Co w numerze 107

Tatvamasi „Parts of the Entirety”

Folklorystyczne style bycia i życia festiwalowego

Międzynarodowe (interkulturowe: międzyetniczne, międzyregionalne) festiwale folklorystyczne składają się na wielobarwny, współczesny ruch folklorystyczny. Te mocno już dziś ugruntowane i wyspecjalizowane cykliczne wydarzenia społeczno-kulturowe z bogactwem i różnorodnością zachowań i działań folklorystycznych tworzą synkretyczny i jednocześnie zuniwersalizowany kompleks strukturalno-organizacyjny. Z drugiej jednak strony zakres, przebieg, forma, liczba i znaczenie owych festiwalowych działań zależą w dużej mierze od założeń programowych konkretnych organizatorów, interpretacji, ocen i rekomendacji naukowców i specjalistów folklorystycznych, specyfiki i podejścia uczestników (zarówno wykonawców, jak i publiczności), a wreszcie od samego miejsca kulturowego, w którym dany festiwal się odbywa. Dodatkowo każde takie interkulturowe wydarzenie może być bardzo różnie rozumiane przez całe wielobarwne środowisko składające się na jego obraz.

Jak zwykle w czerwcu nad Wisłą

Ogólnopolski Festiwal Kapel i Śpiewaków Ludowych w Kazimierzu nad Wisłą od lat jest największą i najważniejszą w Polsce imprezą dotyczącą muzyki tradycyjnej. Nie tylko dla etnografów, etnologów i innych teoretyków czy fanów, ale głównie dla samych wykonawców tej muzyki - tych wszystkich "babć i dziadków", wiejskich nauczycieli śpiewu i gry na instrumentach, dla lokalnych społeczności, domów kultury, kół gospodyń, które na festiwal czekają, przygotowują się, przechodzą sito eliminacji, aż wreszcie niosą zdobyte trofea na swoje podwórka, zyskując podziw sąsiadów i całej okolicy. W tym roku była to już 47. edycja festiwalu (27. - 30. czerwca) i jak zwykle w ostatni weekend czerwca zgromadziła tłumy w małym miasteczku nad Wisłą.

W kręgu mędrca i żebraka

Wędrowni dziadowie - "ludzie gościńca"; wędrujący po wsiach i miasteczkach żebracy, pieśniarze i gawędziarze; postacie charakterystyczne dla krajobrazu dawnej polskiej wsi, będące częścią szerszego zjawiska mobilnych grup społecznych pełniących ważną rolę w ustnym przekazie kultury, zastąpionym później przez media i różne metody zapisu informacji. Dziś wędrowny dziad jest obecny w polskiej kulturze jako rozpoznawalny bohater zbiorowej wyobraźni.

Susanna

Susannę Jarą-Małecką poznałam kilkanaście lat temu, nie pamiętam jak i gdzie. Córka Marianny Jarej, jednej z moich pierwszych mentorek wokalnych, dzięki której odkryłam swoje korzenie i stało się dla mnie jasne, dlaczego ciągnie mnie do muzyki Wschodu. Zuzia współtworzyła pierwszy skład Widyma. W tym zespole rozumiałyśmy się bardzo dobrze, sporo nas łączyło, trochę dzieliło, ale najważniejsze, że nasza współpraca muzyczna układała się. Lubiłam odwiedzać Susannę. W tych wizytach było coś mistycznego. Najpierw przekraczało się bramę okalającą posiadłość cerkwi, żeby pokonać kilka schodów plebanii i zejść bardzo nisko, jakby do podziemia. A tam, był po prostu dom. Dom ludzi, którzy przyjechali do nas ze Wschodu, dom pełen muzyki, ukraińskich zwyczajów, ozdób, dom gościnny i otwarty. Żywy folk. Zuzia jest jednym z trójki dzieci Antona Jarego (protodiakona, dyrygenta, śpiewaka), który dzisiaj służy w sanockiej katedrze prawosławnej oraz Marianny Jarej (dyrygentki, teololożki, muzyka, społecznika, tłumacza...). Z Susanną Jarą-Małecką rozmawia Angela Gaber

Carnaval w Lublinie

Dzisiaj karnawał kojarzy nam się z wielkimi paradami na sambodromie w Rio De Janeiro, a niektórym z Wenecją i jej karnawałem masek. Jednak kto od 8. do 11. sierpnia był w Lublinie dowiedział się, że karnawał posiada bardzo starą tradycję i może wyglądać podobnie do tego z wieków średnich. W Lublinie już po raz czwarty zorganizowany został Carnaval Sztuk-Mistrzów. Jak co roku, zabawy i imprezy odbywają się głównie na ulicy.

Podróż małymi krokami

Mapa, namiot, śpiwór i nocnik. Samochód, pociąg, samolot czy rower. Nie trzeba wyruszać na drugi kontynent, by odkryć blaski i cienie podróży z dzieckiem. Bilans jest zawsze na plus.

Chłopska muzyka, chłopskie legendy, chłopski bunt

Buntownicza R.U.T.A., dzika Kocirba, niepowtarzalne Studium Instrumentów Etnicznych i wiele innych zespołów zagrało na tegorocznym festiwalu w Gorajcu. Goście imprezy wysłuchali opowieści, obejrzeli filmy i wzięli udział w rajdach, warsztatach oraz innych atrakcjach. Motywem przewodnim tegorocznego Folkowiska w Gorajcu () była kultura chłopska, która łączyła zamieszkujących pogranicze Polaków, Ukraińców i Żydów. Chłopskie wątki były obecne we wszystkich punktach programu.

Nastoletnia nowość

Taka historia nie zdarza się często - zespół cieszący się sporą popularnością wśród naszej rodzimej publiczności, jeżdżący na duże festiwale (grali m.in. na Nowej Tradycji, zawędrowali nawet za ocean, występując na Vancouver Folk Music Festival), nagrywa świetną płytę, po czym odkłada ją na półkę, a jednocześnie nie przerywa działalności i gra od czasu do czasu jakieś koncerty. Taka właśnie historia stała się udziałem białostockiej grupy The Bumpers. Wydany niedawno album zatytułowany "Po polsku" został zarejestrowany w roku 2000. Zdaniem samych muzyków powodem takiego opóźnienia był przede wszystkim problem z wydaniem tej płyty, a więc ze sfinansowaniem jej tłoczenia i dystrybucją. Słuchając tego krążka nie trudno dojść do wniosku, że niewiele brakowało, byśmy stracili jeden z najciekawszych albumów w historii polskiego folk-rocka.

Południce - Elektronice

Jarzębina

Justyna Straczuk „Cmentarz i stół. Pogranicze prawosławno-katolickie w Polsce i na Białorusi”

Jan Gaca (1933-2013)

Jan Gaca (Przystałowice Małe - powiat przysuski) - ur. w 1933 r., zmarł 23.08.2013 r. Na skrzypcach grał od szesnastego roku życia. Jeden z najlepszych i jednocześnie jeden z ostatnich weselnych skrzypków tego regionu. Na jego bogaty repertuar składały się przede wszystkim mazurki, oberki i polki.