Mielnickie Gawędy – po raz szósty

W tym roku już po raz szósty zrealizowany został wspólny projekt Studenckiego Koła Naukowego Etnolingwistów UMCS i Gminnego Ośrodka Kultury, Sportu i Rekreacji w Mielniku. Konferencja „Gawędy o kulturach” odbyła się 6 sierpnia w Ośrodku Dziejów Ziemi Mielnickiej. W tym roku program wydarzenia był bardziej rozbudowany niż w latach wcześniejszych. Części naukowej towarzyszyła wystawa oraz prezentacja książki wydanej wspólnym staraniem SKNE UMCS i Gminy Mielnik. Tematyka wystąpień dotyczyła zagadnień szeroko pojętej kultury, jednak referenci skupili się szczególnie na wschodniej Polsce. Konferencję otworzył dyrektor GOKSiR Mielnik, Michał Baranowski. Następnie zgromadzona publiczność mogła wysłuchać dwóch serii wystąpień. Warto zauważyć, że konferencja cieszy się dużym zainteresowaniem nie tylko wśród pracowników naukowych, ale również mieszkańców okolicznych miejscowości i turystów. Wynika to z jej popularnonaukowego charakteru. Złożona problematyka kulturowa jest prezentowana w przystępny i prosty sposób.
Pierwsze wystąpienia dość ściśle wiązały się z tematyką regionalną. Konferencję otworzył referat mgra Damiana Gocoła (IFP UMCS) Pamięć – historia – dziedzictwo kulturowe. Referent przedstawił współczesne teorie dotyczące pamięci zbiorowej i jej relacji z historią. Odwołał się m.in. do opracowań Robina Collingwooda, Haydena White’a, Davida Carra czy Gary’ego Okihiro. Zwrócił uwagę na to, że przekazy historyczne są ściśle związane z kontekstem kulturowym, a jako przykład przytoczył teorię historii mówionej. Dwa kolejne referaty również nawiązywały do tematyki pamięci, ale tym razem na podstawie badań terenowych. Dr Joanna Szadura (IFP UMCS) i inż. Anna Szpura (regionalista, przedstawiciel gminy Stara Kornica) opowiadały o rekonstrukcji wyglądu, sposobu pieczenia i sfery obrzędowej korowaja – ciasta weselnego ze wschodniej Polski. Pierwsza referentka skupiła się na korowaju z rejonu Mielnika. To właśnie tu badania prowadziło SKNE UMCS, a wywiady terenowe trafiły do zbiorów Pracowni „Archiwum Etnolingwistyczne” UMCS. Badaczka umieściła ten rodzaj pieczywa na tle szerszej tradycji słowiańskiej, opowiedziała o jego pochodzeniu i symbolice. Z kolei Anna Szpura skupiła się na korowaju starokornickim. Opowiedziała o własnych badaniach, publikacjach oraz rekonstrukcji dawnych potraw i obrzędów. Pierwszy panel został zamknięty referatem mgra Cezarego Nowogrodzkiego (Fundacja Promocji Kultury i Edukacji im. Jerzego Illinicza, Stowarzyszenie Społeczno Kulturalne TŁOKA), Na pograniczu światów… Sylwetki laureatów nagrody Kolberga z okolic Białej Podlaskiej. Referent opowiedział o docenionych nagrodą, ale często później zapomnianych ludowych artystach, m.in. Aleksandrze Daniluk, Aleksandrze Oleszczuku, Ninie Mikołajczuk, Zdzisławie Marczuku. Następnie zgromadzeni w ODZM goście mogli obejrzeć film Malarz natury w reżyserii Radosława Sobeckiego (1985). Opowiadał on o jednym z bohaterów referatu mgra Nowogrodzkiego – Bazylim Albiczuku, podlaskim malarzu-prymitywiście.
Po krótkiej przerwie nastąpiła druga część wystąpień. Tym razem przekrój dyscyplin był bardziej zróżnicowany. Mgr Ewelina Krzykała (IFP UMCS) poruszyła problematykę utrwalenia śladów kultury tradycyjnej w literaturze. Opowiedziała o sposobie prezentacji motywu kwiatu paproci u J.I. Kraszewskiego. Mgr Sylwia Zubrzycka (IFiS UMCS Lublin) zajęła się problematyką wiosek tematycznych. Opowiedziała o pochodzeniu tego pomysłu oraz jego przykładowych realizacjach. W ostatnim referacie mgr Damian Gocół (IFP UMCS) i Joanna Jastrzębska (SKNE UMCS) przybliżyli historię współpracy SKNE UMCS z Gminą Mielnik. Opowiedzieli m.in. o wspólnie organizowanych konkursach, konferencjach, warsztatach czy wydanych publikacjach. Przybliżyli także kulisy badań terenowych prowadzonych na terenie gminy oraz ich efekty.
Konferencję zakończyła promocja książki Gawędy o kulturach II. Jest to druga już publikacja w sztandarowej serii wydawniczej SKNE UMCS i Gminy Mielnik. Monografia skupia się na problematyce językowo-kulturowej. Przybliża szczególnie problematykę wschodniej Polski, Podlasia i okolic Mielnika. Konferencji towarzyszyła również wystawa Skarby Kultury Podlasia i Polesia. Laureaci Nagrody im. Oskara Kolberga. Przybliżała ona sylwetki 10 zdobywców nagrody z okolic Białej Podlaskiej. Kuratorem wystawy był mgr Cezary Nowogrodzki, a została sfinansowana ze środków GOK w Łomazach.
Konferencja towarzyszyła Festiwalowi „Muzyczne Dialogi nad Bugiem”, którego SKNE UMCS było partnerem już po raz szósty.

Damian Gocół