Artykuły autora: Agata Kusto

Historia najnowsza. Ojcowe nuty i psychodeliczne Świtezianki Kamienie milowe polskiego folku

146-147 (1-2 2020) Autor: Agata Kusto, Autor: Agnieszka Matecka-Skrzypek Dział: 30 lat folku To jest pełna wersja artykułu!

Historię folku w Polsce kończymy opracowaniem najbliższych czasowo wydarzeń. To, co na scenie folkowej objawiło się i zostawiło swój ślad od początku XXI wieku, próbujemy przedstawić w sposób bardzo umowny. Nie ma bowiem takich kryteriów, które pozwoliłyby definitywnie przyporządkować danego artystę lub wydarzenie do jednej kategorii. Polska scena folkowa jawi się jako bardzo dynamiczna, różnorodna i wielopłaszczyznowa, a jej specyficzny rys to silne indywidualności artystyczne i śmiałość w sięganiu po nowe pomysły. Na ile nasza typologia zjawisk okaże się trafna, pokaże czas. Kolejny odcinek poświęcony umownej epoce trzydziestu lat folku otwierają dwie grupy wykonawców – ci, dla których muzyka ma być kontynuacją źródła, oraz ci, którzy swobodnie żonglują tradycjami kultury Słowian.

Fot. J. Nowotyński: Kapela Maliszów

Lata 90. XX wieku Kontynuacje i osobliwości wykonawcze Kamienie milowe polskiego folku

145 (6 2019) Autor: Agata Kusto, Autor: Agnieszka Matecka-Skrzypek Dział: 30 lat folku To jest pełna wersja artykułu!

Inspiracje muzyką andyjską i celtycką, na których oparły się pierwsze folkowe próby w Polsce, były wciąż kontynuowane w latach 90. XX wieku. Stały za tym takie zespoły jak Costa Manta (Grupo Costa, Costa Del Sol), Sierra Manta czy Varsovia Manta. Muzycy z grupy Costa Manta konsekwentnie rozbudowywali swój latynoamerykański repertuar, podróżując po Meksyku, Karaibach i Hiszpanii oraz nawiązując współpracę z takimi muzykami jak: Mira Moreno, Jorge Luis Valcarcel Gregorio (Kuba), Dimitris Dimitriadis (Grecja).

fot. ze zbiorów Mikołajek Folkowych: Pankharita

Otaczało mnie piękno Dorota Majerczyk

144 (5 2019) Autor: Dorota Majerczyk, Autor: Agata Kusto Dział: Rozmowa To jest pełna wersja artykułu!

Dorota Majerczyk to postać barwna i z charakterem. Dziś jest dyplomowanym czeladnikiem-złotnikiem, etnologiem i etnomuzykologiem, na koncie ma prowadzenie GOK-u w Poroninie, pracę radnej na rzecz Miasta Rabki Zdroju oraz działanie w ruchu folklorystycznym poprzez prowadzenie zespołów oraz jurorowanie w konkursach. Wieloletnia działalność idzie w parze ze znajomością kultury góralskiej, jej subtelnych różnic i współczesnych przemian. O dorastaniu, wyzwaniach i osiągnięciach współczesnej góralki z Chabówki opowiadała w rozmowie z Agatą Kusto.

fot. A. Wnękowicz: Dorota i Piotr Majerczykowie

Weselnie w Zakopanem Święto Gór w Zakopanem

144 (5 2019) Autor: Agata Kusto Dział: Festiwale To jest pełna wersja artykułu!

Na dziewięć dni wieńczących upalny sierpień zaplanowano 51. Święto Gór w Zakopanem. Co roku organizatorzy przygotowują bogaty pakiet wydarzeń, które na długo przed oficjalnym otwarciem zwracają uwagę na kulturę Zakopanego i na wiele tygodni po zakończeniu festiwalu pozostawiają uczestników w jego klimacie.

fot. A. Kusto: Kalkedon Dance and Sports Club Association z Turcji. Taniec weselny, Zakopane 2019

Lata 90. XX wieku. Folk góralski Kamienie milowe polskiego folku

144 (5 2019) Autor: Agata Kusto, Autor: Agnieszka Matecka-Skrzypek Dział: 30 lat folku To jest pełna wersja artykułu!

Ta część historii folku w Polsce, która przypada na koniec XX wieku, prezentuje się niezwykle kolorowo. Prócz nurtu wiodącego, za jaki możemy uznać szczególne zainteresowanie krajami słowiańskimi i folklorem rodzimym (co zostało opisane w poprzednim numerze „Pisma Folkowego”), rozwija się nadal muzyka inspirowana kulturą celtycką i andyjską. Wtedy też w Polsce osadza się ruch domów tańca, wokół którego powstają zespoły, inicjatywy, stowarzyszenia. Na tę dekadę przypada rozkwit folku góralskiego, któremu ze względu na tematykę numeru chcemy dedykować osobny tekst.

fot. M. Stasiński: Hanna Rybka

Scat, harmonium i oktawka Koncert re:tradycja

143 (4 2019) Autor: Agata Kusto Dział: Festiwale To jest pełna wersja artykułu!

W upalny sierpniowy wieczór dziedziniec Zamku Lubelskiego w Lublinie po raz kolejny stał się miejscem konfrontacji popularnych nurtów muzyki estradowej z muzyką tradycyjną. Koncert z cyklu re:tradycja odbywa się corocznie w ramach Jarmarku Jagiellońskiego, a organizowany jest przez Warsztaty Kultury.

Fot. I. Tokarczyk / Jarmark Jagielloński: Adam Bałdych i Jan Kmita

Lata 90. XX wieku. Muzyka Polski i Słowiańszczyzny Kamienie milowe polskiego folku

143 (4 2019) Autor: Agata Kusto, Autor: Agnieszka Matecka-Skrzypek Dział: 30 lat folku To jest pełna wersja artykułu!

Lata 90. XX wieku są dla wykonawców czasem ciągłego rozwoju. Amatorski ruch muzyczny kontynuuje poszukiwania, następuje pewne sprofilowanie kreacji artystycznej, ale wszystko to dokonuje się w sposób spontaniczny, podejmowane jest zwykle przez ludzi bez wykształcenia muzycznego i z ciągle jeszcze ograniczonym warsztatem wykonawczym. Cechą charakterystyczną wykonawców jest autentyczna radość z samodzielnego tworzenia i przeżywania muzyki inspirowanej folklorem różnych obszarów świata. W tym numerze „Pisma Folkowego” przedstawiamy czytelnikom wybranych, najbardziej znaczących wykonawców sceny lat 90. XX wieku, poczynając od zespołów inspirujących się tradycjami słowiańskimi.

Fot. z arch. zespołu: Orkiestra św. Mikołaja

Lata 90. XX wieku Wydawnictwa – media – festiwale

142 (3 2019) Autor: Agata Kusto, Autor: Agnieszka Matecka-Skrzypek Dział: 30 lat folku To jest pełna wersja artykułu!

Lata 90. XX wieku stanowią bardzo istotny etap w rozwoju polskiej sceny folkowej. Następuje jej wewnętrzne zróżnicowanie i otwarcie na muzykę świata, wydarzenia artystyczne stają się zarzewiem coraz bardziej ugruntowanych potrzeb w zakresie rozwijania twórczości własnej, opartej na tradycjach bliskich i tych bardzo odległych. Poniższy tekst poświęcamy środowisku wydawców, festiwali i mediów, które przyczyniły się do kształtowania folku. Pewne uogólnienia są koniecznie ze względu na dynamikę wydarzeń, jakie miały miejsce w ostatniej dekadzie XX wieku. Wszystkich zainteresowanych historią folku w Polsce odsyłamy do archiwum „Pisma Folkowego”, które jest stałą kroniką opisywanych wydarzeń.

Fot.: fragment okładki płyty CD z 8. Festiwalu Muzyki Andyjskiej i Folkowej "Folk Fiesta" (1997)

Dzień z życia Niedźwiedzia Wystawa prac zbiorowych Moniki Michaluk i Michała Stachowiaka

142 (3 2019) Autor: Agata Kusto Dział: Galeria EtnoArtu To jest pełna wersja artykułu!

Od 7 maja do 30 września w Muzeum Okręgowym w Koninie można oglądać nietypową wystawę, która jest podsumowaniem dotychczasowego dorobku twórczego Moniki Michaluk i Michała Stachowiaka. Ekspozycja obejmuje prace zbiorowe, cały cykl „Etnoilustracje”, a także wybrane motywy z książki Etnogadki. Opowiastki o dawnych obrzędach i zwyczajach, powstałej we współpracy z etnografem Witoldem Przewoźnym i wydanej przez Wydawnictwo Albus. W ramach wystawy można podziwiać również nowe, niepublikowane prace autorów. Patronem honorowym wydarzenia jest Narodowe Centrum Kultury i Instytut im. Oskara Kolberga.

Fot. Muzeum Okręgowe w Koninie

Początki i lata 80. XX wieku Kamienie milowe polskiego folku

140-141 (1 2019) Autor: Agata Kusto, Autor: Agnieszka Matecka-Skrzypek Dział: 30 lat folku To jest pełna wersja artykułu!

Dzisiejszy folk to wielowymiarowe zjawisko kulturowe, społeczne i artystyczne; w Polsce ukształtowane za sprawą przemian społeczno-politycznych w kraju, ale też ogólnoeuropejskich tendencji do poszukiwania nowego języka wypowiedzi dla muzyki i kultury tradycyjnej. Ten silny związek z „korzeniami” okaże się fundamentalny dla prześledzenia rozwoju polskiej muzyki folkowej (potocznie zwanej „folkiem”) i wytyczenia w jego przebiegu znaczących etapów.

Fot. z arch. Orkiestry św. Mikołaja: Zespół Orkiestra p.w. św. Mikołaja

Otwarty folk na scenie operowej! 25 lat „Sceny Otwartej”

139 (6 2018) Autor: Agata Kusto Dział: Festiwale To jest pełna wersja artykułu!

„Scena Otwarta” to wyjątkowy konkurs, który w tym roku odbył się po raz dwudziesty piąty! Początki nie były zachęcające. Pomysł stworzenia miejsca konfrontacji muzyków, którzy „coś tam mają do folkloru”, wydawał się sensowny z punktu widzenia środowiska Mikołajów, którzy tym folklorem karmili się od dobrych paru lat. Pierwsza edycja nie doszła do skutku z powodu braku chętnych… Ale z kolejnymi było już znacznie lepiej.

Fot. W. Samociuk: Malwina Paszek

Macha graj, panie wesoły! Tradycyjne muzykowanie na Lubelszczyźnie. Szkic etnomuzykologiczny

137 (4 2018) Autor: Agata Kusto Dział: Z teorii To jest pełna wersja artykułu!

Muzykowanie na Lubelszczyźnie znacznie rzadziej opisywane jest w literaturze niż śpiew, który dla obszarów Polski Wschodniej stanowi zasadniczą dominantę wykonawczą. Samo zjawisko „muzykowania”, a więc podejmowania czynności gry na instrumencie może być rozpatrywane z co najmniej kilku perspektyw badawczych.

Fot. tyt.: J. Magierski. Ze zbiorów Pracowni „Archiwum Etnolingwistyczne” UMCS: Antoni Bednarz na kazimierskim festiwalu w roku 1976

Ludowość i awangarda KODY

136 (3 2018) Autor: Agata Kusto Dział: Festiwale To jest pełna wersja artykułu!

Tegoroczna edycja Festiwalu Tradycji i Awangardy Muzycznej KODY odbyła się jak zwykle na początku maja (9-12) w Centrum Spotkania Kultur w Lublinie. Wydarzenia z pogranicza koncertu, spektaklu, performance’u ułożone zostały według planu. Tym razem kluczem festiwalu stały się „rozdroża”, a więc słowo zawarte w nazwie organizatora – Ośrodka Międzynarodowych Inicjatyw Twórczych Rozdroża.

Fot. T. Kulbowski / materiały OMIT Rozdroża: Radical Polish Ansambl

Lubelskie dyskusje o kulturze

132 (5 2017) Autor: Agata Kusto, Autor: Damian Gocół Dział: Relacje To jest pełna wersja artykułu!

W dniach 6–7 września odbył się pierwszy Kongres Kultury Województwa Lubelskiego „Kultura i Gospodarka” zorganizowany z inicjatywy Wojewódzkiego Ośrodka Kultury w Lublinie, a przy udziale Centrum Spotkania Kultur i szerokim wsparciu Zarządu Województwa Lubelskiego. Pierwszy dzień należał do przedstawicieli świata nauki.

fot. z arch. red.

Mały festiwal – wielka idea Na Rozstajnych Drogach

131 (4 2017) Autor: Krzysztof Butryn, Autor: Agata Kusto Dział: Festiwale To jest pełna wersja artykułu!

„Spotykamy się już po raz siódmy. Bywało różnie, sił czasem brak i lat coraz więcej na karku. Były momenty rezygnacji i poczucia bezsensu. Nie możemy jednak zaprzestać organizowania festiwalu”. W takich słowach redakcja gazety festiwalowej „Na Rozstajnych Drogach” zainaugurowała rozpoczęcie siódmej edycji festiwalu muzyki tradycyjnej, odbywającego się corocznie na terenie Ordynacji Zamojskiej Klucza Janowskiego. Z Krzysztofem Butrynem, pomysłodawcą, organizatorem i wykonawcą w sali zdziłowickiej remizy rozmawiała Agata Kusto.

fot. A. Kusto: Warsztaty z Bronisławem Rawskim. Szklarnia 2012

KODY teatralnie

130 (3 2017) Autor: Agata Kusto Dział: Festiwale To jest pełna wersja artykułu!

Tegoroczna edycja lubelskiego Festiwalu Tradycji i Awangardy Muzycznej KODY poświęcona była szeroko rozumianej teatralności. Pomysłodawcy i organizatorzy od lat bardzo skutecznie zaskakują odbiorców pomysłami łączenia „tego, co było zawsze” z „tym, co być może”. W samej nazwie festiwalu obecna jest pewna sprzeczność. Jeśli awangardę definiować jako „działanie burzące dotychczasowy porządek, reguły w estetyce czy sztuce”, to zestawienie jej z tradycją należałoby rozumieć jako przeciwstawność i ukazanie owego kontrastu. Tymczasem to, co oferują „zakodowani” artyści, często jest efektem przenikania się obu postaw lub całkiem zgodnego ich koegzystowania.

Fot. z arch. festiwalu: Kronos Quartet, podczas próby festiwalu KODY

Mikołajkowa tradycja Mikołajki Folkowe

127 (6 2016) Autor: Agata Kusto, Autor: Damian Gocół Dział: Festiwale To jest pełna wersja artykułu!

Dziś na wiele inicjatyw patrzy się przez pryzmat niematerialnego dziedzictwa kulturowego. Czy coś nim jest, czy ktoś je chroni, czy kultywuje? Od czasu transformacji ustrojowej możemy cieszyć się wolnością wypowiedzi, a przestrzeń kultury poszerza się w niebywałym tempie. Jednocześnie dostrzegamy wartość w tym, że coś niezmiennie istnieje. Wyjątkową okazję do refleksji nad wartością dziedzictwa, kontynuowania tradycji, a jednocześnie wolności twórczej dały ostatnie Mikołajki Folkowe.

Fot. tyt. A. Kusto: Kapela z Innej Struny podczas konkursu Scena Otwarta 2016

Kolędować obcemu Przemysław Łozowski

127 (6 2016) Autor: Agata Kusto Dział: Wykonawcy To jest pełna wersja artykułu!

Przemek Łozowski dziś mieszka w Dublinie, ale pochodzi z Lublina, gdzie brał udział w wielu projektach muzycznych związanych z muzyką folkową, tradycyjną i etniczną. Od zawsze śpiewa, aranżuje i komponuje. Jest założycielem Navan Road Music & Arts Society, The SuperTonic Orchestra i The Dulcis Polonia Choir oraz szefem polonijnej szkoły w Droghedzie. O animowaniu kultury muzycznej na emigracji i powrotach do Borówka na Zamojszczyźnie rozmawiała z artystą Agata Kusto.

Stojąc na beczce Kilka refleksji z jarosławskiego festiwalu

126 (5 2016) Autor: Agata Kusto Dział: Festiwale To jest pełna wersja artykułu!

Jarosławski festiwal w tym roku doczekał się 24. edycji. Corocznie, w sierpniu organizowany jest przez Stowarzyszenie „Muzyka Dawna w Jarosławiu”, ale tym razem, prócz warsztatów, spotkań seminaryjnych, regularnych śpiewów liturgicznych (codzienne gregoriańskie jutrznie i nieszpory) i wielogodzinnych koncertów, do programu włączono Jarmark Jarosławski. Tym samym nawiązano do szczytnych tradycji XVI i XVII wieku. To tu odbywały się największe w Polsce i jedne z największych w Europie Środkowej jarmarki, na które przybywali kupcy włoscy, niemieccy, a także Ormianie, Tatarzy, Turcy, Węgrzy i Persowie. Wówczas i dziś styka się tu Wschód z Zachodem. Za sprawą handlu towarami i wymiany muzyką.

Pół wieku Kazimierza

125 (4 2016) Autor: Agata Kusto Dział: Festiwale To jest pełna wersja artykułu!

W albumowej publikacji wydanej z okazji dwudziestolecia kazimierskiego festiwalu Józef Burszta stwierdził, że gdyby nie ów festiwal „nasza kultura byłaby znacznie uboższa. Zanikałaby umiejętność gry na wielu regionalnych instrumentach i nie pojawiłoby się wielu utalentowanych młodych muzyków przejmujących od starszych sztukę ludowego muzykowania”.

fot. G. Hankiewicz