Co w numerze 124

O potrzebie śpiewania

124 (3 2016) Autor: Kazimierz Żołna, Autor: Ilona Gumowska, Autor: Zofia Bernatowicz, Autor: Michał Żak, Autor: Marta Białkowska Dział: Sonda To jest pełna wersja artykułu!

Nie wyobrażam sobie życia bez śpiewu. To jest po prostu tak, że jak najdzie chęć, to trzeba śpiewać. To nie jest tak, że kiedy się chce – tylko przychodzi na to ochota, przychodzi taki czas, że się śpiewa. I śpiewa się piosenkę, która wpada sama w ucho. Nie tam jakąś wyuczoną, wykształconą – tylko taką, której nie trzeba się uczyć. Śpiewa się też takie, które się dobrze pamięta. Takie to jest śpiewanie.

(Kazimierz Żołna)

Ludowe korzenie musicalu (II)

124 (3 2016) Autor: Wojciech Bernatowicz Dział: Z teorii To jest pełna wersja artykułu!

Szukając ludowych i folkowych źródeł musicalu amerykańskiego w pierwszej połowie XX w., należy zwrócić się w kierunku tradycji musicalu afroamerykańskiego. Jak wskazywałem w artykule zamieszczonym w poprzednim numerze „Pisma Folkowego”, do początków ubiegłego stulecia to biali Amerykanie wykorzystywali tradycję muzyki czarnych niewolników i przetwarzali ją na swój ordynarny sposób.

Mazurki 2016

124 (3 2016) Autor: Joanna Zarzecka Dział: Festiwale To jest pełna wersja artykułu!

Kolejna wiosenna edycja festiwalu Mazurki przebiegała pod hasłem „PoGRAnicza” – i jak napisali organizatorzy w programie, dotyczy to różnych granic, które łączy muzyka: „To muzyczne pogranicza miasta i wsi, przeszłości i przyszłości, lokalności i uniwersalności”. Z tej koncepcji wyrósł temat relacji wsi i dworu, a co za tym idzie pańszczyzny – o czym dyskutowano na konferencji otwierającej festiwal „Pańszczyzna. Przemiany tożsamości kulturowej wsi polskiej”. Po dyskusji pokazano film o Janie Gacy autorstwa Jagny Knittel. Dalej było już trochę lżej gatunkowo – do słuchania i do tańca – choć też w profilu poGRAniczowym.

Migawki z festiwalu – o Folkowym Fonogramie i kilka refleksji Nowa Tradycja

124 (3 2016) Autor: Joanna Zarzecka Dział: Festiwale To jest pełna wersja artykułu!

Na koncercie Muzyka Źródeł zatytułowanym Lasowiacy, otwierającym Festiwal Polskiego Radia „Nowa Tradycja” A.D. 2016, poczułam dobitniej niż kiedykolwiek dotąd, że czas oryginalnej muzyki wiejskiej się skończył. To, co wygrzebuje radio, czy co pojawia się na festiwalach typu Kazimierz, to są już formy wtórne. Za mojego pokolenia, na przełomie XX i XXI wieku wymarli „ostatni wiejscy muzykanci”, jak ich nazwał Andrzej Bieńkowski. Już ubiegłoroczny koncert Muzyka Źródeł na Nowej Tradycji, poświęcony Beskidowi Śląskiemu, trącił myszką, ale w tym roku to już było „wyciąganie moli z szafy”. Kapelą, która coś ciekawszego zaprezentowała w czasie koncertu, była Kocirba – starająca się odtwarzać tradycyjne brzmienia – jednak to już wariant rekonstruowany, czasami domyślający się, jak dane utwory brzmieć powinny.

Międzyrzeckie kapliczki i krzyże

124 (3 2016) Autor: Ewelina Morawska Dział: Z tradycji

Międzyrzec Podlaski to miasto w województwie lubelskim, w powiecie bialskim. Dawniej zwany Międzyrzecze, prawdopodobnie od swojego położenia pomiędzy rzekami Krzną a Piszczanką. Architektura sakralna rozsiana jest na całym terenie Międzyrzeca Podlaskiego. Obiekty charakteryzują się wielkim bogactwem i urodą, stanowiąc jeden z najbardziej wartościowych składników dziedzictwa kulturowego regionu.

Jedli, pili, tańczyli… Wesela Felicji Matczuk

124 (3 2016) Autor: Wioleta Matczuk Dział: Z tradycji

Od ponad 40 lat Felicja Matczuk jest jedną z najaktywniejszych śpiewaczek i działaczek z gminy Dorohusk, a także powiatu chełmskiego. Jej działalność artystyczna jest bardzo różnorodna, bogata i owocna. Zaliczają się do niej m.in. liczne występy solowe oraz w duecie, a przede wszystkim działalność z zespołem Teosinki, praca z dziećmi, wykonywanie wieńców dożynkowych oraz na obchody nocy świętojańskiej. Dodatkowo Pani Felicja zajmuje się rękodziełem. Samodzielnie wykonuje stroje ludowe dla siebie i bliskich, wyszywa i haftuje serwety, makatki, robi na drutach.

The Irish Rovers – irlandzki mit

124 (3 2016) Autor: Maciej Froński Dział: Wykonawcy

Pamiętam, jak podróżowałem po Irlandii z niejakim Radkiem z Łodzi i za Kilkenny nocowaliśmy na dziko na cudzej łące. Jako że leżała ona dość blisko wylotowej drogi na zachód, a więc – jak to się mówi – była na widoku, musieliśmy poczekać z rozbiciem namiotów prawie do zmierzchu. Gdy jednak nastąpił odpowiedni moment, szybko się uwinęliśmy i zaczęliśmy się szykować do snu. Wtedy go właśnie ujrzeliśmy: zbliżał się ku nam typowy irlandzki wieśniak w podeszłym wieku, w gumiakach, w kraciastej koszuli, w jakiejś kamizelce i na nieszczęście ze strzelbą w ręku. Po grzecznym powitaniu spytaliśmy go, czy aby przypadkiem nie jest właścicielem gruntu.

fot. theirishroversmusic.com

Chciałem się wyróżnić… Piotr Stefański

124 (3 2016) Autor: Nina Orczyk Dział: Wykonawcy

Piotr „Stiff” Stefański – z wykształcenia geograf, przyrodnik, pedagog. Animator świętokrzyskiej kultury, nauczyciel gry na perkusyjnych instrumentach etnicznych, propagator alternatywnych metod edukacji, inicjator idei Uniwersytetu Wolność.
Przede wszystkim jednak muzyk, bębniarz, wokalista oraz autor tekstów. Twórca awangardowych grup muzycznych, takich jak Stiff Stuff czy Natural Beat Band. Od czterech lat lider skarżyskiej formacji Studium Instrumentów Etnicznych. Rozmawiała Nina Orczyk.

fot. G. Łapaj

Nowa stara fala

124 (3 2016) Autor: Maria Baliszewska Dział: Felieton To jest pełna wersja artykułu!

Nie wiem, czy jest to prawda obiektywna, czy nie. Ja jednak tak właśnie widzę obecny stan muzyki tradycyjnej, zwanej niekiedy ludową. Nowa fala zainteresowania, nowa fala wykonawców młodych i coraz młodszych, zafascynowanych muzyką „starą”, ludową, źródłową. I jej ostatnimi, wiejskimi artystami. Tyle dzieje się w tej dziedzinie! I to nie tylko w lecie, kiedy dużo działań adresowanych jest do turystów. Praktycznie przez cały rok organizowane są imprezy, warsztaty i to nie tylko w dużych miastach (choć jednak impuls nowej fali, odnowy muzyki tradycyjnej płynie z miast na wieś), ale i w małych ośrodkach, nawet wsiach.

Obudzić w ludziach pamięć Śladami Singera

124 (3 2016) Autor: Agnieszka Matecka-Skrzypek Dział: Folk i okolice

Na Lubelszczyźnie od lat odbywa się jedyny w swoim rodzaju wędrowny festiwal. Co roku objeżdża miasteczka uwiecznione w prozie Isaaca Bashevisa Singera. Tegoroczna, VI edycja Festiwalu Śladami Singera odbędzie się w dniach 25 lipca - 5 sierpnia 2016. Świta Jaszy Mazura odwiedzi 9 miast: Kock, Piaski, Bychawę, Biłgoraj, Tyszowce, Szczebrzeszyn, Józefów, Krasnobród i Kraśnik. Zawita także do Lublina podczas Carnavalu Sztukmistrzów. Z twórcą i głównym organizatorem festiwalu, Witoldem Dąbrowskim z Ośrodka Brama Grodzka „Teatr NN” o początkach imprezy i planach na przyszłość rozmawia Agnieszka Matecka-Skrzypek.

fot. M. Bielec

Podróż w głąb duszy – zegar bije

124 (3 2016) Autor: Jacek Mielcarek Dział: Relacje

25 marca, w Wielki Piątek w muzycznym studiu Radia Opole, w ramach folkowej sceny radiowej wystąpił wreszcie Jacek Hałas. Był to koncert szczególny – nie tylko dlatego, że dzień wyjątkowy. Jak stwierdził sam wykonawca, koncert był dla niego ważny, ponieważ pierwszy w tym mieście.

Chrześcijaństwo w religijności ludowej

124 (3 2016) Autor: Zdzisław Kupisiński Dział: Relacje

„Chrześcijaństwo w religijności ludowej – 1050 lat po Chrzcie Polski” to tytuł Ogólnopolskiej Konferencji Naukowej, która odbyła się w Lublinie w dniach 9-10 maja 2016 r. Konferencja została zorganizowana przez Katedrę Religioznawstwa i Misjologii Instytutu Teologii Fundamentalnej (Wydział Teologii KUL) przy współpracy Polskiego Towarzystwa Ludoznawczego o. Lublin oraz Międzynarodowej Organizacji Sztuki Ludowej (Sekcja Polska). Jubileusz 1050-lecia wydarzenia, jakim był Chrzest Polski, stał się doskonałą okolicznością do tego, by bliżej przyjrzeć się aktualnej sytuacji religijności ludowej, uzupełniającej w kulturowej perspektywie treści ewangeliczne.

Polska daje radę… Samurai Drum Ikki

124 (3 2016) Autor: Małgorzata Wielgosz Dział: Relacje

90% uczniów Ikkiego Hino to kobiety. Dlaczego? Po zaledwie jednym, jednogodzinnym koncercie traci się na wadze około kilogram. Choć po skończeniu gry artyści, by uzupełnić zasoby energii, bardzo dużo jedzą, pracując na efekt jo-jo, to zapewniają, że schudnie się, jeśli będzie się grało na japońskich bębnach taiko.

20 lat „Pisma Folkowego”

124 (3 2016) Autor: Agnieszka Kościuk-Jarosz Dział: Relacje

W maju 1996 roku ukazał się pierwszy numer „Pisma Folkowego” – wówczas zatytułowanego jeszcze „Gadki z Chatki”. Od tamtego momentu minęło dwadzieścia lat. 20 maja 2016 roku redakcja naszego pisma zorganizowała więc swoje okrągłe, dwudzieste urodziny. Tego dnia w Akademickim Centrum Kultury Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie „Chatka Żaka” odbyło się kilka wydarzeń promujących muzykę folkową oraz wiedzę o korzeniach, z których wyrasta. Dały one okazję do spotkania w Lublinie nie tylko osób związanych z redakcją, ale także sympatyków kultury tradycyjnej, w tym zwłaszcza czytelników naszego pisma.

110 lat Muzeum Lubelskiego na Zamku

124 (3 2016) Autor: Agata Kusto Dział: Relacje

Muzeum Lubelskie założone zostało w 1906 r. i w ciągu 110 lat zgromadziło bardzo cenną kolekcję. Warto wiedzieć, że zbiory z zakresu archeologii, historii, sztuki, literatury, etnografii, geografii, militaria, numizmaty i judaika to blisko 170 tys. eksponatów.
W maju i czerwcu muzeum przygotowało wystawę przybliżającą kulturę boliwijskich Indian. 17 maja podczas otwarcia mieliśmy okazję wysłuchać krótkie referaty o. dr. hab. Tomasza Szyszki SVD o ewangelizacji Boliwii i o. dr. hab. Piotra Nawrota o zasadniczym temacie wystawy, jakim stała się muzyka baroku boliwijskich Indian.

fot. www.muzeumlubelskie.pl

Muzyka tradycyjna i miasto Krajowe Seminarium Etnomuzykologiczne

124 (3 2016) Autor: Agata Kusto Dział: Relacje

Krajowe Seminaria Etnomuzykologiczne odbywają się cyklicznie już od pięciu lat. Zeszłoroczny remont pięknych wnętrz Instytutu Muzykologii Uniwersytetu Warszawskiego (pałac Tyszkiewiczów-Potockich przy Krakowskim Przedmieściu) uniemożliwił zorganizowanie konferencji, więc tegoroczna wiosna (16-17 kwietnia) była czasem IV zjazdu. Temat programu „Muzyka tradycyjna i miasto” spotkał się z szerokim odzewem nie tylko środowiska naukowego.

Zwizualizowana konieczność Tadeusz Głowala

124 (3 2016) Autor: Beata Sokołowska-Smyl Dział: Galeria EtnoArtu To jest pełna wersja artykułu!

„Artysta malarz wielobranżowy“ – obwieszcza przypięty do malarskiego fartucha, własnoręcznie wykonany identyfikator ze zdjęciem.Twórca samorodny. Do szesnastego roku życia mieszkał z rodziną w Otwocku. Ukończył szkołę podstawową. Tadeusz Głowala, mieszkaniec Domu Pomocy Społecznej „Nad Jarem“ w Miszewie Murowanym. Wiek – 70 lat. Pierwszy obraz namalował w 1991 r.

Folklor lwowskiej ulicy

124 (3 2016) Autor: Ewelina Grygier Dział: EtnoLektura

Ostatnimi czasy można zaobserwować wzrost zainteresowania badaniami nad pejzażem dźwiękowym – także tym, który dotyczy muzyki ulicy – na co nie bez wpływu pozostaje stale zwiększająca się różnorodność występujących w przestrzeni publicznej artystów. Koncerty uliczne są coraz ciekawsze. Warto wspomnieć o widowiskowych prezentacjach Red Heels – tria tworzonego przez artystki grające na instrumentach smyczkowych (skrzypce, altówka, wiolonczela). Dziewczyny występują – nomen omen – w czerwonych szpilkach i prezentują warszawskiej publiczności nie tylko ciekawe aranżacje muzyki popularnej (wraz ze stosowną oprawą choreograficzną), ale także muzyczny pojedynek (!) – bitwę na smyczki.

Melodie stamtąd – melodie stąd

124 (3 2016) Autor: Łukasz Smoluch Dział: Recenzja

Jest wiosna 1959 roku. Sześcioosobowa grupa młodych, poznańskich badaczy z Państwowego Instytutu Sztuki rusza w teren z zamiarem dokumentacji muzyki ziemi kaliskiej. Kieruje nimi Jarosław Lisakowski – zafascynowany folklorem tego regionu etnomuzykolog, organista, uczeń Adolfa Chybińskiego. Ekspedycja dysponuje ciężkimi magnetofonami sieciowymi, z którymi nie sposób dotrzeć do wszystkich miejsc. Mimo to owocem dwóch wiosennych wypraw terenowych są nagrania 900 pieśni, przyśpiewek i melodii instrumentalnych. To one właśnie stanowią trzon wydanego albumu z serii Folk Music Collection pt. „Melodie stamtąd. Nagrania archiwalne tradycyjnych pieśni i muzyki regionu kaliskiego ze Zbiorów Fonograficznych Instytutu Sztuki PAN, cz. 1 (1947 r. – pierwsza poł. 1959 r.)”, wydanego przez IS PAN we współpracy z Centrum Kultury i Sztuki w Kaliszu.

Prezentacje

124 (3 2016) Autor: TOC, Autor: WW Dział: Prezentacje

Justyna Steczkowska & Boban Marković „I na co mi to było?”; Brendan Monaghan „Today is a good day”; Sig:Ar:Tyr „Northen”; Zbuntowana Orkiestra Podwórkowa Hańba! „Hańba!”

Nowości książkowe

124 (3 2016) Dział: Nowości książkowe To jest pełna wersja artykułu!

Obrzęd sobótkowy. Tradycja i jej transformacje (studium etnokulturowe) Tomasz Rokosz; Czas w muzyce i kulturze Ludwik Bielawski; Złoty kciuk. Młyn i młynarz w kulturze zachodu Krzysztof Rzepkowski