już wcale nie ma, a jest muzyka podtrzymywana wcale nie kroplówką jak u nas, a przez liczną część społeczeństw tych krajów.
fot. W. Samociuk: Maria Pomianowska i Mingjie Yu, Mikołajki Folkowe 2021
Odbywający się w dniach 14–16 lipca 2022 roku na terenie pięknego parku przylegającego do królewskiego dworu w Kolibkach (obecnie dzielnica Gdyni) festiwal Globaltica to impreza o wiele bardziej masowa niż gdańskie Dźwięki Północy. Na polankę położoną niedaleko morza przybywają całe rodziny z dziećmi. Wydarzenie ma charakter sporego pikniku, na którym panuje przyjazna atmosfera.
Jest takie miejsce w Polsce, które raz do roku czaruje magią, niezapomnianym urokiem ludzi, muzyki, pamięcią dawnych melodii i obrzędów. To Kazimierz Dolny nad Wisłą i Festiwal Kapel, Śpiewaków i Instrumentalistów Ludowych. Nie po raz pierwszy poświęcam temu wydarzeniu felieton, ale okazja jest szczególna, bo dochodzą głosy (plotki, niesprawdzone wiadomości, uwagi decydentów lub brak tej uwagi?), że festiwal może być przeniesiony w inne miejsce, może mieć też innego organizatora, regulamin i być w ogóle innym festiwalem dostosowanym bardziej do współczesności.
Zrobiliśmy ten Festiwal – lecz nie opuszcza mnie wrażenie, że był on i wciąż jest czymś nierealnym. Jubileuszowy, bo już dziesiąty, organizowany w cyklu dwuletnim Międzynarodowy Festiwal Brunona Schulza miał najpierw swoją lipcową część lubelską. Po raz pierwszy część polską, część bezpieczną – a następnie część drohobycką, również lipcową: część niebezpieczną. W mieście nie widać wojny, poza uzbrojonymi patrolami i powszechnym respektowaniem godziny policyjnej (po ukraińsku: komendanckiej) oraz nocnym wygaszaniem świateł miasta. Wrażenie, że wojna nie jest tutaj, burzyły alarmy bombowe, syreny wyjące co jakiś czas w całym Drohobyczu, w obwodzie lwowskim i nie tylko. Ludzie nie reagowali – przecież nigdy nic tutaj „nie przyleciało”, chociaż do tych syren nie można się przyzwyczaić, ich traumatyczna presja zapowiada coś nieludzkiego.
Festiwal o niepokojąco brzmiącym podtytule „Pieśni pokoju, pieśni zwycięstwa” w edycji 2022 w czuły sposób nawiązywał do wojny na Ukrainie. Zwykle wiosenne Mazurki w tym roku odbyły się 22–26 czerwca, kiedy wszędzie pełno Sobótek, Wianków i festynów związanych z letnim przesileniem.
Festiwal Csángó w Polsce jest dobrym przykładem rozkwitu ruchu domów tańca, a przy tym kultury tradycyjnej: wspólnie tańczymy, muzykujemy, śpiewamy. Tworzą się relacje, przyjaźnie, wspólnota. Bardzo entuzjastyczne doświadczenia uczestników spotkań festiwalowych pozwalają nam wierzyć, że spotkamy się ponownie już niebawem. O owocach II Festiwalu Csángó w Polsce opowiadają współorganizatorzy – Farkas Guylai, Joanna Mieszkowicz i Gergely Samsondi Kiss.
fot. Joanna Gostkowska: II Festiwal Csango, Gdańsk
12 grudnia 2021 roku ocknąłem się z kilkudniowego stanu zawahania, wyruszyłem na południe tego miasta. Mikołajki Folkowe są dziś już ostatni dzień! 31. edycja, chyba najdłużej wciąż działający festiwal muzyczny w Lublinie. Taki organicznie, oddolnie żywy.
fot. D. Głębowicz: Koncert grupy Dunjaluk, Mikołajki Folkowe 2021
Koncert tegorocznej edycji koncertu re:tradycja (21 sierpnia 2021 roku w ramach Jarmarku Jagiellońskiego w Lublinie) zaczął się dość nietypowo, bo większość widowni przybyła na dziedziniec Zamku Lubelskiego już na wcześniejszy koncert Orkiestry Jarmarku Jagiellońskiego, po czym została na swych miejscach w oczekiwaniu na kolejny. Był to support bardzo udany, bo muzykanci zaprezentowali doskonałą formę. Orkiestra JJ, działając oficjalnie od roku 2014, wypracowała rozpoznawalne brzmienie, sięgając po unikalny repertuar, co w połączeniu z niegasnącym entuzjazmem samych grających zawsze porywa publiczność do tańca. Tak też się stało tego letniego wieczoru.
Jarmark Jagielloński - re:tradycja 2021 - fot. I. Tokarczyk
Dźwięki Słów to festiwal, na którym możemy zobaczyć i usłyszeć artystów w mistrzowski sposób łączących muzykę i słowo oraz potrafiących oddać ich doskonałą harmonię i wielobarwność, a co za tym idzie – obdarować słuchaczy niesamowitym ładunkiem wrażliwości, delikatności, ale i energii. Nie dziwi więc, że to wydarzenie muzyczne na stałe wpisało się w kulturalny krajobraz Lublina i zyskało sobie wielu fanów.
Festiwal Dźwięki Słów, fot. A. Widak
Druga, sześciodniowa edycja Festiwalu Kultury Żydowskiej – Lubliner Festival rozpoczęła się 3 sierpnia 2021 roku. W ciągu niecałego tygodnia w Centrum Kultury i w wielu punktach rozsianych po mapie Lublina można było doświadczyć wyjątkowego otwarcia na kulturę żydowską. Dzięki muzyce, spektaklom, licznym spotkaniom i warsztatom, spacerom pod okiem doświadczonych przewodników oraz zwiedzaniu istotnych dla wyznawców judaizmu miejsc można było poczuć nie tak odległy klimat wielokulturowego, przedwojennego Lublina.
Fot. materiały organizatorów
Pamiętam te edycje festiwalu Nowa Tradycja, gdy widownia Studia Koncertowego Polskiego Radia im. Witolda Lutosławskiego wypełniona była dosłownie do ostatniego miejsca. Oczywiście, było tak przede wszystkim podczas występów gwiazd, ale i konkursowe prezentacje były wielokrotnie oklaskiwane przez tłumy słuchaczy. W tym roku przeżyliśmy – i słuchacze, i muzycy – edycję szczególną, bez publiczności na widowni, z oczywistych przyczyn. W tej (paradoksalnie/przygnębiająco) pustej sali muzyka zabrzmiała jednak znakomicie.
Czeremcha to wieś leżąca, zdawałoby się, na końcu świata, na styku kultur. Od trzydziestu lat jest ważnym punktem na mapie polskiego folku. Letni Festiwal Czeremcha Wielu Kultur i Narodów, dawniej Z Wiejskiego Podwórza, jak magnes przyciąga wielbicieli muzyki tradycyjnej i samego magicznego miejsca. Jego spiritus movens jest zespół Czeremszyna i liderka – Baśka Kuzub-Samosiuk od lat szefująca również Gminnemu Ośrodkowi Kultury w Czeremsze.
fot. z arch. B. Kuzub-Samosiuk
XXVII edycja Ogólnopolskiego Festiwalu Folklorystycznej Twórczości Dziecięcej „Dziecko w Folklorze” – wersja hybrydowa już wybrzmiała i przeszła do historii. Przez dwa dni wystąpiło „na żywo” i „zdalnie” prawie trzysta osób z dziewięciu województw.
fot. materiały organizatora
Laur pierwszego festiwalu muzycznego na żywo w Katowicach przypadł w tym roku Ogrodom Dźwięków. I choć dalecy jesteśmy od ogłaszania rychłego końca pandemii, a wydarzenie odbyło się w reżimie sanitarnym, emocje towarzyszące uczestnictwu w koncertach były nieopisane.
fot. A. Ławryniec
Nadchodząca wiosna przynosi ze sobą kolejną edycję Festiwalu Muzyki Tradycyjnej i Ludowej. Ethniesy to coroczna impreza organizowana od 2013 roku w Bydgoszczy przez Miejskie Centrum Kultury. To jedyny w tym regionie festiwal promujący muzykę ludową i tradycyjną.
Fot. D. Gackowski: Koncert zespołu Sutari
Nie każdy pamięta, a ty drogi młody czytelniku, możesz po prostu nie wiedzieć, że pierwsza edycja festiwalu w roku 1991 nosiła nazwę Mikołajki u Mikołajów. W kolejnym roku pojawił się pomysł na konkurs, jednakże dopiero edycja z roku 1993 doczekała się jego właściwego przebiegu, który z czasem przybierał coraz bardziej skonkretyzowaną formułę pod nazwą „Scena Otwarta”. W tym roku konkurs odbył się po raz 28. w wersji pandemicznej, tj. online.
fot. B. Bracha: Wirtualne obrady jury
Koncert zespołu Linia Mannerheima z Charkowa otworzył IX Międzynarodowy Festiwal Brunona Schulza w Drohobyczu na Ukrainie. Mimo pandemii, w zgodzie z ograniczeniami, festiwal odbył się w listopadzie 2020 roku nie wirtualnie, a realnie.
fot. I. Feciak / SchulzFest 2020 Drohobycz: Od lewej: Ewgen Turczynow, Serhij Żadan, Oleg Kadanow, koncert projektu Linia Mannerheima, 15.11.2020, Drohobycz
Trzecia edycja festiwalu, o którym już głośno mówi się w Polsce, odbyła się w Lublinie w dniach od 12 do 23 grudnia 2020 roku. W tradycji prawosławnej czas adwentu nazywany jest Małym Wielkim Postem. Organizatorzy udowodnili, że festiwalowa szkoła uważności i refleksji jest w czasie pandemii jeszcze bardziej potrzebna Lublinowi. Bogaty program online sprawił, że na stronie postfestiwal.eu gościli mieszkańcy całej Polski.
fot. M. Sulisz
Warto spojrzeć na ten przedziwny rok 2020. Tyle przeżyć, tyle wydarzeń, które nie zdarzyły się, tyle starań, by było normalnie, nawet w kwestii kultury ludowej. Dziedziny, która ucierpiała mocno tak jak wiele innych dziedzin kultury, bo absolutna większość zaplanowanych festiwali, warsztatów, koncertów, spotkań została odwołana, ale jednak nie wszystko zostało stracone. A życie torowało sobie drogę mimo przeszkód.
W dniach 6–7 listopada 2020 roku w ACK UMCS „Chatka Żaka” po raz 34. odbyły się Bakcynalia, czyli Ogólnopolski Festiwal Piosenki Studenckiej i Turystycznej, organizowany przez UMCS, ACK UMCS „Chatka Żaka” i Stowarzyszenie Rozwoju Kultury Akademickiej.
fot. A. Wójcik
Ośrodek Międzykulturowych Inicjatyw Twórczych już po raz dwunasty pokazał, jak łączyć tradycję z awangardą. A działo się to w ramach lubelskiego festiwalu KODY, który w tym roku odbył się na początku września w formule hybrydowej, tj. z ograniczoną widownią i wolnym dostępem do streamingu na stronie internetowej. Jak zawsze – moc premierowych koncertów (w tym sześć premier takich kompozytorów jak: Jerzy Kornowicz, Krzysztof Penderecki, Witold Lutosławski, Zygmunt Krauze, Jagoda Szmytka, Wojciech Blecharz, Rafał Ryterski, Cezary Duchnowski, Maciej Filipczuk, Ryszard Latecki, Szabolcs Esztenyi, Hubert Zemler), efekty zamówień kompozytorskich, koncepty, idee i wielcy artyści…
Fot. T. Kulbowski / materiały OMIT Rozdroża
Jednym z nielicznych festiwali, jakie odbyły się w tym szczególnym roku na żywo, był 54. Festiwal Kapel, Śpiewaków i Instrumentalistów Ludowych w Kazimierzu Dolnym. Byłam, słuchałam, widziałam. Oczywiście, były wszelkie zabezpieczenia. Scena nie znajdowała się na kazimierskim rynku, a w namiocie przy Rynku Małym. Zamiast ogromnej publiczności uczestniczącej w festiwalu było skromne audytorium dystansujące się do siebie, wykonawcy i jurorzy. Przyłbice, rękawiczki, płyny dezynfekujące. Ale muzyka wciąż ta sama i porywająca! Wirus SARS-CoV-2 zupełnie nie przeszkodził w pojawieniu się prawie normalnej liczby wykonawców z całej – też prawie – Polski, a ich poziom we wszystkich kategoriach – przypomnę: śpiewaków solistów, solistów instrumentalistów, kapel i zespołów śpiewaczych – zadziwił. Serio.
fot. z arch. L.A. Biały: Zuzia Walawender
Mikołajki Folkowe, festiwal lubelskiej „Chatki Żaka”, był jednym z inicjatorów spotkania, na którym opracowano Kodeks Odpowiedzialnych Festiwali. Tym samym kilkanaście festiwali i organizatorów wydarzeń z całej Polski zadeklarowało współpracę i działania zmierzające w kierunku zrównoważonego rozwoju.
Fot. G. Kawka
XXIX Międzynarodowy Festiwal Muzyki Ludowej „Mikołajki Folkowe” w Lublinie rozpoczął się 29 listopada ogólnopolską konferencją naukową „Ludowość w sztuce, muzyce, literaturze i teatrze”. Gdy w Akademickim Centrum Kultury „Chatka Żaka” konferencyjne obrady trwały w najlepsze, w Centrum Spotkania Kultur zaczęły rozbrzmiewać pierwsze festiwalowe dźwięki. Na widownię powoli zaczęła przybywać publiczność żywo zainteresowana tym, co aktualnie dzieje się na polskiej scenie folkowej. Konkurs „Scena Otwarta” jest najstarszym w Polsce przeglądem dla wykonawców muzyki inspirowanej folklorem, więc wzbudza wiele emocji zarówno wśród debiutujących zespołów, jak i wiernych fanów folku.
fot. W. Samociuk: Magdalena Przychodzka, występ zespołu Derwana
Sobotni koncert podczas Mikołajek Folkowych w Lublinie (30 listopada 2019 roku) to od wielu lat najważniejsze wydarzenie całego festiwalu. W tym roku podczas Spotkania Kultur – bo tak został nazwany główny występ – organizatorzy postawili na prawdziwie zderzenie europejskiego Wschodu z Zachodem. Z jednej strony Romengo z Węgier ze swoją romską energią, z drugiej – zespół Kalakan pochodzący z Kraju Basków.
fot. F. Goszczyński: Zespół Kalakan, Mikołajki Folkowe 2019
Niedziela podczas Mikołajek Folkowych upłynęła pod znakiem świetnej warsztatowej zabawy dla najmłodszych. Prosto z wypełnionego po brzegi kolorowymi kartkami, ścinkami papierków i przykrytego w większej części brokatem holu Akademickiego Centrum Kultury UMCS „Chatka Żaka”, gdzie odbywały się równocześnie warsztaty ozdób bożonarodzeniowych „Świecidełka”, można było wybrać się na spotkanie z tradycyjnymi zabawami ludowymi.
fot. A. Habza
W sobotnie popołudnie, 1 grudnia 2019 roku Centrum Spotkania Kultur w Lublinie wypełniła donośna afrykańska muzyka. Pod czujnym okiem i uchem energicznej Lydie Kotlinski odbyły się warsztaty pieśni powstałych na Czarnym Lądzie. Wydarzenie towarzyszące kolejnej edycji Mikołajek Folkowych rozpoczęła porządna rozgrzewka: ćwiczenia oddechowo-ruchowe, praca nad poczuciem rytmu oraz improwizacja.
fot. A. Ślósarz
Festiwalowe Żywe Książki to jedno z cyklicznych wydarzeń organizowanych w ramach Międzynarodowego Festiwalu Muzyki Ludowej „Mikołajki Folkowe” przez Studenckie Koło Naukowe Etnolingwistów UMCS. W sobotę 30 listopada 2019 roku w Centrum Spotkania Kultur w Lublinie odbyła się kolejna, szósta już edycja tej wyjątkowej inicjatywy.
fot. D. Głębowicz
Na dziewięć dni wieńczących upalny sierpień zaplanowano 51. Święto Gór w Zakopanem. Co roku organizatorzy przygotowują bogaty pakiet wydarzeń, które na długo przed oficjalnym otwarciem zwracają uwagę na kulturę Zakopanego i na wiele tygodni po zakończeniu festiwalu pozostawiają uczestników w jego klimacie.
fot. A. Kusto: Kalkedon Dance and Sports Club Association z Turcji. Taniec weselny, Zakopane 2019
We wrześniu pod Pałacem Kultury i Nauki w Warszawie już po raz piętnasty zabrzmiały dźwięki muzyki świata. Festiwal Skrzyżowanie Kultur na dobre wpisał się w kalendarz wydarzeń muzycznych stolicy, ale i w kalendarz najciekawszych festiwali muzyki etno na świecie. Od kilku lat formuła wydarzenia ogranicza się tylko do muzyki (wcześniej bywały też warsztaty, filmy, spotkania z twórcami), co zdaniem organizatorów lepiej odpowiada zainteresowaniom publiczności.
fot. J. Zarzecka: Projekt Hizbut Jámm
Siódma edycja festiwalu, a ja tu jestem po raz czwarty lub piąty. Za każdym razem jest inaczej, bardziej, z większym rozmachem – czy w tym roku festiwal osiągnął apogeum?
Fot. J. Zarzecka: Koncert zespołu Aälma Dili
Kultura ludowa i najnowsze trendy w różnych dziedzinach sztuki: w muzyce, teatrze, architekturze, aranżacji przestrzeni, designie, ekologii promowane są m.in. na wydarzeniach lubelskich – Jarmarku Jagiellońskim, Europejskim Festiwalu Smaku, Międzynarodowym Festiwalu „Mikołajki Folkowe” organizowanym przez Stowarzyszenie Animatorów Ruchu Folkowego.
Fot. M. Wielgosz
W upalny sierpniowy wieczór dziedziniec Zamku Lubelskiego w Lublinie po raz kolejny stał się miejscem konfrontacji popularnych nurtów muzyki estradowej z muzyką tradycyjną. Koncert z cyklu re:tradycja odbywa się corocznie w ramach Jarmarku Jagiellońskiego, a organizowany jest przez Warsztaty Kultury.
Fot. I. Tokarczyk / Jarmark Jagielloński: Adam Bałdych i Jan Kmita
„Miejsce, w którym jesteśmy, jest aktualnie naszym domem” – mówili, podczas konferencji prasowej w dniu inauguracji tegorocznego festiwalu Ethno Port, członkowie hindusko-tureckiego zespołu Baul Meets Saz. Ciekawe to zdanie i, w swej pozornej banalności, niesamowicie intrygujące, wieloznaczne, inspirujące. Z jednej strony w najbardziej – powiedzmy – potocznym sensie mówiące o losie większości artystów. Z drugiej – w naszym kontekście opowiadające o trudnej codzienności wykonawców muzyki folkowej, etnicznej, którym zależy, by ze swą twórczością, ze swym przesłaniem przebić się przez szum innych propozycji, przez obojętny często świat.
W tym roku na festiwalu Z Wiejskiego Podwórza w Czeremsze w zasadzie wiele nie widziałam. Impreza już od lat odbywa się w trzeci weekend lipca. Byłam na wakacjach z dziećmi na pobliskiej wsi i było tak świetnie (kąpiele w zalewie Repczyce, małe pieski, bele siana itd.), że na połowę atrakcji nie zdążyliśmy, a o połowie zapomnieliśmy (np. o rozgrywającym się równolegle turnieju piłki błotnej Swamp Football).
Druga edycja Post Festiwalu odbyła się w dniach 14 marca – 18 kwietnia 2019 roku przede wszystkim w gościnnych salach Hades Szerokiej przy Grodzkiej 21 w Lublinie.
Fot. K. Kuzko
Wychodząc z bazyliki dominikanów, ludzie nie ukrywali wzruszenia. Była to właściwa reakcja na teatr liturgiczny. Rzadko mamy dziś z nim do czynienia.
Fot. K. Kuzko: Gra o męce. Bazylika ojców dominikanów w Lublinie 2019
Piękny był koncert, który podczas tegorocznej Nowej Tradycji dały artystki z Maroka, czyli Asmâa Hamzaoui i Bnat Timbouktou. To znaczy: podobno był piękny – tak w każdym razie mówili wszyscy, których zapytałem o refleksje po tym występie. Niestety, mimo że w czasie jego trwania przebywałem dosłownie kilkadziesiąt metrów od sceny, to jako członek zespołu jurorskiego brałem wówczas udział w obradach podsumowujących tradycyjny konkurs dla młodych wykonawców. Obrady trwały długo. Bardzo długo. Koncert Marokanek zdążył się zakończyć, a publiczność się rozeszła i – wbrew nowotradycyjnym tradycjom – nie wysłuchała werdyktu, odczytanego na żywo ze sceny.
U schyłku 2018 roku, w czasie Mikołajek Folkowych (30 listopada – 2 grudnia) przeprowadziliśmy sondę wśród uczestników festiwalu. Zapytaliśmy ich o to, czym dla nich jest folk i czemu przyjechali na Mikołajki? Sądzimy, że sonda przeprowadzona wśród odbiorców muzyki folkowej może być ciekawym badaniem pilotażowym, które posłuży za wprowadzenie w tematykę nowego działu „Pisma Folkowego”. Czym – po 30 latach swobodnego rozwoju – jest folk dla jego adresatów? Co przyciąga ludzi na festiwale muzyki folkowej? Zachęcamy do lektury sondy, a w przyszłości również nowego działu.
„Scena Otwarta” to wyjątkowy konkurs, który w tym roku odbył się po raz dwudziesty piąty! Początki nie były zachęcające. Pomysł stworzenia miejsca konfrontacji muzyków, którzy „coś tam mają do folkloru”, wydawał się sensowny z punktu widzenia środowiska Mikołajów, którzy tym folklorem karmili się od dobrych paru lat. Pierwsza edycja nie doszła do skutku z powodu braku chętnych… Ale z kolejnymi było już znacznie lepiej.
Fot. W. Samociuk: Malwina Paszek
Jako że w tym roku, z racji remontu Chatki Żaka, wszystkie większe wydarzenia mikołajkowe odbywały się w Centrum Spotkania Kultur, wszystko było inne i nowe. O ile piątkowy koncert Laboratorium Pieśni sugerował, że mikołajkowa publiczność nie jest w stanie zapełnić ogromnej sali CSK, to w sobotę okazało się, że jest wręcz przeciwnie – sala operowa na 900 osób rozkwitła kolorowym tłumem. Miejsce okazało się rewelacyjne pod wieloma względami, zwłaszcza akustycznie. Po raz pierwszy od lat dobrze było słychać wszystkie instrumenty i niuanse wokalne, bez nadmiernego hałasu i przestrojów – doskonała akustyczna robota. Do tego fantastyczny labirynt korytarzy i schodów CSK otwierał nowe możliwości spotkań (lub zaginięć!) kuluarowych, a tzw. plac sensoryczny dostarczył radości nie tylko dzieciom.
Fot. J. Bodys: HuRaban
Tegoroczna edycja Skrzyżowania Kultur była nasycona, momentami do granic wytrzymałości, nutą afrykańską z różnych etnopółek – od rootsu po etnopop i dark electro. Za to „Sounds of Poland” to istna wisienka na torcie.
Fot. R. Zawadzki: Maria Pomianowska & Hossein Alizâdeh World Ensemble, Skrzyżowanie Kultur
„Świat jaki jest każdy widzi po swojemu / Dlatego miej odwagę lękać się tylko wtedy, gdy nie jesteś sobą / Porzuć strach w przedsionku wagonu / Który wiezie cię do celu niewyraźnie sprecyzowanego” – pisał w jednym ze swych współczesnych wierszy Adam Ziemianin.
Los sprawił, że miałem swego rodzaju „lato z Ziemianinem” – jego twórczość często mi w tym czasie towarzyszyła. Zgrabnie też i trafnie wpisuje się ona w opowieść o lipcowym wyjeździe na Podlasie. Tak, do Czeremchy. Nie, nie byłem na festiwalu Z Wiejskiego Podwórza po raz pierwszy, ale po raz kolejny się w nim zakochałem – w panującej tam atmosferze, w serdeczności ludzi organizujących tę imprezę, w zgoła niezwykłych „okolicznościach przyrody”.
Dźwięki Północy to gdański festiwal o wieloletniej tradycji. Początkowo tytułowa „północ” dotyczyła przede wszystkim obszarów naszego kraju, ze szczególnym uwzględnieniem Kaszub.
Fot. tyt. M. Samsel-Chojnacka: Sunniva Abelli (Rim)
W tym roku Fundacja Spichlerz Kultury organizuje Pardes Festival – Spotkania z Kulturą Żydowską w dniach 22–26 sierpnia. Z Aleksandrą Markiewicz, dyrektorem programowym tego wydarzenia rozmawiał Damian Gocół.
Fot. tyt. z archiwum Fundacji Spichlerz Kultury: Koncert zespołu Widymo w Teatrze Klepisko pod Kazimierzem Dolnym w 2016 r.
Na festiwal w Kazimierzu jeżdżę od czterdziestu pięciu lat, czyli od dawna. Miejsce szczególne, piękne, architektura z bajki, wabią koronkowymi attykami kamieniczki w rynku , studnia przywodzi na myśl wieki minione, Wisła o zmiennych wysepkach zależnych od poziomu wody jest punktem odniesienia dla innych punktów – fary, klasztoru franciszkanów, zamku, Góry Trzech Krzyży. Spokojny Kazimierz, wręcz senny jesienią czy zimą – pod koniec czerwca zamienia się w tętniący życiem, muzyką, rytmami, kolorami tęczy płynącymi ze strojów regionalnych tygiel kultury ludowej. Tygiel, bo jej różnorodność w tym miejscu jest najlepiej widoczna. Zjeżdża się tutaj cała polska kultura ludowa.
Fot. A. Kusto: Kapela Jana Kmity (od lewej: Dominika Oczepa, Jan Kmita, Stanisław Bielawski), Powiślaki 2016
Maria Podraza-Kwiatkowska, wybitny historyk literatury polskiej, zwracała uwagę w jednym ze swych tekstów, że rozstaje nie były dobrze widziane w naszej tradycji literackiej. Jasiek w Weselu Wyspiańskiego mówi „strasy u rozstajnych dróg”, a Przybyszewski w Godzinie cudu pisze: „I znów widział rozstajne drogi wśród torfowisk i bagien. Nadeszła upiorna godzina, pełna tajemnych strachów i lęku”. Na bohaterów na rozstajach dróg czekają rozpacz, niewiedza, niepokój.
Można śmiało stwierdzić, że Roztocze na przestrzeni kilku ostatnich lat rośnie w festiwalową siłę. W większych i mniejszych miejscowościach pojawiają się co rusz imprezy ambitnie wzbogacające swój program. To za sprawą lokalnych animatorów – autochtonów i tych przyjezdnych, przysposobionych do swoich małych ojczyzn ubogaca się kulturalna mapa pięknej, lubelskiej krainy.
Fot. z arch. Festiwalu Stolica Języka Polskiego
Baranów Sandomierski na Podkarpaciu od ponad ćwierć wieku gości Ogólnopolski Festiwal Dziecięcej Twórczości Folklorystycznej „Dziecko w folklorze”. 17 czerwca 2018 r. odbyła się jego jubileuszowa 25. edycja, dofinansowana przez Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego. Od początku funkcjonowania festiwalu jego organizatorzy skutecznie realizują cel, jakim jest zachowanie, kultywowanie i popularyzowanie naszego bezcennego dziedzictwa kulturowego w ramach często zanikających już gatunków folkloru związanego z tematyką dziecięcą.
Fot. K. Strycharz-Bogacz
Gorajecki Festiwal Folkowisko odbył się już po raz ósmy, ale jeszcze nigdy nie ściągnął na swoją scenę tylu legend. Kapela ze Wsi Warszawa, Yerba Mater czy Bogdan Bracha to czołowi przedstawiciele polskiej sceny folkowej, którzy zagościli na tegorocznym roztoczańskim festiwalu. Na ich koncerty i warsztaty przybyły setki miłośników kultury alternatywnej i dobrego wypoczynku z całej Polski.
Fot. z arch. festiwalu
W czasie XXVII Międzynarodowego Festiwalu Muzyki Ludowej „Mikołajki Folkowe” Studenckie Koło Naukowe Etnolingwistów UMCS po raz kolejny zorganizowało spotkanie z Żywymi Książkami. W rolę jednej z nich wcieliła się dr Joanna Dziadowiec – etnolog, kulturoznawca, autorka książki FESTUM FOLKLORICUM. Performatywność folkloru w kulturze współczesnej. Rzecz o międzykulturowych festiwalach folklorystycznych (Narodowe Centrum Kultury, Warszawa 2016). Z gościem Mikołajek o tradycji, kulturze ludowej, ochronie dziedzictwa niematerialnego i festiwalach rozmawiał Dawid Kobylański.
Tradycja... chciałoby się zaśpiewać za Tewjem Mleczarzem. Ta piosenka z musicalu „Skrzypek na dachu” wydaje się być świetnym komentarzem również do postrzegania folkloru muzycznego – trwać czy iść dalej? Ku tej drugiej opcji skłania się XXI Festiwal Polskiego Radia „Nowa Tradycja”, który odbywał się w drugim tygodniu maja w Warszawie, jak zwykle w Studiu im. Witolda Lutosławskiego.
Fot. W. Kusiński: zespół Do Dna
Tegoroczna edycja Festiwalu Tradycji i Awangardy Muzycznej KODY odbyła się jak zwykle na początku maja (9-12) w Centrum Spotkania Kultur w Lublinie. Wydarzenia z pogranicza koncertu, spektaklu, performance’u ułożone zostały według planu. Tym razem kluczem festiwalu stały się „rozdroża”, a więc słowo zawarte w nazwie organizatora – Ośrodka Międzynarodowych Inicjatyw Twórczych Rozdroża.
Fot. T. Kulbowski / materiały OMIT Rozdroża: Radical Polish Ansambl
Special event odbył się w sali operowej Centrum Spotkania Kultur w Lublinie ostatniego dnia festiwalu KODY. Był nim głośno zapowiadany w mediach koncert „Laibach/Polonia”, będący projektem muzycznym opartym na kompozycji „Sinfonia Sacra” Andrzeja Panufnika. Wydarzenie miało szczególny charakter z uwagi na tegoroczne obchody stulecia odzyskania przez Polskę niepodległości, a utwór powstał we współpracy z Instytutem Adama Mickiewicza jako część międzynarodowego programu kulturalnego. Nic więc dziwnego, że jako pierwsze popłynęły dźwięki „Bogurodzicy”, o którą Andrzej Panufnik oparł swoje dzieło.
Fot. T. Kulbowski / materiały OMIT Rozdroża: koncert "Laibach/Polonia"
Od siedmiu lat w jeden kwietniowy weekend audycja „Siesta” Marcina Kydryńskiego przedstawia swoje koncertowe oblicze za sprawą gdańskiego Siesta Festivalu, w tym roku pod oficjalną nazwą Gdańsk Lotos Siesta Festival. Przez te kilka dni w Filharmonii Bałtyckiej rozbrzmiewa przyjemna dla ucha muzyka świata i jazz.
Fot. materiały prasowe organizatora: Tito Paris i Fábia Rebordão
W pierwszy weekend kwietnia folkowcy spotykają się w od dziesięciu lat w Tallinie. Choć pogoda na północy Europy nie zawsze jest łaskawa, jej kaprysy wynagradza niepowtarzalny, gorący klimat imprezy. W tym roku jubileusz dziesięciolecia Tallin Music Week zbiegł się z 100. rocznicą odzyskania niepodległości przez Estonię, co było ważną częścią spotkania. Muzyka inspirowana tradycją jest tylko jednym z elementów Tygodnia Muzyki, bo oprócz niej są sceny jazzowe, popowe czy nawet muzyka klasyczna. Mimo to trudno zobaczyć wszystkie koncerty folkowe.
Pomysł Post Festiwalu, który przez sześć wielkopostnych czwartków odbywał się w Hades Szerokiej w Lublinie, okazał się pionierski i niebywale trafiony. Niezależnie od stosunku do religii i światopoglądu Wielki Post jest zjawiskiem kulturowym, które w jakiś sposób dociera do wszystkich, nawet jeżeli niektórzy kojarzą je jedynie z posypywaniem głowy popiołem. Dlatego pomysł redaktora Waldemara Sulisza, przywódcy Kresowej Akademii Smaku, aby nieco głębiej zbadać, o co z tym postem chodzi, spotkał się z tak dobrym przyjęciem i komplementami. Nie od rzeczy będzie od razu dodać, że znakomici goście, którzy współtworzyli wydarzenia Post Festiwalu, czynili to społecznie i nikt o gratyfikację nie pytał.
Fot. M. Sulisz: Waldemar Sulisz i Męska Grupa Śpiewacza Ryki
Lubię je, te festiwale z muzyką ludową w tytule – obojętnie, w jakim są stylu. Wychowałam się zawodowo między badaniami terenowymi a estradami festiwalowymi. Na studiach był obóz etnograficzny, poznanie twarzą w twarz i głosem w głos, a w pierwszym roku pracy radiowca cztery festiwale: w Płocku, Kazimierzu, Zakopanem i Mielcu. Jako kończący studia etnomuzykolog chciałam jak najczęściej jeździć w teren i tam rejestrować pieśni, rozmowy, zostawiać trwały ślad. Jako początkujący radiowiec zaczęłam doceniać rolę festiwali, czyli miejsc, gdzie co prawda wykonawcy występują w innym kontekście i roli, ale za to w jednym miejscu gromadzi się ich wielu. To ułatwia spotkanie, pracę, daje w krótkim czasie więcej nagrań, a tych w latach 70. brakowało w Polskim Radiu.
Tegoroczna Scena Otwarta Mikołajek Folkowych tchnęła optymizmem – a jednak folk w Polsce żyje i chyba nie zamierza odchodzić do lamusa. Było różnorodnie, głośno, przeważnie ciekawie, a przede wszystkim ambitnie.
Fot. A. Ratyńska: Zespół Ursa
To zdjęcie jury uznało jednogłośnie za najlepsze. Radosna atmosfera, kontekst tradycji i międzypokoleniowego przekazu nie wymagają komentarza. Zaskakuje wyjątkowa sytuacja i takaż kompozycja. Dla obu najważniejszy obiekt najmniej rzuca się w oczy. Cienka strużka mleka początkowo przypomina przypadkowe zarysowanie.
Fot. I nagroda: Elwira Kruszelnicka „Mleczna przygoda”
Każdy WOMEX jest trochę inny. Jako że w tym roku nie prezentowałam żadnego artysty na koncertach showcase’owych, byłam bardziej odprężona i mogłam w większym stopniu uczestniczyć w wydarzeniach. Moim faworytem wśród artystów był Waldemar Bastos.
(Juliana Voloz)
W tym roku Międzynarodowe Targi Muzyki Świata WOMEX po raz pierwszy w swej 25-letniej historii zorganizowane zostały w Polsce. W dniach 25-29 października na Śląsk zjechali artyści i menedżerowie z całego świata, a Katowice stały się dźwiękową wieżą Babel. Nieprzypadkowo miasto zostało wybrane na organizatora targów. Katowice to ośrodek o wielkich tradycjach muzycznych, związany z klasyką, jazzem, ale także ze sceną offową i awangardową. Dodatkowo od 2015 r. szczyci się posiadaniem tytułu Miasta Kreatywnego UNESCO w dziedzinie muzyki.
fot. R. Kaźmierczak: Dakh Daughters
Jesień już za oknem, a ja sobie przeglądam filmiki z Pannoniki i przywołuję lato. Po prawdzie w tym roku pogoda na festiwalu dopisała częściowo, wielki finał zalewając deszczem, ale całość i tak kojarzy się z wakacjami, Bałkanami, kolorami zwariowanych ciuchów i stoisk.
fot. tyt.: zespół Iglika
Na mapie kulturalnej województwa lubelskiego mieści się wiele wydarzeń z tradycją w roli głównej. Szczególnie ostatnie lata zaowocowały licznymi imprezami, które prezentują folklor muzyczny, obrzędy, taniec czy kuchnię regionalną. Należy wyróżnić wydarzenia cykliczne, które przyczyniają się do zachowania tradycji. Nie mogę nie wspomnieć o Festiwalu w Kazimierzu, który od ponad pięćdziesięciu lat dzięki praktycznie niezmienianemu regulaminowi pełni funkcję ochrony tradycyjnego repertuaru oraz stylu muzykowania i śpiewu.
(Andrzej Sar)
„Czy widział ktoś Jaszę Mazura? Czy jest tu sztukmistrz z Lublina? Potrafił chodzić po linie. Otwierał każdy zamek. Miał jasne, niebieskie oczy”. Od 17 do 27 lipca w jedenastu miastach i miasteczkach Lubelszczyzny wybrzmiewały takie słowa. A to wszystko dzięki festiwalowi Śladami Singera.
fot. P. Budzyński
„Spotykamy się już po raz siódmy. Bywało różnie, sił czasem brak i lat coraz więcej na karku. Były momenty rezygnacji i poczucia bezsensu. Nie możemy jednak zaprzestać organizowania festiwalu”. W takich słowach redakcja gazety festiwalowej „Na Rozstajnych Drogach” zainaugurowała rozpoczęcie siódmej edycji festiwalu muzyki tradycyjnej, odbywającego się corocznie na terenie Ordynacji Zamojskiej Klucza Janowskiego. Z Krzysztofem Butrynem, pomysłodawcą, organizatorem i wykonawcą w sali zdziłowickiej remizy rozmawiała Agata Kusto.
fot. A. Kusto: Warsztaty z Bronisławem Rawskim. Szklarnia 2012
Zakopane. Lubię to miejsce i lubię Tatry, nawet więcej – uwielbiam tam chodzić, zwłaszcza po nieoczywistych ścieżkach, bocznych, bez ludzi. Do szarotek na Stołach, na Małołączniak hawiarską drogą, na Rakoń, Trzydniowiański Wierch i inne, mniej uczęszczane szlaki. I lubię zakopiański Międzynarodowy Festiwal Folkloru Ziem Górskich, który ma już 49 lat, a w przyszłym roku będzie obchodził półwiecze.
Zakończył się 49. Międzynarodowy Festiwal Folkloru Ziem Górskich w Zakopanem. Święto góralskiego folkloru trwało aż 9 dni, wzięło w nim udział ponad 1,2 tys. artystów z 14 zespołów zagranicznych i 4 polskich. Pod okiem międzynarodowego jury walczyli oni o złote, srebrne i brązowe ciupagi. Prezentowane na scenie oraz podczas wydarzeń towarzyszących piękne stroje, zwyczaje, muzyka i taniec, a także liczne atrakcje dla dzieci i dorosłych zachwyciły festiwalową publiczność i wszystkich odpoczywających w tym czasie pod Tatrami. W piątek 25 sierpnia podczas finałowego koncertu laureaci otrzymali nagrody i ostatni raz dali popis swoich muzycznych i tanecznych umiejętności, żegnając się z zakopiańskim festiwalem, który za rok obchodzić będzie złoty jubileusz.
fot. z arch. festiwalu
Niepowtarzalne święto kultury pogranicza – siódmy Festiwal Folkowisko – już za nami. Od 12 do 16 lipca w Chutorze Gorajec artyści i goście wydarzenia wspólnie tworzyli nowe działania artystyczne, prezentowali swoje osiągnięcia, wymieniali się wiedzą i umiejętnościami, a przede wszystkim dobrze się bawili.
fot. z arch. festiwalu
Wydarzenia muzyczne stają się coraz częściej wizytówkami polskich miast. Przyciągają nie tylko znawców tematu, ale także
laików, którzy chcą zacząć swoją muzyczną przygodę lub po prostu posłuchać dobrych brzmień. O kulturowych inspiracjach z prezydentem Katowic, Marcinem Krupą rozmawiał Maciek Froński.
Tegoroczna edycja lubelskiego Festiwalu Tradycji i Awangardy Muzycznej KODY poświęcona była szeroko rozumianej teatralności. Pomysłodawcy i organizatorzy od lat bardzo skutecznie zaskakują odbiorców pomysłami łączenia „tego, co było zawsze” z „tym, co być może”. W samej nazwie festiwalu obecna jest pewna sprzeczność. Jeśli awangardę definiować jako „działanie burzące dotychczasowy porządek, reguły w estetyce czy sztuce”, to zestawienie jej z tradycją należałoby rozumieć jako przeciwstawność i ukazanie owego kontrastu. Tymczasem to, co oferują „zakodowani” artyści, często jest efektem przenikania się obu postaw lub całkiem zgodnego ich koegzystowania.
Fot. z arch. festiwalu: Kronos Quartet, podczas próby festiwalu KODY
Po raz pierwszy od powstania Festiwalu Folkowego Polskiego Radia „Nowa Tradycja” uczestniczyłam w nim w tym roku (11-14 maja, Studio Koncertowe Polskiego Radia) nie jako jego twórca i jurorka, ale po prostu jako słuchaczka i odbiorca muzyki. To było doświadczenie wcześniej mi nieznane i chcę podzielić się garścią refleksji, z którymi opuszczałam Studio im. Witolda Lutosławskiego.
„A Włodek Kleszcz i Sławek Gołaszewski / Nadają przez radijo dijo Wędrowców Pieśni” – śpiewają w swej słynnej piosence sprzed dekady „Poland story” Pablopavo i zespół Vavamuffin. Niezwykła ta piosenka jest skrótową historią polskiego reggae i rodzajem hołdu dla jego twórców, promotorów, dobrych duchów. Pomyślałem jednak niedawno, że powyższy cytat mógłby również dużo mówić w kontekście world music / folku.
Fot. D. Anaszko: Zespół Bubliczki. Nowa Tradycja 2009
W Tallinn Music Week (TMW), największym showcase’owym festiwalu muzyki i kultury północnej Europy, którego 9. edycja trwała od 27 marca do 2 kwietnia tego roku, uczestniczyło 237 artystów z 33 różnych krajów – w tym aż 6 zespołów z Polski: Coals, Janusz Prusinowski Kompania, Moo Latte, RAT, Rhythm Baboon, Sutari. W wydarzeniu uczestniczyła też spora grupa animatorów kultury i menedżerów z naszego kraju, co było możliwe dzięki wsparciu Instytutu Adama Mickiewicza. Tallinn Music Week to flagowe wydarzenie kulturalne Estonii. Obejmuje nie tylko festiwal muzyki. To również TMW Tastes, czyli tydzień restauracji, w czasie którego można posmakować potraw kuchni nordyckiej. Ponadto w ramach imprezy funkcjonuje Tallinn Craft Beer Weekend, czyli pokaz lokalnego browarnictwa oraz Scandinavian Design Market – targi skandynawskiego wzornictwa. W tej edycji wydarzeń muzycznych było w bród.
Fot. z arch. TMW: Anna Mishina i Kristi Mühling
Fot. A. Kusto: Wspólny taniec podczas gali finałowej. Międzynarodowy Festiwal Folkloru Ziem Górskich w Zakopanem 2015
Zgodnie z łacińskim źródłosłowem festivus oznacza „świąteczny”, „radosny”, „wesoły” i „beztroski” natomiast festum – „święto” lub „czas świąteczny”, „czas wesołości”. MacAloon podkreśla, że święto z jednej strony definiowane jest jako radosny, nieskrępowany nastrój, z drugiej jako „czas obchodów uroczystości i odprawiania szczególnych ceremonii, (…) porządek publicznego świętowania”. Dalej wskazuje on również, że święto, w przeciwieństwie do spektaklu, wymaga zaangażowanego uczestnictwa: „święto oznacza, że jesteś na miejscu; święto na odległość nie istnieje”. W tym ujęciu międzykulturowy festiwal folklorystyczny staje się raczej świętem aniżeli spektaklem.
fot. J. Pieleszek
Kiedy dojeżdżam do Kazimierza, robi się już ciemno. Ostatnie kilkaset metrów jadę przez niewielki las, zanim po prawej stronie nie wyłoni się chata z bali i przytulne podwórze otoczone drewnianym płotem. Parkuję nieopodal i wkrótce otulają mnie niskie dźwięki didgeridoo. Dźwięki, które przez rdzennych mieszkańców północnej Australii nazywane są głosem ziemi.
Dziś na wiele inicjatyw patrzy się przez pryzmat niematerialnego dziedzictwa kulturowego. Czy coś nim jest, czy ktoś je chroni, czy kultywuje? Od czasu transformacji ustrojowej możemy cieszyć się wolnością wypowiedzi, a przestrzeń kultury poszerza się w niebywałym tempie. Jednocześnie dostrzegamy wartość w tym, że coś niezmiennie istnieje. Wyjątkową okazję do refleksji nad wartością dziedzictwa, kontynuowania tradycji, a jednocześnie wolności twórczej dały ostatnie Mikołajki Folkowe.
Fot. tyt. A. Kusto: Kapela z Innej Struny podczas konkursu Scena Otwarta 2016
W weekend 26-27 listopada 2016 r. Kolorowe Jarmarki zadbały o wszystkie zmysły zwiedzających. W Lublinie można było znaleźć piękne, ręcznie wykonane przedmioty, spróbować smakołyków z różnych regionów Polski, a także stworzyć własny upominek i poczuć zbliżające się Święta. Festiwal Przedmiotów Pięknych „Kolorowe Jarmarki” i odbywające się w tym samym czasie Lubelskie Targi Piw Rzemieślniczych odwiedziło blisko 12 tys. osób.
Fot. tyt. Kolorowe Jarmarki
Ostatni kwartał A.D. 2016 był w Warszawie całkiem aktywny muzycznie i dał możliwość wyboru spośród wielu szeroko pojętych folkowych brzmień.
Na początek zagrali Vołosi w ramach cyklu „Folkowo Bemowo” (17 września). Koncert nie był długi, trwał około godzinki, ale panowie w tym czasie zagrali szesnaście kawałków. Klimaty płynnie zmieniały się od tych rodem z muzyki filmowej i lekko psychodelicznej po góralską, autorską i... skrzypienie mew na skrzypcach. W notatkach mamy zapisane też, że „walc przeszedł w metalową młóckę oraz pojedynki na skrzypce”.
Fot. z arch. organizatorów
Od 12 już lat Skrzyżowanie Kultur jest muzycznym znakiem rozpoznawczym Warszawy u progu roku akademickiego. Przez tydzień, można zażywać nowości ze światowej sceny world music, a od kilku edycji poznawać polską scenę tradycji i folku. Tegoroczna edycja przebiegała pod hasłem „Las głosów”.
Fot. tyt. A. Oleksiak: Sounds Like Poland, Čači Vorba
Włodawa jako „pogranicze” zarówno trzech narodów, jak i trzech wyznań – judaizmu, prawosławia i katolicyzmu, współistniejących w codziennym życiu wielu pokoleń, nosi miano „Miasta Trzech Kultur”. Od 1989 roku odbywa się tu jedno z najbardziej znaczących wydarzeń dla rozwoju regionu, jakim jest Festiwal Trzech Kultur. W dniach 22–25 września miała miejsce już jego XVII edycja.
Fot. tyt. B2 Media: Klezmafour w Wielkiej Synagodze
Rok 2016 jest czasem, w którym świat muzyki ludowej w Polsce obchodzi złote jubileusze. Do takich wydarzeń należą przede wszystkim festiwale: Ogólnopolski Festiwal Kapel i Śpiewaków Ludowych w Kazimierzu nad Wisłą oraz Ogólnopolski Festiwal Sabałowe Bajania w Bukowinie Tatrzańskiej. Obydwa przedsięwzięcia artystyczne obchodziły w minionym roku 50 urodziny.
Fot. tyt.: www.domludowy.pl
Jarosławski festiwal w tym roku doczekał się 24. edycji. Corocznie, w sierpniu organizowany jest przez Stowarzyszenie „Muzyka Dawna w Jarosławiu”, ale tym razem, prócz warsztatów, spotkań seminaryjnych, regularnych śpiewów liturgicznych (codzienne gregoriańskie jutrznie i nieszpory) i wielogodzinnych koncertów, do programu włączono Jarmark Jarosławski. Tym samym nawiązano do szczytnych tradycji XVI i XVII wieku. To tu odbywały się największe w Polsce i jedne z największych w Europie Środkowej jarmarki, na które przybywali kupcy włoscy, niemieccy, a także Ormianie, Tatarzy, Turcy, Węgrzy i Persowie. Wówczas i dziś styka się tu Wschód z Zachodem. Za sprawą handlu towarami i wymiany muzyką.
Za tamtą górą Antoni Kroh; Festum Folkloricum. Performatywność folkloru w kulturze współczesnej. Rzecz o międzykulturowych festiwalach folklorystycznych Joanna Dziadowiec; Kultura ludowa Górali Sądeckich. Od Kamienicy, Łącka i Jazowska Katarzyna Ceklarz, Magdalena Kroh (red.)
Czarowne, magiczne miejsce, urzekające Tatry i Zakopane. Stolica polskich gór – zimowa, letnia? Może. Ale przede wszystkim festiwalowa. Oczywiście, w Zakopanem w ciągu roku są organizowane rozmaite imprezy: kulturalne, muzyczne, plastyczne, koncerty itd. To przecież miejsce o wielkich tradycjach inteligenckich.
Fot. M. Baliszewska: Kayah i górale
Podobnie jak w kilku latach ubiegłych nieoficjalna część muzyczna zaplanowanego na trzy lipcowe dni Festiwalu „Z Wiejskiego Podwórza” w Czeremsze rozpoczęła się już w pociągu śpiewaniem akustycznych rebel songów i innych folków gitarowych zakropionych odpowiednim procentem emocji.
Fot. W. Wilczyński: Dobranotch
W albumowej publikacji wydanej z okazji dwudziestolecia kazimierskiego festiwalu Józef Burszta stwierdził, że gdyby nie ów festiwal „nasza kultura byłaby znacznie uboższa. Zanikałaby umiejętność gry na wielu regionalnych instrumentach i nie pojawiłoby się wielu utalentowanych młodych muzyków przejmujących od starszych sztukę ludowego muzykowania”.
fot. G. Hankiewicz
Sądecczyzna w ostatni weekend wakacji znów zabrzmiała po bałkańsku –w tym roku już po raz czwarty w Barcicach pod Starym Sączem odbył się Pannonica Folk Festival. Pojechałam drugi raz, zachęcona ubiegłorocznym festiwalem i chociaż nie mogłam zobaczyć całości, koncerty piątkowe i sobotnie nasyciły uszy złaknione bałkaniki wystarczająco.
W połowie czerwca odbył się tradycyjnie poznański Ethno Port, w lipcu: Rozstaje EtnoKraków i gdyńska Globaltica, we wrześniu (oczekiwane jeszcze, gdy piszę te słowa) warszawskie Skrzyżowanie Kultur. Tak można zarysować (oczywiście, świadomie dobierając nieco tendencyjne przykłady) obraz letniego czy – nieco rozszerzając znaczenie terminu „wakacje” – okołowakacyjnego harmonogramu głównych polskich imprez folkowych. Takich, które w pewnym stopniu definiują znaczenie i bieżący stan polskiej sceny folkowej / etno / world music – prezentując zarówno czołowych krajowych wykonawców, jak i coraz liczniej odwiedzających nasze okolice, znanych artystów zagranicznych. Imprezy te generują chyba największe zainteresowanie mediów (oczywiście tych, które interesują się czymś więcej poza sztampową muzyką pop) i stosunkowo szerokich rzesz publiczności – czasami przypadkowej, często takiej, która w ciągu roku na klubowych koncertach bywa rzadko lub wcale.
Festiwal poetycki Wrzosowisko od osiemnastu lat jest ważnym momentem w działalności kulturalnej gminy Piwniczna. Jego idea wykiełkowała kilkanaście lat temu w redakcji lokalnego miesięcznika „Znad Popradu”. Tegoroczną edycję uświetnił popołudniowy koncert folkowy zatytułowany „Dymi kocioł Karpat”, który rozpoczął się po łemkowsku – góralska kapela Howerna z Piwnicznej wykonała pieśń sławiącą Łemkowynę, wspólnie z przedstawicielami tutejszej społeczności łemkowskiej.
Kolejna wiosenna edycja festiwalu Mazurki przebiegała pod hasłem „PoGRAnicza” – i jak napisali organizatorzy w programie, dotyczy to różnych granic, które łączy muzyka: „To muzyczne pogranicza miasta i wsi, przeszłości i przyszłości, lokalności i uniwersalności”. Z tej koncepcji wyrósł temat relacji wsi i dworu, a co za tym idzie pańszczyzny – o czym dyskutowano na konferencji otwierającej festiwal „Pańszczyzna. Przemiany tożsamości kulturowej wsi polskiej”. Po dyskusji pokazano film o Janie Gacy autorstwa Jagny Knittel. Dalej było już trochę lżej gatunkowo – do słuchania i do tańca – choć też w profilu poGRAniczowym.
W ostatni weekend sierpnia bałkańskie trąby już po raz trzeci zabrzmiały w podsądeckich Barcicach, na południowych rubieżach Polski. Pannonica wskoczyła w kalendarz folkowy lata jako wyjątkowy festiwal – wyjątkowość ta polega na skupieniu się na jednym kierunku geograficznym i muzycznym, Panonii, w rozumieniu kultury muzycznej Bałkanów, Węgier i muzyki cygańskiej.
Fot. tyt. Barka Brass Band fot. J. Zarzecka
W tym roku największemu w stolicy – a może i w Polsce - festiwalowi muzyki etnicznej Skrzyżowanie Kultur towarzyszyło hasło „Muzyczne Świątynie”. Program tłumaczył ten intrygujący podtytuł obietnicą „podróży do miejsc, gdzie muzykę traktuje się z niezwykłą nabożnością, gdzie zgodnie z tradycją przodków tworzy się misteria łączące rytm, słowo i taniec”, zaś według słów Marii Pomianowskiej, dyrektora artystycznego festiwalu, „muzyka stanowi dla nich pomost między światem materialnym a duchowym”. Jak w poprzednich latach zaproszono wielkie gwiazdy z kręgu world music z Iranu, Korei Połuniowej, Nigerii, Pakistanu, Mauretanii, Turcji.
Ku mojemu zaskoczeniu był to już 11. Festiwal! Nie wiadomo, kiedy te lata zleciały, ale jak się ogarnie myślą, ile wspaniałych zespołów można było usłyszeć w tym czasie pod Pałacem Kultury, można w te lata uwierzyć.
fot. tyt. z archiwum festiwalu
Szesnasty lubelski festiwal Najstarsze Pieśni Europy – poświęcony tradycyjnym pieśniom – odbył się 8-9 października. Jego wiodącym tematem, a zarazem przedmiotem festiwalowej konferencji naukowej, był motyw płodności w pieśniach tradycyjnych. W programie znalazły się koncerty i „Noce tańca” w lubelskich knajpach, gdzie przygrywały Kapela Pańczaków i Kapela Witka Brody. Występy – dwa dziennie, nawiązujące do myśli przewodniej festiwalu – zostały zaplanowane w Studiu Koncertowym Radia Lublin.
Polska muzyka folkowa ma się znakomicie! Dobitnie pokazały to dwie prestiżowe imprezy: czerwcowy poznański Ethno Port i lipcowy EtnoKraków, na który złożyły się 17. edycja Rozstajów i 36. Festiwal Folkowy Euroradia. Z góry zaznaczam, że nie podważam tu znaczenia i jakości innych imprez, które – zwłaszcza w okresie wakacyjno-letnim – odbywają się w naszym kraju w znacznej liczbie. Piszę ledwie (aż) o własnym doświadczeniu podczas dwóch, z mojej perspektywy najbardziej spektakularnych wydarzeń-festiwali.
Za nami kolejna edycja „młodszego brata” Ethno Portu, czyli Dragon Folk Fest. Festiwal (jak zwykle) odbył się w sobotnie popołudnie (18 czerwca 2015) w poznańskim klubie Dragon na tydzień przed samym Ethno Portem.
W lutym 2014 r. uczciliśmy opolską Kolbergiadą Rok Kolberga. Kilkudniowe święto muzyki ludowej zostało w Opolu odebrane jako coś egzotycznego. Naszym (pomysłodawców) zamiarem było zaprezentowanie różnych elementów kultury ludowej. Odbyły się warsztaty śpiewu tradycyjnego, pokaz instrumentów etnicznych z całego świata, koncerty klasyczne uczniów szkoły muzycznej, koncerty z repertuarem zebranym przez Kolberga oraz panel dyskusyjny o miejscu i roli muzyki ludowej w szkolnictwie muzycznym.
Kiedy piszę tę relację, dawno już po festiwalu, ale mi nadal przed oczami kręcą się wspomnienia taktowane na trzy. Wydaje się, że co roku w relacji z Mazurków właściwie powinno się pisać to samo, bo co jeszcze można odnaleźć w tej prostej, skromnej muzyce? Tymczasem okazuje się, że muzyka sama w sobie i festiwal nadal mają mnóstwo do zaoferowania.
Konkurs na warszawskim Festiwalu Muzyki Folkowej Polskiego Radia "Nowa Tradycja" zawsze był centralnym punktem programu. Pierwszych kilka edycji nosiło wszak nawet nazwę Konkursu Polskiego Radia. Dopiero potem wydarzenie obrosło w koncerty towarzyszące, Folkowy Fonogram Roku i Fonogram ródeł. Najwięcej jednak emocji i kuluarowych dyskusji wzbudza konkurs. W tym roku widocznym trendem okazała się elektronika.
Tegoroczna, szósta już edycja Lublin Jazz Festiwal (25-27. 04. 2014), organizowanego przez Centrum Kultury w Lublinie, wyjątkowo miło zaskoczyła fanów muzyki jazzowej. Do miasta przybyła publiczność z różnych stron Polski (oraz z zagranicy!), aby spotkać i, co najważniejsze, posłuchać gwiazd najwyższych lotów. Ravi Coltrane Quartet, Victor Wooten Band, czy nasi rodzimi Adam Bałdach & Piotr Orzechowski, to tylko niektóre z marek mających już swą silną pozycję na rynku muzycznym, Zgodzili się zagrać na deskach Sali Widowiskowej CK.
Doczekaliśmy się już szóstej edycji festiwalu KODY w Lublinie (14-18. 05. 2014). Główną koncepcją wydarzenia, organizowanego przez Ośrodek Międzykulturowych Inicjatyw Twórczych „Rozdroża”, jest atrakcyjne zestawianie projektów z zakresu muzyki tradycyjnej, jak i awangardowej. W tym roku motywem przewodnim festiwalu był czas jako czynnik spajający odległe epoki.
Zapraszamy na Ogólnopolskie Prezentacje Kultur Mniejszości Narodowych i Etnicznych „XXVI Muzyczne Dialogi nad Bugiem” - Mielnik, 6-7 sierpnia 2016
W dn.
PIEŚNI BAGIEN 2016poleskie międzyrzecza
Już po raz drugi Filharmonia im.
CHATKA BLUES FESTIVAL 2016 W dniach 7 – 8 października w Akademickim Centrum Kultury UMCS „Chatka Żaka”, w Lublinie odbędzie się 7 edycja jednego z najciekawszych festiwali bluesowych we wschodniej Polsce i święto bluesa w Lublinie. PROGRAM CHATKA BLUES FESTIVAL 2016 Piątek – 7.10.2016, godz.
VIII Festiwal Kolęd, Pastorałek i Pieśni Bożonarodzeniowych Od 30 grudnia aż do 2 lutego co tydzień w zakopiańskich kościołach rozbrzmiewają kolędy i pastorałki w wykonaniu najlepszych artystów z Polski i Podhala.
DŹWIĘKI Z KORZENIA - III EDYCJA FESTIWALU DIDGERIDOO
Fot. tyt. A. Kusto: Nagroda dziennikarzy "Ciupaga ze zbyrkadłami" wręczana przez Annę Karpiel-Semberecką zespołowi Muzsla Folk Dance Ensemble
Bądźcie z nami on-line!
Międzynarodowy Festiwal Folkloru Ziem Górskich „Górale świata sercem w Zakopanem”
Lublin, 2-5 września 2020 r.
O OBROTACH …
Wakacje zamykamy festiwalem muzyki etnicznej.
Folk – folklor – folkloryzm
Międzynarodowa Konferencja Naukowa
XXX Międzynarodowy Festiwal Muzyki Ludowej „Mikołajki Folkowe”
Lublin, 10–11 grudnia 2020
Konferencja zdalna – platforma Zoom
10 grudnia 2020
Międzynarodowa Konferencja Naukowa
Miejsce narracji ludowej w ogólnonarodowej narracji tożsamościowej
XXXI Międzynarodowy Festiwal Muzyki Ludowej „Mikołajki Folkowe”
Lublin, 9–10 grudnia 2021 roku
fot. tyt. W. Samociuk
Sztab organizacyjny festiwalu Mikołajki Folkowe rozpoczęli nabór zgłoszeń do Konkursu „Scena Otwarta” 2022! Od 4 grudnia można się zgłaszać do corocznego przeglądu zespołów. Formularz jest aktywny, a organizatorzy gotowi na przyjęcie uczestników.